- سه شنبه ۲۵ شهریور ۹۳
بقعة با شکوه و زیباى این امامزادگان در 200 مترى شمال بقعة سهل بن على شهر آستانه و در حاشیة رودخانه و با چشم انداز مناسب واقع شده است.
در جزوة پژوهشی که توسّط مهنّدس حجت اللَّه عبّاسى در سال 1374 دربارة امامزاده سهل بن على تهیّه شده، دربارة بقعة جعفر بن على و فضل بن جعفر، چنین نوشته شده است: «این بقعه در قدیم داراى حجرهاى تک بوده و در حدود نود سال قبل شاهزاده ابوالفضل میرزا عضد السلطان، روضه و گنبدى براى آن بنا نمود. سطح روضه عبارت از کثیر الاضلاع هشت ضلعى است که در وسط آن ضریح مشبّکى از چوب به طول 5/2 و عرض 5/2 و ارتفاع 60/1 متر قرار گرفته است. در درون ضریح دو صندوق وجود داشت که یکى از گچ و روى آن سنگ مزار نصب است و روى سنگ با خط کوفى و نسخ (لت) عبارت (هذا قبر جعفر بن على ابوطالب ) نقر شده است.
بناى بقعه آجرى است و در قسمت نماى ورودى پنج درر چوبى دو لنگه وجود دارد که یکى از درهاى کنارى با آجر پوشیده شده است. گنبد این بقعه آجرى و کم ارتفاع و کم خیز است و روى آن با کاه و گل پوشیده شده است.
در دیوار کنار بقعه، آجرهاى قالبى با نقش گلدار حلقهاى به ابعاد 10×15 متر بکار رفته است.
ضریح فلزى بوده و از شبکههاى فولادى آن در ضریح جدید استفاده شده است. ضریح جدید از آب طلا و نقره ساخته شده و در بالاى آن سورة اعلى در زمینه لاجوردى با خط ثلث
کار شده است. کتیبة پایین شامل اشعار محتشم کاشانى در خصوص کربلایى حسینى است که به خط برجسته نستعلیق طلایى رنگ است.
کتیبة متن درِ ورودى ضریح چنین است: «ضریح مطهّر امامزادگان جعفر بن على و فضل بن جعفر بن على با همّت هیئت امنا و تحت نظارت اداره اوقاف و امور خیره استان مرکزى سال 1418 ـ 1376 در اصفهان به اتمام رسید. عمل حاج مصطفى روزگاریان».
در داخل بقعه، گچبرى محدودى وجود دارد و سقف ایوان ورودى شرقى آئینه کارى شده است. در داخل بقعه دو در چوبى قدیمى وجود دارد، یکى مشبک با نقوش ترنجى و شمسه با چهار لچکى، و دوّم درى با تکنیک فاق و زبانه با نقش‌هاى ستارهاى.
دو گلدسته آجرى در طرفین بنا بود که قسمتى از آن‌ها خراب شده است. مرقد با سنگ مرمر جدیدى به ارتفاع یک متر تعبیه شده و سنگ قبر اصلى بر روى آن قرار دارد».
در کتاب کرجنامه یا تاریخ آستانه دربارة صندوق موجود در بقعه چنین توصیف شده است.
«ابعاد این صندوق 6/1 طول و 65 سانتىمتر عرض و
ارتفاع آن 75 سانتىمتر است. در پایههاى آن اشعار
ذیل حکاکى شده است:
شاه درویشان همایون را شبى دیدم به خواب
در بهشت جـاودان با حور و غلمان همنشین
تازه خــرم به پاى ســدره و طــوبى وطن
شـــاه خنــدان بر کنار شیر و جوى انگبین
گفتمــش در فکر تاریخ توام خندید و گفت
صــــورت تاریخ من، جایم بود خلد برین
در کتیبه صندوق چند کتیبه از دعاى معروف خواجه نصیرالدّین طوسى حکاکى شده است.
زیارتگاه جعفر بن على در سال 1372 هـ . ش به همّت ادارة میراث فرهنگى استان مرکزى بازسازى شده و در جریان این بازسازى، دیوارة سنگى متّصل به رودخانه ایجاد و سه دهنه طاق و ضلع دیگر متصل به رودخانه مقابل شازند بازسازى شده است. همزمان با این تعمیرات سرویس بهداشتى و وضوخانه ویژه مردان و زنان ایجاد شد و نسبت به فضاسازی صحن بقعه اقدام شده است.
دربارة نسب شریف این امامزادگان چند دیدگاه است. اما مشهورترین آن این است که جعفر بن علی را برادر امامزاده سهل بن علی و از نوادگان حضرت امام سجّاد می‌دانند که یقیناً این ادّعا چنان‌چه در کتاب مزارات استان مرکزی گفته شد، فاقد استناد تاریخی و مخالف با مشجرات موجود
انساب است. بنابر پژوهش جدید نسب شریف امامزاده جعفر با چهار واسطه به حضرت ابی‌الفضل العبّاس منتهی می‌شود که از قرار ذیل است:
سیّد جعفر بن فضل بن أبی‌محمّد حسن بن أبی‌محمّد عبیدالله الأمیر بن أبی‌الفضل العبّاس بن امام علی امیرالمؤمنین .
و سیّدی جلیل القدر، عظیم الشأن و بسیار بزرگوار بود. پدر بزرگوارش فضل بن حسن سیّدی با تقوی و عالمی فاضل و ادیبی سخن سرا بود که در شجاعت و دینداری زبانزد عام و خاص بود.
در حدود سال 252 هـ . ق یعنی در زمان متوکّل عبّاسی و فرزندش که بر سادات بسیار سخت گرفته می‌شد، جعفر بن فضل به همراه فرزند گرامیش فضل بن جعفر به منطقه عراق عجم مهاجرت نمودند و در همین منطقه سکنی گزیدند و عاقبت در ابتدای قرن چهارم هجری وفات یافتند.
نخستین شخص از علمای انساب که به محل دفن او تصریح نموده، علّامه نسّابه سیّد جعفر العرجی است که می‌نویسند: «جعفر بن الفضل، وقد توفّی فی عراق العجم من ولد اسمه فضل له عقب» جعفر بن فضل در عراق عجم وفات یافت او فرزندی به نام فضل داشت که از او نسلی به یادگار مانده است. با توجّه به این مطلب مهم و از آن‌جا که تنها مزار موجود در تمام منطقه جبل و عراق عجم که به فضل بن جعفر مشهور است، همین مزار کنونی در شهر آستانه است، لذا به طور قطع می‌توان مزار کنونی را از آن این پدر و پسر دانست که به جهت انتساب آن‌ها به امام علی به جعفر بن علی شهرت پیدا کرده‌اند. آرامگاه این دو نوادة بزرگوار حضرت أبی‌الفضل العبّاس از زیارتگاه‌های مشهور استان مرکزی است.
بقعة امامزاده جعفر و فضل به شمارة 25024 و در تاریخ 18/12/1387 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.
- ۲۰۹۸
- ادامه مطلب
