مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در شانزده کیلومترى خاورى شهر محمّدآباد (مرکز بخش دودانگه) در میان آبادى کرسب واقع است.

بناى قدیمى آن بر اثر مرور زمان از بین رفته و اخیراً به همّت اوقاف شهرستان سارى بازسازى آن انجام گرفته است. بقعه به شکل مستطیل به ابعاد 5×8 متر و شامل دو اتاق تو در تو است. از بقایاى سقف و نحوه پلورکشى و شیرسر آن معلوم مى گردد که داراى قدمت زیادى است. پنجره اى مشبّک عالى نیم سوخته از اواسط قاجاریّه بجا مانده است.

دو درخت آزاد تنومند در جانبین بقعه و در صحن چهارصد مترى بقعه استوار ایستاده است. خفته در مزار را امامزاده جعفر از نوادگان امام صادق(علیه السلام)مى دانند که به تخفیف جعفر صادق(علیه السلام) مشهور شده است. در میان ساداتى که در سارى و محدوده آن از نسل امام جعفر صادق(علیه السلام)سکونت داشته باشد جز سیّد جعفر ابوالقاسم بن محمّد الجور بن حسین بن على الخارص بن محمّد الدیباج بن امام جعفر الصادق(علیه السلام)شخص دیگرى در کتب انساب یافت نمى شود. احتمال دارد که خفته در این مزار همان او باشد که; سیّدى جلیل القدر، عظیم الشان و با چهار واسطه نسب به امام ششم مى برد و از متوفّیات قرن چهارم هجرى قمرى است. نام وى را نخستین بار علّامه سیّد عبیدلى نسّابه در کتابش ذکر نمود و از او تجلیل به عمل آورده و او را ساکن در طبرستان ذکر مى نماید.^([1])

پدر بزرگوارش سیّد محمّد مکنّى به ابوجعفر بود و در زمان خلافت معتضد عباسى در شهر رى به شهادت رسید. او داراى دوازده فرزند بود که احمد و قاسم دو تن از فرزندان اویند که بدون فرزند وفات یافتند. ده فرزند دیگر او همه بنام جعفر بودند که از طریق کنیه فرق داده و شناخته مى شده اند و پس از شهادت پدرشان به شهرهاى همدان، قزوین و طبرستان متوارى شدند.^([2])

ابو نصر بخارى متوفاى 341 هـ . ق درباره لقب محمّد به جور (گور) مى نویسد: «از آن جهت به این لقب خوانده شد چون وى در بیابانها و صحراها از ترس سلطان فرارى بوده و از آنجاییکه محل سکونت او میان حیوانات وحشى خصوصاً حمار الوحش که در لغت فارسى به آن گور خر مى گفتند، بود، ملقّب به گور شد و پس از تعریب به جور خوانده و مشهور شده است.»^([3])

همین قول را ابن عنبه و سیّد احمد کیاگیلانى پذیرفته و اضافه مى کند که; علّت نامیدن او به جور به خاطر آن بود که روزى فرزند وى از مادرش سؤال کرد که قبر پدرم کجاست، وى اشاره به قبرى کرد و به فارسى گفت: آن گور است، لذا به ابن الجور = گور مشهور شد.^([4])

آرامگاهى به سیّد محمّد جور در روستاى ایجدان از توابع شهرستان ورامین منسوب است و یکى از زیارتگاههاى مهم این شهرستان بشمار مى آید.^([5])

بنابراین نتیجه گرفته مى شود که سیّد محمّد جور به جهت ترس از سلطان زمان خود در شهرها و روستاها فرارى و از ترس کشته شدن به صحراها و بیابانها پناهنده شدو با صید و شکار امرار معاش مى کرد تا اینکه به شهر رى رسید و در اطراف آن مخفى و در مکان کنونى ]روستاى ایجدان از توابع رى قدیم[ شناسایى و بدست عمّال و کارگزاران خلیفه معتضد عباسى به شهادت رسید و در همانجا به خاک سپرده شد. بنابراین شهادت او باید در ثلث آخر قرن سوّم هجرى اتفاق افتاده باشد زیرا معتضد عبّاسى خود در سال 289 هـ . ق وفات یافته است. از این رو احتمال مى دهیم که او در جریان حکومت علوى حسن بن زید داعى و برادرش محمّد بن زید شرکت داشته و پس از او در شهر رى بدست عمّال خلیفه افتاد و به شهاد رسید. ظاهراً فرزندان او به همدان و قزوین و طبرستان پناهنده شدند، و در همانجا وفات یافته و دفن گشته اند.