مزارات ایران و جهان اسلام

مولانا کمال الدّین حسین کاشفى ـ واعظ، نویسنده و فقیه دورة تیمورى ـ اهل سبزوار بوده و مدّت‏ها در هرات به سر مى‏برده است. وی هم دورة سلطان حسین بایقرا و امیر على شیر نوایى بوده است. وى در سال 910 هـ . ق در سبزوار وفات یافت و آرامگاهش در ناحیة جنوب شرقى سبزوار در کنار خیابان نظام الملک (شهدا) قرار دارد.

محوّطة آرامگاه، مشجّر است، از سه طرف دیوارکشى و از طرف خیابان نرده گذارى شده است. وسعت زمین آرامگاه، هزار متر مربّع و بناى آن، آمیزه‏اى از معمارى کهن و نو می‌باشد. این بناى نوساز، در سه طبقه ساخته شده است. زیربناى طبقة همکف آرامگاه، حدود 120 متر مربّع است. کف ساختمان نسبت به محوّطه، حدود هفتاد سانتى‏متر بلندتر است و در سطحى مستطیلى، سه پلة سنگى، بنا را دور مى‏زند. این بنا، از طرف شمال و جنوب داراى سه طاق در زاویه‏هاى ستون‏هاى آجرى است که به منزلة درهاى ورودى بنا و محراب ساخته شده است.

نماى ساختمان، آجرکارى است و نوار کاشى‏کارى ظریف و زیبایى، در زیر خرند و قرنیز دیوارها بنا را دور مى‏زند و در سه طبقه عیناً تکرار شده است. طبقة اوّل، داراى دو طاق و طبقة دوّم، داراى یک طاق است که همانند طبقة همکف، در گوشه‏ها قرار دارد.

به رغم سادگى، سایه روشن دیوارها، دورنماى زیبایى به وجود آورده است. سنگ قبر در وسط آرامگاه نصب شده و مقطع آن، ذوزنقه‏اى شکل است.

این بنا، در سال 1356 هـ . ش به سفارش انجمن آثار ملّى بنا گردیده و به شمارة 3516 و در تاریخ 25/12/1379 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.