- چهارشنبه ۱۹ شهریور ۹۳
این آرامگاه، بر روى تپّه در غرب شهر ششتمد از توابع شهرستان سبزوار واقع شده و چشم انداز آن زیبا است.
بناى آرامگاه، در سال 1353هـ . ش توسّط مهندس جودت طرّاحى و توسّط انجمن آثار ملّى ایران احداث شده است. این بنا، داراى دو ورودى از دو ضلع غرب و جنوب مىباشد. بناى آرامگاه که از معمارى منحصر به فردى برخوردار مىباشد، بر روى صفحهاى با پلان شش ضلعى منتظم قرار گرفته و دیوارهها بر روى سه ضلع از شش ضلع صفحة زیرین و به صورت یک در میان احداث شده که در ارتفاع هشت مترى به هم رسیده و یک مثلث متساوى الاضلاع را تشکیل مىدهند که این مثلث، خود متشکل از شش مثلث متساوى الاضلاع مىباشد. جنس مصالح به کار رفته، بتن مسلح و عادى مىباشد و سنگ قبر، به شکل قاعدة یک هرم شش ضلعى است که دقیقاً در وسط صفحه و زیر مثلت انتهایى دیوارهها واقع گشته است.
بر روى سه ضلع صفحة زیرین، همانطورى که گفته شد، سه دیواره ساخته شده و سه ضلع دیگر هر کدام با شش پلّه از محوّطه به کف صفحه یا همان پلان شش ضلعى مىرسد. ساختمان کتابخانه و واحد ادارى نیز در ضلع شمالى باغ واقع مىباشد. مهندسِ معمار و طرّاح این یادمان سعى نموده است که طرّاحى بنا، بر گرفته از نجوم باشد که استاد بیهقى در این رشتة علمى تبحّرى خاص داشته است.
قسمتهاى مختلف بنا به نوعى با عدد شش که در ارتباط با نام ششتمد مىباشد، تکمیل گردیده است. پلان شش ضلعى، پلّههاى ششتایى، سنگ قبر شش ضلعى، قطعههاى ششتایى دیوارهها و شش مثلّث متساوى الاضلاع بالاى بناى آرامگاه، این بنا را از جمله زیباترین بناهاى معمارى تبدیل نموده و از نقاط دیدنى شهرستان سبزوار به شمار میآید.
على بن زید بن محمّد بن حسین بن سلیمان بن ایوب انصارى اویسى خرینى بیهقى شافعى، مکنّى به ابوالحسن و مشهور به ابن فندق و فرید خراسان، حکیم و ادیب مشهور ایران و از ریاضى دانان بزرگ قرن ششم هجرى بود، وى در فقه، اصول، طب، لغت، عروض، حکمت، کلام، تاریخ و سایر علوم نیز متبحّر بود.
یاقوت حموى در معجم الادباء نسب نامة کامل او را آورده و ولادتش را 27 شعبان سال 499هـ . ق در قصبة سبزوار از ناحیة بیهق یاد کرده است، اما بیهقى خود در تاریخ بیهق گوید: «که در سال 500 که سال قتل فخرالملک وزیر بود در دبیرستان (یعنى مکتب) بود. بنابراین ولادت او باید چند سال پیش از 499 باشد. وى در سال 565 در بیهق درگذشت.
او در جوانى به کسب علوم مختلف اشتغال داشت و بسیارى از استادان بزرگ عهد را در بیهق و نیشابور و مرو و سرخس و دیگر بلاد خراسان ملاقات نمود و از محضر آنان استفاده کرد از آن جمله با حکیم عمر خیّام دیدار کرد و شرحى در این باره که در سال 507 هـ . ق در کتاب تتمه صوان الحکمه آورده است».
على بیهقى از سبزوار به ناحیة ششتمد رفت و سپس به مرو سفر کرد و عهدهدار امر قضا در بیهق شد.
یاقوت حموى بسیارى از تصانیف او را به نقل از مؤلّف
ذکر کرده است که به ترتیب حروف الفباء عبارتند از:
1ـ آداب السفر 2ـ احکام القرانات 3ـ الاراحه عن شدائد المساحه
4ـ ازاهیر الریاض المریعه و تفسیر الفاظ المحاوره و الشریعه 5ـ آزهار اشجار الاشعار 6ـ اسلمى الادویه و خواصها و منافعها 7ـ اسرار الاغندار 8ـ اسرار الحکم 9ـ اسئلة القرآن مع الوجه به 10ـ اصول الفقه
11ـ اطعمة المرضى 12ـ الاعتبار بالاقبال و الادبار 13ـ اعجاز قرآن و...
مرحوم علّامة دهخدا به نقل از یاقوت، محل تولّد حکیم بیهقى را قصبة سبزوار از ناحیة بیهق نقل کرده است ولی به استناد صفحة 44 کتاب تاریخ بیهق به تصحیح مرحوم علّامة قزوینى پاراگراف دوّم، به نقل از حکیم بیهقى محلّ
تولّدش روستاى ششتمد است، «و بر این قاعدّه و نسق
بماند تا حمزه بن آذرک الخارجى از سجستان بیامد با
لشکر خوارج فى جمادى الاخر سنه ثلاث عشره و مأتین، و از جانب قهستان و ترشیز درآمد اوّل بدیه ششتمد که ولادت من آنجا بوده است و...».
بناى این آرامگاه به شماره 2601 و در تاریخ 25/12/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
عکس / آرامگاه حکیم ابوالحسن علی بن زید بیهقی - سال 1352
- ۱۸۱۲
- ادامه مطلب