مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

بقعة شاه غریب ـ روستاى انجدان اراک

روستاى انجدان از دهستان مشک آباد و در 37 کیلومترى جنوب شرقى شهر اراک قرار دارد که در میان آن دو زیارتگاه به نام «شاه غریب و شاه قلندر» وجود دارد و از بناهاى قرن هشتم هجرى است.

این دو بنا، منتسب به پیشوایان فرقه اسماعیلیه است که پس از حمله هلاکوخان مغول و تصرّف قلعه الموت، منطقه انجدان یکى از پناهگاه‏هاى محل استقرار آن‏ها شد.

ساختمان بقعه شاه غریب به شکل هشت ضلعى است که براى ساخت گنبد آن پس از بالابردن دیوارها به شانزده ضلعى تبدیل شده و گنبد بر فراز آن احداث گشته است. دو درگاه اصلى در اضلاع شرقى و غربى و دو درگاه دیگر در اضلاع شمالى و جنوبى دارد.

گنبدِ بقعه یک پوش و داراى تزئینات رسمى‏بندى با گچ در ایوان ورودى است. مصالح به کار رفته در این بنا از آجر، سنگ و گچ و بدنه داخلى آن بدون هیچ گونه تزئینات معمارى است.

در و ضریح چوبى این بقعه در دوره صفوى ساخته شده و تکّه‏هایى از آن‏ها باقى است. براساس ماده تاریخ موجود، ساخت در و ضریح بقعه شاه غریب در سده 10 هـ . ق صورت گرفته است.

در آخرین تحقیقات میدانى که انجام شده، اثرى از درهاى ورودى و تکّه‏هایى از ضریح چوبى و مرقد مشاهده نگردید و در سالیان قبل به جهت حفّارى‏هاى غیرمجاز در بقعه و پیرامون آن، آسیب جدى به بقعه وارد گشته است. در غرب بقعه، راه پلّه‏اى وجود دارد که به بالاى گنبد معطوف مى‏شود و در ورودى آن، درختچه‏اى سبز شده که در بدنه بنا ریشه کرده است.

در کنار بقعه، قبرستان تاریخى وجود دارد که داراى سنگ‏هاى تصویردار متعلّق به دوره صفویّه است که متأسّفانه برخى از آن‏ها به سرقت رفته است.

اسم اصلى شاه غریب، میرزا عبّاس ابن عبدالسلام است. او بعد از فوت پدر (899) به مسند ریاست جماعت اسمعیلیه رسید و رسماً مقر زعامت را در انجدان قرار داد. انجدان، اطرافش کوه و از محلات 34 میل فاصله دارد. محل تازه براى زراعت و کشت فوق العاده مناسب و جماعت وابسته به او در محل مزبور مرفه و آسوده مى‏زیستند.

غریب میرزا در گوشه خانقاه جدید التأسیس خود، درویشانه زندگانى مى‏کرد. هزاران مرید دور او را گرفته و او در بین جماعت، سرفراز و آسوده آنان را اداره مى‏نمود. روز به روز ترقى مى‏کرد ولى در عین حال ملاحظه دولت مرکزى را داشته و کارى که سبب توجّه آنان به این سامان باشد از وى بروز نمى‏کرد.

«آثار محمّدى» به نقل از «نورالمبین» مى‏نویسد؛ پسر عبدالسلام، عبّاس شاه بود. وقتى قدم در مسند ارشاد گذاشت که زمان با وى مساعد بود. برادرى داشت جوان به نام نورالدّین، در نزدیکى انجدان قلعه بزرگ (خانقاه) آبادان کرد و در آن بلد قلعه و عمارات زیاد برپا نمود و آن‏جا را اقامتگاه خود ساخته و بنام نورآباد، آن قلعه نو بنیاد را نام گذارى نمود.

قلعه نورآباد خانقاه درویشان و براى مدّتى جماعت اسمعیلیان، خاک رواق آن را توتیاى چشم مى‏نمودند. چون شاه غریب به امور دنیایى وقت کمترى مصروف مى‏کرد، عنوان غریب را از مریدان دریافته و از این عنوان نیز خوشش مى‏آمد.

یکى از شعراى هند، به زبان اردو شعرى در توصیف مراد خود به زبان حال گفته که شاه غریب را خوش آمده است و حتى خویشتن همیشه خود را بدان اسم مى‏نامید.

مردم این فرقه در طول ریاست این پدر و پسر او ابوذرعلى، خیلى مرفه زندگانى مى‏کردند.

مریدان از هندوستان براى دیدار شاه غریب به انجدان مى‏آمدند. در آن زمان جماعت زیادترى به آنان پیوسته و باقوافل بزرگترى راه انجدان را پیموده و در آن‏جا به خدمت رئیس دینى خود رسیده و با فریادهاى شادیانه امام خود را طلب مى‏نمودند. شاه غریب از محل اقامت سر بیرون کشیده و خود را نشان مى‏داد، مردم به هنگام دیدن چهره مولى خود خوشحالى مى‏کردند و مبارک باد به یکدیگر مى‏گفتند. غریب میرزا در سال 902 به قول مورّخین مربوطه (فقط سه سال امامت کرد) و در همان محل رخت از جهان فانى بربست و در همان‏جا هم مدفون گردید. بعد از وى ریاست فرقه به فرزندش ابوذر على رسید.

بقعة شاه غریب به شمارة 2453 و در تاریخ 19/07/1378 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده و در سالیان اخیر مرمّت شده است.

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده