نمایی از روستای دوز عنبر

فهرست مطالب پست:

موقعیّت آرمگاه امامزاده یحیى.

شخصیّت مدفون در بقعه.

توصیف بقعه امامزاده یحیى هشتگرد

 موقعیّت آرامگاه امامزاده یحیى

یکى از مزارهاى با شکوه و زیباى استان تهران، در روستاى دوز عنبر در بیست کیلومترى شمال هشتگرد واقع شده که از لحاظ هنر معمارى، گچ‏برى و نقّاشى یکى از نفایس هنر ایرانى است.

این بارگاه که مورد احترام و اعتماد خاص مردم منطقه است، به امامزاده یحیى بن موسى بن جعفر علیه‏ السلام شهرت دارد و هم چنان که در توصیف این بقعه خواهد آمد قبر والده ماجده امامزاده و دختر او سکینه خاتون در جوار وى بوده و خود صاحب ضریح و بقعه مى‏باشند.

بقعه این امامزاده در 1300 مترى ضلع غربى روستاى کجیران و در سینه‏کش ضلع شرقى پیله دره (دره بزرگ) و بر بالاى صخره سنگى بنایى وجود دارد که به امامزاده حمزه و عبدالله مشهور است و بنا به گفته متولى امامزاده این دو بزرگوار از فرزندان امام موسى بن جعفر  علیه‏السلام هستند.

بناى امامزاده شامل برجِ مقبره‏اى دایره‏اى شکلى مى‏باشد که با مصالح سنگ لاشه و گچ سنتى ساخته شده و بر خلاف دیگر برج‏هاى مقبره‏اى فاقد گنبد مى‏باشد. اهالى مى‏گویند حدود 35 سال پیش این بنا گنبد داشته اما پس از آن به علّت بى‏توجهى فرو ریخته است.

در مرکز روستاى دیزان و در ضلع جنوبى مسجدِ روستا، برج مقبره‏اى وجود دارد که از بیرون دایره و از داخل شش‏ضلعى بوده و داراى گنبد دو پوشه‏اى است که از داخل عرق‏چین و از خارج رُک مى‏باشد.

نماى داخلى بنا عبارت از شش طاق‏نما مى‏باشد که در داخل اضلاع شش‏گانه احداث شده و داراى طاق جناغى مى‏باشند. تمامى سطوح داخلى بنا با گچ اندود شده و در ورودى بنا نیز که در داخل ضلع جنوبى بنا احداث شده درگاه کوچکى است که امکان ورود و خروج را فراهم مى‏نماید.

این مقبره در روستاى «کش» در فاصله 20 کیلومترى شهرک (مرکز شهرستان طالقان) و در ضلع شمالى رودخانه شاهرود و جادّة سراسرى شرقى ـ غربى طالقان و در فاصله 5/4 کیلومترى شمال شرقى روستاى «شهراسر» واقع شده است.

این مقبره در هشت کیلومترى شهرک (مرکز شهرستان طالقان) و1170 مترى ضلع غربى روستاى وشته، میانه سینه‏کش شمالى ارتفاعات جنوبى طالقان و در منطقه‏اى که مزارع آن را با نام پیناشت می‌شناسند، واقع شده و در ضلع غربى آن چشمه‏اى وجود دارد که پیرى دَرَه نامیده مى‏شود.

بناى مقبره برج هشت‏ضعلى است که با مصالح سنگ لاشه و ملات گچ سنّتى بر روى صفّه‏اى که با همین مصالح ایجاد شده، بنا گردیده است.

این بقعه در ضلع شمال شرقى روستاى مهران، و در 16 کیلومترى شهرک و در 4 کیلومترى شمال روستاى جوستان واقع شده و به مقبره پیرجمشید و بنا به گفته برخى امامزاده پیرجمشید شهرت دارد.

