مزارات ایران و جهان اسلام

در پنجاه و یک کیلومترى جنوب شهر سارى و در جاده کیاسر (مرکز بخش چهار دانگه)، خارج از روستاى دیدو در میان جنگلها و باغات روستائیان، بقعه تازه ساختى واقع شده که به امامزاده ابوطالب شهرت دارد.

بقعه شامل اتاقى مستطیل شکل به ابعاد 12×6 متر است که درب آن از جانب جنوب باز مى شود و ایوان چوبى نیز در دو جهت بقعه مشاهده مى گردد. شمال بقعه، مشرف به خیابان است و فاصله بقعه تا جاده اصلى، حدود سه کیلومتر مى باشد که خاکى است. ضریح امامزاده از آلومینیوم است و پارچه هاى سبز روى مرقد انداخته اند. اتاق دیگر در مجاورت بقعه است که از آن به عنوان انبار استفاده مى شود. زمین زیارتگاه حدود پانصد مترمربع است و درختان آزاد کهنسالى در صحن آن مشاهده مى شود که یکى از آنها بیش از ده متر قطر دارد که خشک شده است.

از ضریح چوبى افتاده در گوشه اى از حیاط، معلوم مى گردد که اصل بنا متعلّق به دوره قاجاریّه بوده که پس از فرسودگى، آن را تعمیر و بازسازى نموده اند.

شخصیّت مدفون در بقعه از نوادگان حضرت سجّاد(علیه السلام) شهرت دارد. در کتب انساب نیز چند سیّد با کنیه ابوطالب که در سارى و منطقه طبرستان سکونت داشته اند دیده شده است، اما از آنجاییکه خفته در این مزار به امام زید نیز شهرت دارد، لذا مى توان چنین استنباط نمود که شخصیّت مدفون در این مزار سیّد أبوطالب زید بن حسین الزیدى بن على بن الحسن الشجرى بن على الاصغر بن عمر الاشرف بن الامام على بن الحسین السّجاد(علیه السلام) باشد که هم کنیه او ابوطالب و هم نام زید را دارد. و هم اینکه او پسر برادر امام حسن بن على الاُطروش ملقّب به ناصرکبیر متوفّاى 304 هـ . ق است. بنابراین شهرت بقعه به ابوطالب و امام زید با موارد فوق سازگارى دارد.

اکثر این خاندان به زیدى بودن شهرت دارند و از فقها و علماى بنام فرقه زیدیّه در طبرستان مى باشند. نام و نسب آنان را امام فخر رازى و ابوطالب مروزى در کتاب خود اشاره داشته اند. وفات او باید در ثلث اوّل قرن چهارم هجرى باشد.^([1]) بنابراین او حکومت حسن بن زید داعى و برادرش محمّد بن زید داعى را درک نموده و از فعّالان در دولت عمویش امام حسن بن على الاطروش مى باشد. پدر بزرگوارش ابو عبدالله حسین، شاعرى ظریف و محدّثى عالى مقدار و مشهور به زیدى و معروف به مصرى بود. او در سال 312 هـ . ق وفات یافت.^([2])

ابن طقطقى براى حسین زیدى هشت فرزند به اسامى ذیل ذکر مى نماید، محمّد ابوجعفر که ملقّب به ثائر = انقلابى بود و در طبرستان سکونت داشت، عبدالله ابوالحسین در طبرسان بود، اسماعیل ابو ابراهیم، احمد ابوالحسن که در طبرسان بود، على ابوالطیّب الاحول که در مصر بود، عبدالله ابوالقاسم، ابراهیم ابو احمد فقیه معروف به زیدى و ابوطالب زید. ^([3])

پسر برادر امامزاده ابوطالب، همان جعفر ابوالفضل الثائر است که در دیلم خروج کرد و طبرستان را متصرّف شد و در سال 340 هـ . ق وفات یافت.^([4])

عموى او همان سیّد جعفر بن على، شهید بزرگوارى است که از سوى محمّد بن زید، امارت دامغان را به عهده داشته و در آنجا به شهادت نایل آمده است.^([5])

آنچه در کتب انساب و تاریخ درباره این خاندان به ثبت رسیده، جملگى حکایت از جهاد و شهادت، تقوى و زهد، مجد و بزرگوارى درباره آنان است. بعید نیست که امامزاده ابوطالب زید در یکى از نبردهاى عمویش سیّد حسن بن على الاطروش در این مکان به شهادت رسیده باشد. یا اینکه پس از شهادت عموى دیگرش در دامغان، به این منطقه عقب نشینى نموده و بدست دشمنان در این روستا به شهادت رسیده باشد. به هر حال در باره شرافت نسبى و جلالت شأن او هیچ جاى بحث نیست و قراین زیادى در دست است که این آرامگاه را به او منسوب مى سازد.