مزارات ایران و جهان اسلام

این آرامگاه در بندر طاهری (سیراف) از توابع بخش مرکزی و در شمال مسجد امام حسن بصری واقع شده است.

این آرامگاه به صورت مربّع شکل و به ابعاد تقریبی 12×10.45 می‌باشد. کل این بنا از ملات سنگ، گچ و ساروج ساخته شده و کف بناها به وسیله سنگ پوشیده شده و در حال حاضر جزء قسمت‌های باقی مانده از این بنا می‌باشد و قسمت‌های دیگر آن دیوارها و خود قبرهایی است که موجود می‌باشد. هر یک از این آرامگاه‌ها یک ورودی و راهروی که هدایت کننده افراد به طرف قبرها می‌باشد دارا هستند. جهت خواباندن مردگان، شمالی، جنوبی می‌باشد. بیشترین آرامگاه‌هایی که وجود دارند، در کنار مسجد امام حسن ‰ است که این نوع ساخت و ساز به اعتقاد مردمان آن دوره برمی‌گردد. متأسّفانه از هویّت افراد دفن شده اطّلاعی حاصل نشد. اما به طور قطع این آرامگاه متعلّق به قرن سوّم و چهارم هجری قمری است.

این آرامگاه در شهر بندر طاهری (سیراف) و در میان قبرستان قدیمی آن واقع شده است. بنای این آرامگاه که تخریب شده بود و تنها سنگ قبر آن سالم مانده، توسّط میراث فرهنگی تجدید بنا شد. در سال 69 ـ 1968م اطراف این مکان از طرف هیأت مشترک انگلیسی ـ ایرانی به سرپرستی دیوید وایت هوس در سوّمین فصل حفّاری صورت گرفت و به سفال‌های دورة پیش و اوایل اسلام دست یافته‌اند.

این آرامگاه در ابتداى شاخه میانى و شمال درّة لیلِ سیراف، از توابع شهرستان کنگان واقع شده و به گور سیبویه مشهور است. ساختمان آرامگاه، بناى کوچکى از سنگ و گچ با گنبدى بر فراز آن است. در اواخر پاییز 1345 هـ . ق، هیأت باستان‏شناسى دانشگاه آکسفورد، از درون بقعه خاکبردارى کرد که دو قبر در آن در عمق یک و دو مترى کشف شد؛ قبر بزرگى با صندوقى مکعّبى شکل و لوحه خط کوفى بسیار زیبا، و قبر دیگرى با عرض کم و بدون سنگ قبر که با سنگ آهک محلّى تراشیده شده و به وسیلة صندوقچه‌ای قبر را پوشانیده‏اند و ظاهراً متعلّق به فرزند صاحب مقبره یا همسر او بوده است. این گور، منسوب به سیبویه است؛ اما به نظر احمد اقتدارى، مدفن «ابوسعید حسن بن عبداللَّه النحوى سیرافى» است که یاقوت از او سخن گفته و شارح سیبویه و از دانشمندان علم نحو بوده است.