این آرامگاه که به لقمان بابا مشهور است در سه کیلومتری شمال شهر سرخس واقع شده است.

بنا متعلّق به شیخ محمّد بن محمّد لقمان، از عرفاى قرن چهارم است که معاصر با ابوسعید ابوالخیر و شیخ ابوالفضل سرخسى بوده است. در گزارشى که محمّد حسین مهندس به مؤیّد الدوله ـ حاکم خراسان در زمان ناصرالدّین شاه قاجار ـ از مقبرة شیخ لقمان ارائه داده، این چنین یاد شده است: «مزار معروف به الق بابا قریب به شمال سرخس به فاصله نیم فرسخ پایین‏تر است و بنایى است مربع شکل و بسیار مستحکم با آجر و گچ ساخته شده و مقبرة یکى از مشایخ است که در سنة 757 بنا شده است. قریب سه کرور آجر در این بنا به کار رفته است. طوایف ترکمان، نهایت عقیدت را به صاحب این مزار دارند.»

این آرامگاه شامل بناى گنبددار آجرى و ایوانى بلند در ضلع شمالى و تزئینات آجرکارى و گچبرى است. اصل بناى این مقبره به احتمال قوى مربوط به دورة سلجوقى است و تزئینات آجرکارى پایه‏هاى اصلى بنا، مؤیّد این مطلب است. احتمالاً در قرن هشتم هجرى تعمیراتى اساسى در آن صورت پذیرفته است؛ چون در بالاى سر در ورودى ـ در داخل بنا ـ کتیبه‏ایى با خط نسخ وجود دارد که تاریخ 575 هـ . ق را نشان مى‏دهد. قسمت فوقانى ایوان اصلى بنا فرو ریخته و بقیه قسمت‏هاى آن سالم‏تر است. نماى خارجى بنا در قسمت پایه‏هاى اصلى به صورت چهار ضلعى به ابعاد 70/17×60/26 متر است که بر روى آن، کثیرالاضلاعى بنا شده که فرم بنا را به دایره نزدیک مى‏کند و بر روى کثیرالاضلاع، گنبد کم خیز دوپوشى به قطر حدود دَه متر قرار گرفته است.

این فرم در داخل بنا نیز کاملاً رعایت شده است. روشنایى بنا را چهار نورگیر که در چهار ضلع پایه کثیرالاضلاع زیر گنبد قرار دارد، تأمین مى‏کند. نماى دیوارهاى آرامگاه با طاق‏نماهایى تزئین شده است. تزئینات آجرکارى در طاق‏نماهاى داخلى و خارجى بنا با اشکال هندسى لوزى، گرد و برجسته، اهمّیت آرامگاه و توجّه عمیق سازنده را نشان مى‏دهد. تزئینات داخلى بسیار بوده؛ ولى با گذشت زمان، آذین‏هاى آن فرو ریخته و تنها قاب سازى آن بر جاى مانده است. بر روى دیوار سمت راست، بقایاى کاشى کارى و گچبرى مشهود است. بر روى اسپرهاى سه گانه سردر، کتیبه‏ایى از کاشى به خط ثلث عالى تا سال 1333 هـ . ق موجود بوده است. خود بنا با آجر و ملاط گچ زنده ساخته شده و تاکنون فرسوده نشده است.

کاوش‏هایى که به منظور پیگردى در محوطه خارجى بنا به عمل آمده، آثارى از تأسیسات دیگرى را در اطراف مقبره نشان مى‏دهد که احتمالاً بناى خانقاه و تأسیسات مربوط بوده است.

این بنا به شمارة 165 و در تاریخ 15/10/1310 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.