بناى مقبره از خارج و داخل مدور و داراى ارتفاع نسبتاً کمى مى‏باشد و امکان ورود به آن از طریق درى که در جبهه غربى‏وجود دارد و با سه پلّه به کف امامزاده ختم مى شود ممکن مى‏گردد. پوشش سقف مقبره گنبد دو پوشه‏اى مى‏باشد که از داخل عرقچین و از خارج رک است و در حال حاضر روى آن را با ورق گالوانیزه (شیروانى) پوشیده‏اند. نماى خارجى مقبره با سنگ مرمر سفید متمایل به آبى پوشیده شده و نماى داخلى آن با گچ اندود شده است.

بقعة این امامزاده در روستاى خور از توابع دهستان هیو و بر روى تپّه‏اى به نام باربند واقع شده است.

مسیر دسترسى به روستا کوهستانى و آسفالته است.
براى دسترسى به این روستا، از داخل شهر قدیم هشتگرد که به سمت شمال حرکت کنیم با طى مسافت سه کیلومتر،به یک دو راهى مى‏رسیم، که جادّه سمت چپ آن به روستاى عرب‏آباد و مسیر دیگر به روستاى خور مى‏رود.

بقعة این امامزادگان در مرکز روستاى کرکبود و در جبهه جنوب غربى حمام تاریخى روستا، در 14 کیلومتری شمال شرق طالقان و در ضلع شمالی رودخانه شاهرود واقع شده است.

بناى مقبره از داخل هشت ضلعى نامنظم و از خارج شکل نامنظم و متفاوت دارد. ضلع شرقى امامزاده که در ورودى دو لتة فلزى امامزاده در آن‏جا قرار دارد و در یک خط مستقیم شمال شرق ـ جنوب غرب احداث شده و دو ضلع شمالى و جنوبى در جبهه غربى داراى انحنایى است که تبدیل به نیم‏دایره مى‏باشد.

بقعة این امامزادگان در حاشیة جنوب غربی روستای پلنگ‌آباد از توابع دهستان پلنگ‌آباد، در 24 کیلومتری شرق شهر اشتهارد و در کنار جادة کرج ـ اشتهارد واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالی است.

دکتر پرویز ورجاوند در کتاب خود دربارة این ده و امامزادة مذکور نوشته است: «ده بزرگی است با خانه‌های خشتی و گلی و آجری با ظاهر مناسب. در خارج ده و با فاصلة حدود 30 متر سمت راست جاده، مجموعه بنای تاریخیو جالب امامزاده پلنگ‌آباد قرار دارد که نه تنها جالب‌ترین بنای مسیر بلکه قسمتی از آن جزء آثار ارزندة معماری قرن هشتم به شمار می‌رود».

بقعة این امامزاده در شمال شرق روستاى خور از دهستان هیو، در میان مزارع «برچشمه» و یا «برما چشمه» واقع
شده که غیرمسکونى ایست و فاصله آن تا روستای خور حدود شش کیلومتر است.

در غرب باغ آقایان عارف و على فلاح نژاد، تپّه‏اى طبیعى با ارتفاع حدود 20 متر وجود دارد که روى آن بناى آرامگاهى به چشم مى‏خورد که در میان اهالى خور، به «برجک»، «گنبد» و «امامزاده زبیده خاتون» معروف است.

بقعة این امامزادگان در 1300 مترى ضلع غربى روستاى کجیران، در سینه‏کش ضلع شرقى پیله دره (دره بزرگ)، بالاى صخره سنگى واقع شده و به امامزاده «حمزه و عبداللَّه مشهور» مى‏باشد.

بناى امامزاده شامل برج مقبره‏اى دایره‏اى شکلى مى‏باشد که با مصالح سنگ لاشه و گچ سنّتى ساخته شده و بر خلاف دیگر برج‏هاى مقبره‏اى فاقد گنبد مى‏باشد. اهالى مى‏گویند حدود 35 سال پیش این بنا گنبد داشته اما به علّت عدم مراقبت فرو ریخته است.

بقعة با شکوه و زیباى این امامزاده در روستاى کردان از دهستان چندار، در 60 کیلومترى شهر تهران و یک کیلومترى شمال بزرگراه تهران ـ قزوین واقع شده و به «شاهزاده حسین» مشهور است.

