بقعة این امامزاده در روستای میقان (معرب میکان) در دو فرسنگى شمال شهر اراک واقع شده و به «محمّد عابد» مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى مشتمل بر بقعة تاریخى، گنبد کاشی‌کارى، رواق، ایوان و یک صحن معمور، با حجره‏ها و غرفه‏ها و سقاخانه و بناهاى وابسته به آن است. بناى بقعه، به صورت مربّع به دهانة 6 و ارتفاع 9 متر است که از هر ضلع، درى به رواق‏هاى اطراف یا به ایوان گشوده مى‏شود. هم سطح پوشش چهار درگاه مزبور، نیم طاقى در چهار گوشة بقعه بالا آمده که صورت ساختمان را به هیأت هشت ضلعى نامحسوس و بلافاصله به شکل فلکه‏اى تبدیل ساخته است.

جدار بقعه، سفید کارى ساده ولى روى قوسى نیم طاق‏ها آراسته به آیینه کارى و پوشش جدار بقعه سفید کارى ساده است. در زیر ضریح چوبى، مرقد آراسته به کاشى‏هاى تعمیرى و کاشى‏هاى خشتى باستانى فیروزه فام قرار دارد که روى آن‌ها، به خط ثلث برجسته و هم‌رنگ زمینه، سورة یس قالب ریزى شده است. با توجّه به شباهت این کاشى‏ها با نمونه‏هاى مرقد سیّد اسحاق در ساوه و کتیبة شاهزاده جعفر موجود در موزة آستانة قم، به نظر مى‏رسد که این کاشى‏ها از نیمة قرن هفتم و احتمالاً کار «استاد محمّد بن طاهر کاشى ساز» بوده باشد.

بر فراز بقعه، گنبدى شلجمى شکل قرار دارد که به قطر و ارتفاع 9 متر می‌باشد و بدنة آن از آجر آمیخته با گچ‌کارى است. وضع کنونى گنبد مى‏رساند که تزیینات کاشی‌کارى آن، به کلّى فرو ریخته است. تبدیل گنبد عرقچینى آن به شلجمى، در عصر صفوى صورت گرفته است. در همین دوره، بخش‏هاى تابعه هم بر بناى بقعة اصلى افزوده شده است.

در سه جانب شمالى و شرقى و غربى بقعه، رواق‌هایى وجود دارند که به یکدیگر مرتبط هستند. رواق غربى بقعه، ازارة سنگى و جدار نقّاشى دارد و در جانب غربى آن، ایوانى با
ازارة سنگى به دهانة 5 و ارتفاع 9 متر، مزیّن به حجّارى‏هاى بدیع و در اطراف درگاه آن از داخل ایوان، قابى سنگى آراسته به تخته سنگ‏هاى تراش و مشکى رنگ، مزیّن به گل و بوته‏هاى برجسته و ممتاز، از استاد اسماعیل طهماسبى به سال 1325 هـ. ق است و طرفین آن، در راه پلّه، دو حجره و دو غرفه ساخته شده است.

در سه جانب ایوان جنوبى، سه صفة فوقانى با غرفه در مدخل بقعه، ایوانچه یا دار الحافظى با بغله‏هاى آراسته به گچ‌برى، داراى دو طاقچة آیینه پوش و پوشش مقرنس آیینه متضمّن کتیبه‏اى به عمل ابراهیم طلائى 1341 است. بر فراز دار الحفاظ، صفّه‏اى سراسرى و در سینه اسپر آن، لوحى سنگى بر دیوار نصب گردیده است که روى آن، به خط نستعلیق برجسته، شش بیت شعر با ماده تاریخ 1133 هـ. ق نوشته شده است و مى‏رساند که این گنبد در عصر شاه سلطان حسین صفوى بر فراز این بقعه بنیان شده است. در جهت غربى ایوان و جنب راهروى کفش کن، حجره‏اى بوده که به سقاخانه تبدیل شده و درون آن، سنگابى به صورت مستطیل ساخته شده که نصف حجره را فرا گرفته است و بدنة آن، کنده کارى مزین به گل و بوته‏هاى بر جسته دارد و در بین آن‌ها، تاریخ 1320 هـ. ق خوانده مى‏شود. در لبة پیش آمدة آن نیز کتیبة دیگرى به خط نستعلیق شامل دو بیت و تاریخ 1320 هـ. ق است و بر فراز درگاه ورودى، لوح سنگى دیگر به تاریخ 1326 هـ. ق حجّارى شده که مى‏رساند حجّارى این قسمت، 6 سال به طول کشیده است. در اطراف بقعه، صحنى وسیع به مساحت 50×60 متر است که در اطراف آن حجره‏هاى زیبایى ساخته شده است.

پس از وفات این سیّد جلیل القدر که ظاهراً در اواسط قرن سوم هجرى (250 هـ . ق) اتّفاق افتاده، تربت و مزار او نیز باعث توجّه و مرکز نشر معارف اسلامى شد، تا جایی که مشهد او، به یکى از مشاهد مشرّفه و مشهور استان مرکزى یا عراق عجم مبدّل گردید و در هر دوره از زمان، هر که قصد خدمت به شیعه و اهالى عراق عجم داشت، به نحوى به تعمیر و توسعة این بقعه همّت مى‏گماشت.

به اعتقاد اهل محل، محمّد عابد فرزند بلافصل امام موسى کاظم ‰ است. چنان‌که مردم گناباد هم مدفن او را در گنبد موجود در آن قصبه مى‏دانند و بر طبق مدعاى خود سوگند هم یاد مى‏کنند و در جای جاى کشور بقاعى به وى منسوب است که همه به فرزند بلافصل امام موسى ‰ انتساب مى‏دهند، در صورتی که برخى از علماى انساب، مدفن وى را در شیراز تعیین کرده‏اند.

