مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در بیست و هفت کیلومترى جنوب خاورى شهر سارى، در خارج از روستاى آق مشهد، بر روى تپّه اى مشرف بر کوهها و جنگلها و درّه ى اطراف، با چشم انداز فوق العاده زیبا و دیدنى قرار گرفته است.

بنایى ساده اما قدیمى به شکل مستطیل به ابعاد 12×7 متر است که شامل دو اتاق تو در تو مى باشد. پوشش بام آن حلب سر و درب آن از جانب جنوب باز مى شود. درب ورودى بقعه قدیمى است و بر بالاى آن پس از بسم الله آمده است: توکلت على الحى الذى لایموت. پس از عبور از این در به اتاق کوچکى به ابعاد 6×4 متر مى رسیم که درب قدیمى مدخل اصلى حرم قرار دارد.

بر جانب راست بقعه بر سنگى به ابعاد 20×40 سانتى متر کتیبه اى بر هفت خط نوشته شده حکایت از تعمیر آن در زمان قاجاریّه دارد که آمده است: «در زمان دوره قاجاریّه سلطان...شاه جمجاه مروج مذهب ائمه اطهار فتحعلى شاه قاجار تعمیر این بقعه مبارکه امامزاده حارث بن حاضر بن امام موسى کاظم(علیه السلام) ... سلطان ولد مرحوم حسینعلى بیک».

مرقد امامزاده در اتاقى به ابعاد 6×4 متر قرار دارد که در وسط آن ضریحى چوبى به ابعاد 97/2 در 90/1 سانتى متر قرار دارد که به صورت مشبّک و مربوط به دوره قاجاریّه است.

در میان این ضریح، صندوقى چوبى پرکار به ابعاد 10/2×14/1 متر قرار دارد که بسیار نفیس و آکنده از نقوش گیاهى منبّت کارى و رنگ آمیزى شده با رنگهاى گیاهى و در مستطیل هاى کوچک به فرم قاب و آلت در بدنه صندوق بکار رفته و داراى کتیبه اى منبّت شده با مضمون آیات قرآنى (سوره بقره آیة الکرسى) با تاریخ 860 هـ . ق مى باشد که نشان مى دهد بقعه متعلّق به دوره مرعشیان است.

درِ ورودى ساختمان که خود از آثار با ارزش بناست به صورت غیر اصولى رنگ آمیزى و تزیین شده و تعمیرات چند سال اخیر موجب آسیب دیدگى بنا گردیده است. چنانکه از نوشته ى کتیبه معلوم شد، خفته در مزار را حارث فرزند حاضر فرزند امام موسى کاظم(علیه السلام)معرّفى مى کند که بدون شک صحیح نمى باشد. زیرا در میان فرزندان امام موسى کاظم(علیه السلام)و فرزندزادگان آن حضرت، حاضر نامى که در مازندران سکونت داشته باشد به چشم نمى خورد. بدون شک چندین واسطه از قلم افتاده و این شخص باید از اعلام قرن پنجم یا ششم هجرى باشد که نسب وى بر ما مخفى مانده است. زمین این زیارتگاه حدود پنج هکتار است.

در کتاب مناهل الضرب ضمن بیان نسل موسى مبرقع فرزندِ امام جواد(علیه السلام)مى نویسد: «در میان نسل او حارث بن عیسى بن حسن بن محمّد اعرج بن احمد بن موسى المبرقع وجود داشته که از او سیّد خسرو و سپس سیّد ناصر بن خسرو علوى به وجود آمده است. برخى نیز تصور کرده اند که این نسب به محمّد بن موسى المبرقع منتهى مى شود که در هر دو صورت علماى انساب این شجره نامه را تأیید ننموده و اطلاعى از صحّت و سقم آن ندارند.»^([1])

سیّد جعفر اعرجى در کتاب دیگر خود ضمن اشاره این مطلب مى نویسد: «و براى سیّد ابوعبدالله احمد بن محمّد اعرج بن احمد بن موسى مبرقع بن امام جواد(علیه السلام) که نقیب قم بود، برادرى به نام حسن قایل شده اند که از او عارف بالله ناصر بن خسرو بن حارث بن عیسى بن حسن بن محمّد اعرج به وجود آمده که در آن بحث است.»^([2])

اگر اشکال شجره نامه حارث برطرف شود با توجه به قدمت مزار، و شهرت موسوى بودن خفته در مزار، این احتمال مى رفت که بارگاه کنونى از آن همین حارث بن عیسى باشد که به حارث بن حاضر بن موسى(علیه السلام) شهرت پیدا کرده است.