داخل قبرستان عمومى روستاى کردان، دو بناى تازه مرمّت شده وجود دارد که یکى از آن‌ها که برج آرامگاهى زیبایى است متعلّق به شاهزاده حسین و دیگرى که فقط اتاقکى معمولى است به امامزاده بى‏بى نساء یا بی بی سکینه تعلق دارد.

بقعة زیباى این امامزاده در جنوب روستاى سعیدآباد و در میان قبرستان عمومى روستاى قاسم آباد آقا از دهستان سعیدآباد واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

مساحت بقعه چهل متر مربّع و ساختمان بقعه در پشت چند درخت کاج، که در جلوى بنا کاشته شده‏اند، مخفى شده و هسته مرکزى بنا متشکل از اتاق چهارگوشى است که گنبدى عرقچینى روى آن قرار گرفته و ایوان خوش تناسبى نیز در ضلع شمالى خود داراست. این مجموعه از نماى جنوبى، روى سکویى به ارتفاع پنجاه سانتى‏متر قرار دارد. به نظر مى‏رسد، این سکو ناشى از بالا آوردن کف بقعه در دوره‏هاى متأخّر است.

بقعة این امامزده در 500 مترى خارج از روستاى قلعه شیخ از دهستان احمد آباد و در دو کیلومترى جنوب احمد آبادِ نظرآباد، روبروى حمام تپّة قلعة شیخ و در میان قبرستان عمومى روستا واقع شده است.

ساختمان بقعه از دو اتاق و یک طاق نماى ایوان مانند تشکیل یافته و رو به شرق است. ایوان بقعه کم عمق است و به دروازه شبیه‏تر است. اتاق اوّل چهار گوش با پوشش گنبدى است و داراى چهار طاقچه در طرفین است که مهرهاى نماز، کتب ادعیه و سایر وسایل در آن‌ها قرار مى‏گیرد. اتاق دوّم (گنبدخانه) به اندازه یک پلّه پایین‏تر از اتاق اوّل است و محوّطه‏اى هشت ضلعى نامنظم است. گنبد روى چهار طاق تویزه و گوشه سازى‏ها احداث شده دو پنجره در سمت جنوب و غرب گنبد نور داخل آن را تأمین مى‏ کند.

بقعة با شکوه این امامزادگان در میدان امام خمینى  شهر اشتهارد، در میان فضایى وسیع با گنبدى بلند و کاشى‏کارى واقع شده و به «امامزاده عمّه صغرى و عمّه کبرى‏»، مشهور است.

بناى امامزاده، از دو قسمت سر در، رواق و حرم تشکیل مى‏شود. سردر ورودى عبارت از یک قوس بلند در وسط و دو جرز آجرى در دو طرف آن است که شباهت کاملى به سردر امامزاده پلنگ آباد دارد. با عبور از ایوان، به رواق مقابل بقعه وارد مى‏شویم. این رواق نیز نظیر رواق امامزاده شاه سلیمان اشتهارد است، با این اختلاف که طول آن کمتر است و در دو طرف رواق، هر سو دو غرفه ـ یکى بزرگ‏تر و دیگرى کوچک‏تر ـ قرار دارد.

بقعة این امامزاده، بعد از روستاى جلیل‏آباد و نزدیک روستاى متروک مسکین‏آباد، و در 5/2 کیلومتری جنوب گازُرسنگ و سه کیلومتری شرق چگینی و در 18 کیلومتری شهر نظرآباد و 5/3 کیلومتری جنوب آبیک واقع شده است.