محمّد عابد کیست؟ محمّد بن موسى ‰ فرزند دیگر امام هفتم است. که شیخ مفید  در فضیلت وى روایتى را از کنیز رقیه دختر امام موسى بن جعفر ‰ نقل مى‏کند که مى‏گوید: «محمّد بن موسى ‰، همیشه با وضو بود. شب‌ها را به عبادت و نماز مى‏گذارند و پس از فراغت از نماز، اندکى استراحت مى‏کرد و آن‌گاه به پا مى‏خاست و وضو مى‏گرفت و مشغول عبادت و نماز مى‏شد. وى این کار را تا صبح تکرار مى‏کرد. هاشمیه، کنیز دختر امام کاظم ‰ گوید: هیچ‌گاه محمّد را ندیدم، مگر این‌که این آیه از قرآن را به خاطر آوردم: «کانوا قلیلاً من اللیل ما یهجعون».

از این‌رو، این امامزادة جلیل القدر، به سبب کثرت عبادتش به میر محمّد عابد مشهور و معروف است. شیخ مفید  ، دربارة ایشان مى‏نویسد که وى به اهل فضل و صلاح متصف بود.

بنا به نقل برخی از علماى انساب و تواریخ، بارگاه حضرت سیّد میر محمّد، در قسمت شرقى حرم مطهّر احمد بن موسى ‰ و یا در کاخک گناباد واقع شده است. صحن بارگاه این امامزادة گرامى و احمد بن موسى ‰، مشترک است. دیواره و حن‏هاى این امامزادة والا مقام همچون صحن و بیوتات حرم احمد بن موسى ‰، با چینشى هنرمندانه آیینه کارى شده است. طاطان هنرمند با خطوط نسخ و ثلث جلوة معنوى دیگرى به حرم مطهّر محمّد بن موسى ‰ بخشیده‏اند. در سال 1306 هـ. ق، به دستور اویس میرزا، ضریحى زیبا از جنس نقره ساختند و بر روى قبر مطهّر آن حضرت نصب نمودند.

بنابراین، وجهى براى مزار محمّد عابد بن موسى ‰ در روستای میقان اراک نخواهد بود.

از آن‌جایی‌که شخص مدفون در این بقعه، به زهد و عبادت متّصف بوده، لذا پس از بازسازى بقعه، چنین تصوّر شده که وى محمّد عابد فرزند بلافصل امام موسى کاظم ‰ است. از طرفى چون محمّد عابد در شیراز داراى بقعه است، مرحوم عبّاس فیض  نیز احتمال دادند که وى محمّد بن احمد بن هارون بن موسى ‰ است که به قم مهاجرت نموده و حال آن‌که نه وى ملقّب به عابد بوده و نه متّصف به زهد و عبادت! بنابراین، نمى‏توان شخص مدفون در این بقعه را فرزند یا اصولاً نوة امام موسى کاظم ‰ دانست.

از آن‌جایی که روستاى میقان از دیر باز جزء فراهان قم و ساوه بوده است، لذا با رجوع به منابع مستند تاریخى، به این نتیجه خواهیم رسید که وى سیّد محمّد بن عبدالله بن حسین بن حسن الأفطس بن على الأصغر بن امام زین العابدین ‰ مى‏باشد زیرا:

1. علّامة سیّد احمد بن محمّد بن عبد الرحمن کیاگیلانى، از علماى انساب قرن دهم هجرى، ضمن معرّفى سادات خورزن فراهان ساکن ساوه، مى‏نویسد: نسب آنان به محمّد بن عبدالله بن حسین بن حسن الأفطس بن على الاصغر بن امام زین العابدین ‰ مى‏رسد و اضافه مى‏کند که سیّد أمیر محمّد بن سیّد أمین الدّین بن سیّد حسین بن سیّد کمال الدّین و... از این نسل و طایفه مى‏باشد.

2. امام فخر رازى، متوفّاى 606 هـ. ق مى‏نویسد: «على بن محمّد بن عبدالله بن حسین... مات بآبة» یعنى فرزند محمّد بن عبداللَّه، که به نام على بود، در آبة ساوه وفات یافت. بنابراین، مى‏توان هجرت وى با پدر خود را به آوه ساوه و توطّن در میقان را احتمال داد. خصوصاً پدر وى به عابد و سکران شهرت داشت.

3. همچنان که امامزاده محمّد میقان به محمّد عابد شهرت دارد، این امامزاده محمّد بن عبدالله بن حسین بن حسن افطس بن على الاصغر بن امام زین العابدین ‰ نیز به عابد شهرت داشته است. در این باره، علماى انساب مى‏نویسند:

«محمّد السکران، لکثرة صلاته و تهجده بالیل فیصیرکالسکران فسمى بذلک» در کتاب تهذیب الأنساب نیز آمده «محمّد السکران بن عبدالله یلقّب بذالک لکثرة صلاته و عبادته» مؤلّف کتاب الفخرى فی انساب الطالبیّین نیز مى‏نویسد: «محمّد السکران، سمى بذلک لکثرة صلاته و تهجّده با للیل و شهره»

بنابراین، این احتمال که وى در مشهد میقان مدفون باشد، تقویت پیدا مى‏کند، خصوصاً امام فخر رازى وفات فرزند وى به نام على را در آبه نوشته است. علّامه ابن طباطبا، محمّد را ساکن در مصر مى‏داند، ظاهراً وى پس از توقّف در مصر، به ایران مهاجرت نموه است چرا که وى وفات او را در مصر ننوشته است.