مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در 5 کیلومترى شمال شرق شهر آشتیان و بر فراز تپّه‏اى در ابتداى روستاى آهو واقع شده و بسیار مورد توجّه اهالى است.

ساختمان بقعه از آثار دورة صفویّه است و با خشت و گل ساخته شده و بر روى آن گنبد مدورى تعبیه شده است. ورودى بقعه از جانب شمال است. پلان بقعه، مربّع مستطیل و داراى دو فضاى متصل به هم مى‏باشد. فضاى نخست که یک فضاى ورودى و به صورت یک شبستان است، در سالیان بعد به بقعه افزوده شده و متصل به آن یک راهروى کوتاه به فضاى آرامگاهى مرتبط مى‏شود. فضاى دوّم، اتاق مرقد است که به صورت مربّع و به ابعاد 5×5 متر، داراى دو نورگیر و هشت طاقنما مى‏باشد. زیر سقف
ایوان شمالى، تزئینات رسمى‏بندى به چشم مى‏خورد. صورت قبرى در وسط این اتاق است که 5/1 متر از کف اتاق، ارتفاع دارد و گچ اندود است.

بر درِ قدیمى بقعه، ضمن صلوات بر چهارده معصوم Œ نام استادکار عنایت اللَّه با تاریخ 946 هـ . ق دیده مى‏شود. بدون تردید اصل بنا از ساخت این در جلوتر بوده و مى‏توان نظر داد که به اوائل صفویّه باز مى‏گردد.

گنبد بنا، آجرى و روى آن با کاهگل پوشیده شده است. بر اثر نفوذ آب در قسمت‏هایى از دیواره بنا، تعمیراتى از سوى میراث فرهنگى انجام شده است. بر روى قبر، یک ضریح آلومینیومى با طرح مشبک مربّع از مرقد محافظت مى‏کند. دریچه چوبى پشتِ‏بام بقعه نیز داراى کنده‏کارى با طرح‏هاى هندسى مدوّر است که قابل توجّه مى‏باشد.

در کنار بقعه، گورستان قدیمى روستا و چشمه آبى به چشم مى‏خورد. گلزار شهداى روستاى آهو نیز در گوشه‏اى از صحنِ بقعه است.

به اعتقاد برخى از اهالى، بى‏بى شهربانو از نوادگان امام موسى کاظم ‰ است. شیخ کمال الدّین فراهانى به استناد کتاب بحرالانساب منسوب به ابن مخنف لوط بن یحیى خزاعى معتقد است که بى‏بى شهربانو یکى از افراد کاروان 73 تن ساروق بوده‏اند که پس از درگیرى با سپاه سیاه‏گوش سمنانى، متوارى شدند و بى‏بى شهربانو در این ناحیه به شهادت رسیده است.

برخى از پژوهشگران احتمال داده‏اند که بى‏بى شهربانو از نوادگان حضرت امام صادق ‰ باشد که نسب شریفش با یازده واسطه به آن حضرت منتهى مى‏شود و از قرار ذیل است:

سیّده شهربانو بنت أبى‏الفضل بن محمّد بن داعى أبى‏القاسم
بن احمد أبى‏العبّاس بن على بن احمد بن عیسى بن على بن
حسن بن محمّد الأکبر الأرزق بن أبى‏الحسن على العریضى بن
امام جعفر صادق ‰ .

بنا به نوشته مؤلّف تاریخ قم، حسن بن محمّد بن حسن قمّى، زنده به سال 378 هـ . ق، نخستین شخص از این خاندان که به قم مهاجرت نموده؛ حسن بن عیسى بن محمّد بن على العریضى است که از مدینه به قم آمده و فرزندش على بن حسن با وى همراه بود و از على مذکور در قم ابوالفضل حسین، و ابوالحسن عیسى و ابوجعفر محمّد و ابوالقاسم حمزه و ابوعلى احمد متولّد گشته‏اند.

سیّد ابوالحسن عیسى، از قم به دلیجان رفت و در آن‏جا صاحب چندین فرزند شد که یکى از آنان سیّد احمد نام داشت. از سیّد احمد فرزندى به وجود آمد که نامش را
سیّد على نهادند. او صاحب دو فرزند، یکى به نام ابوجعفر محمّد، و دیگرى ابوالعبّاس احمد است که سیّدى با حشمت و بزرگوار بود. سیّد ابوالعبّاس احمد صاحب سه فرزند بود که جملگى از سادات جلیل القدر حسینى به شمار مى‏آمدند. نام فرزند ارشد او داعى ابوالقاسم بود که خود صاحب پنج فرزند شد و از فرزند میانى‏اش بچه‏اى متولّد گشت که نامش را محمّد نهادند. او از سادات بزرگوار عراق عجم بود و صاحب دو فرزند شد به نام ابوالفضل و ابوالمعالى. سیّد ابوالفضل نیز صاحب شش فرزند دختر بود که همگى از زنان مجلّله به شمار مى‏رفتند. نام دو تن از آنان به این شرح است. سیّده فخرالنساء که مشهور به فخر جهان و مدفون در روستاى چاله
فخرى شهرستان ساوه است و دیگرى بى‏بى شهر بانو که در روستاى آهو آشتیان مدفون مى‏باشد.

فراهانى در وصف این بقعه و امامزاده چنین مى‏سراید:

دلا این بوستان یاس خوش بوست‏

کــه زینب گونه بر اسلام بازوست‏

ز صلـب حضــرت موساى کاظم‏

ســمّى جــدّه خود شهر بانوست‏

بناى بقعة امامزاده بى‏بى شهربانو به شمارة 25020 و در تاریخ 18/12/1387 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.