بقعة امامزاده در محوّطه وسیعى قرار گرفته که سه جانب آن را دیوار کاه‏گلى فرا گرفته است. در قسمت شمالى محوّطه، در هر طرف شش غرفه ساخته شده و در پشت هریک از غرفه‏هاى مزبور اتاقى قرار دارد که در حال حاضر (به هنگام بازدید) سقف اکثر آن‏ها فرو ریخته است. بناى امامزاده از نظر طرح کلّى، به صورت مکعّب مستطیل مى‏باشد که از دو قسمت ایوان و بقعه اصلى تشکیل شده است. بقعة امامزاده، چهارضلعى و به ابعاد هر ضلع 27/5 متر مى‏باشد که چهار گوشه داخلى آن در بالا به طرف داخل متمایل شده و چهار فیل‏پوش را به وجود آورده است. در وسط هر ضلع نیز یک طاق‏نما وجود دارد و حدّ فاصل هر طاق‏نما و فیل‏پوش‏ها، یک آلت‏بندى به صورت پاباریک به وجود آمده و سپس گنبد عرق‏چینى، روى بنا قرار گرفته است. در حال حاضر، به علّت تعمیرات صورت گرفته، از تزیینات و چگونگى وضع قبلى داخل بقعه، نشانه‏اى دردست نیست.

بقعة این امامزاده در سه کیلومترى روستاى تنکمان و در دو کیلومتری شرق کریم آباد و شرق زمین‌های کشاورزی معروف به تکیّه، حدّ فاصل تنکمان وینگى امام، در جادّه کرج به اشتهارد و در پنج کیلومتری جنوب هشتگرد قرار دارد.

این بنا متعلّق به دورة صفویّه مى‏باشد، امّا در سالیان اخیر مرمّت شده و فاقد گلدسته است. بنای بقعه شامل یک اتاق چهار گوش است که در بالا فیل گوش به دایره تبدیل شده و گنبدی یک پوست دور آن ایجاد گردیده است. دو تالار مستطیل شکل با سقف مسطح چوبی یکی در قسمت غرب به عنوان محل استراحت زنانه و دیگری در قسمت شرق به عنوان محلّ استراحت مردانه و دو ایوان نسبتاً کم عرض با سقف مسطح چوبی در شمال و جنوب آن ساخته شده است. این دو تالار پس از بازسازی به بقعه افزوده شد، و اتاق آرامگاه نیز بجز اندود کاهگل و سفید کاری و مرمّت‌های جزیی تغییر چندانی پیدا نکرده است.

بقعة این امامزاده در شرق مسجدِ روستاى کش‏رود و در 20 کیلومتری شهرک طالقان واقع شده و به شاه ابراهیم مشهور است.

بنا شامل برج دایره شکلى است که داراى پلان مدوّر بوده و گنبدى مخروطى شکل که از داخل عرق‏چین و از خارج رُک مى‏باشد، آن را پوشانده است.

بقعة این امامزاده در روستاى تکیه ناوه در ضلع جنوبى رودخانه شاهرود، جادّه شرقى ـ غربى طالقان و در دامنه شمالى ارتفاعات جنوبى منطقه طالقان واقع شده است. از آن‌جایی که شخص مدفون در بقعه را از فرزندان حضرت عبّاس ‰ می‌دانند لذا زائران فراوانی به این مکان مراجعه می‌نمایند.

امامزاده ابراهیم در مرکز بافت قدیم روستاى تکیه ناوه واقع شده است. داخل قابى که درون بقعة امامزاده نصب شده، شجرة امامزاده را چنین بیان مى‏کند: «السّلام علیک یا امامزاده ابراهیم على ابن ابوالفضل العبّاس امیرالمؤمنین ‰».

بقعة این امامزاده در میان قبرستان قدیمى و در ضلع جنوبى روستاى اوچان و خارج از بافت مسکونى روستا قرار گرفته است.

بناى اوّلیّة بقعه بسیار قدیمى و مربوط به قرن 7 و 8 هجرى قمرى است. این بنا به صورت گنبدخانه‏اى با روکش کاهگل بوده و ایوان آن کوچک‏تر از اکنون بوده است.

پلان کلى بنا استوانه‏اى شکل و ایوان چهارگوشى با جهت‏گیرى جنوبى در ضلع شرقى به آن اضافه شده و روى این مجموعه، سقف شیروانى قرار گرفته است.