مزارات ایران و جهان اسلام

این آرامگاه در مرکز شهر اراک و در شمال غربى مصلّی واقع شده است. معمارى بقعه، شامل سه قسمت است:

1. ساختمان آرامگاه با نقشة چلیپائى؛

2. صحن پیرامون بقعه با طرح مستطیل شکل؛

3. حجره‏هاى متعدّد پیرامون صحن بقعه.

ساختمان آرامگاه، داراى چهار ورودى در چهار جهت مى‏باشد. دو حجره در سمت شمال و دو حجره در سمت جنوب، در دو طرف ورودى قرار دارد. گنبد آجرى بقعه، دو پوشة منفصل است. پوشش خارجى گنبد، کاشی‌کارى و از داخل آجر کارى مى‏باشد.

در اطراف بقعه، شبستان‏هاى متعدّد وجود دارد. کتیبة
درِ شبستان شمالى، روى ورقة فلزى نوشته شده و شامل
سورة یس با خط ثلث سیاه رنگ بر زمینة سبز است
و دور محراب در شبستان شمالى نیز کتیبة دیگری با رنگ و روغن بر روى گچ و با خط ثلث سیاه بر زمینة آبى،
آیة الکرسى، نقش بسته است.

آیینه‌کارى در زیر گنبد و بدنه‏هاى حرم، اثر احمد طلایى است. در قسمتى از فضاى زیر گنبد، احادیثى دربارة
نماز و ولایت حضرت على ‰ بر روى دیوار با رنگ و روغن نوشته شده است.

ضریح قدیمى چوبى مرقد، برداشته شده و با نجّارى جدید، به صورت پنجره در شرق فضاى حرم نصب شده است. ضریح جدید، مطلاست و در اوایل انقلاب اسلامى ساخته و نصب شده است. کتیبة اوّل آن، سورة انسان (دهر) با خط ثلث طلایى در زمینة سبز می‌باشد و کتیبة دوّم اشعارى از ترکیب بند محتشم کاشانى دربارة نهضت کربلا است. در تاج‏هاى بالاى ضریح، نقّاشى‏هاى بناهاى تاریخى مثل عمارت عالى قاپوى اصفهان و مناره و مساجد، نقش گردیده است و در قسمت پایین در ورودى ضریح، کتیبه‏اى به این صورت دارد؛ «طرّاحى و قلمزنى اصفهان ـ سیّد اسداللَّه خسروانى 1358».

متن کتیبة سنگ قبر داخل ضریح، چنین است: «یرفع الذین آمنوا منکم و الذین اوتوالعلم درجات ـ هذا المرقد المنور و المضجع المطهّر للسیّد الشریف العلّامه وحید عصره و سلمان دهره مدرس المعقول و المنقول جامع الفروع و الاصول الحجّة الایة سیّد الفقها و المجتهدین مروج شریعة جده سیّد المرسلین السیّد نورالدّین بن شفیع بن... ولد فى 1278 فى بلده سلطان آباد اراک و تربى فى حجر والده الذى کان من العلماء ثم هاجر الى النجف الاشرف و استفاد فى تلک البلدة المشرفه من الاعلام الفخام و الایات العظام الحاج میرزا حبیب‏اللَّه الرشتى و الحاج میرزا حسین الخلیلى الطهرانى و المولى محمّد کاظم الخراسانى قدس‏اللَّه اسرارهم و سنین عدیده و مدّة مدیدة و اجازوه ببلوغ درجة الاجتهاد و أنّه من الورع و السداد و عاد فى موطنه و کان نور باهراً و علماً ظاهراً و ملاذاً للانام و مرجعاً للخاص و العام و جاهد فى سبیل‏اللَّه حتى اذا جاء اجله و انتقل الى رحمة ربّه فى لیلة الرغائب الخامس من شهر رجب الاصم فى سنه 1341 من الهجریه القمریّة ـ قم حجّارى خسروى».

بر روى فضاى حرم، گنبد با کاشى‏هاى فیروزه‏اى، نقوش گیاهى اسلیمى سفید رنگ دارد و در ساقة گنبد، اسامى معصومین ‰ در ترنج با خط سفید ثلث بر زمینة لاجوردى
به چشم مى‏خورد و کتیبة دور گنبد، شامل آیات قرآن
است که با خط ثلث سفید بر زمینة لاجوردى، سورة جمعه نقش گردیده است.

در صحن بقعه، قبور زیادى قرار دارد و حجره‏هاى پیرامون بقعه، آرامگاه‌هاى شخصى و خانوادگى مى‏باشد.

نسب نورانى‏: مرحوم آیت‏اللَّه آقا نورالدّین حسینى عراقى
با 26 واسطه، نسب به امام سجّاد ‰ مى‏رساند که بدین
شرح است: سیّد نورالدّین بن سیّد شفیع بن سیّد احمد بن
میر على بن فخرالدّین بن هادى بن تاج‏الدّین بن حیدر بن
محمّد مکى بن غیاث‏الدّین بن معصوم بن تاج‏الدّین بن رضى‏الدّین بن على بن ضیاءالدّین بن محمّد بن رضى‏الدّین بن محمّد فخرالدّین بن محمّد بن زید الداعى بن زید بن على بن حسین بن حسن الأفطس بن على اصغر بن على السید الساجدین ‰ . هفتمین جدّ آقا نورالدّین یعنى محمّد مکّى، اوّلین کسى است که از حجاز به منطقة اراک وارد و در قریة کرهرود که در جنوب شهر اراک است، ساکن مى‏شود. آقا نورالدّین در سال 1278 قمرى در اراک متولّد گردید و پس از بهره بردن از محضر اساتید بنامى همچون؛ آخوند خراسانى، به نجف مهاجرت نمود. وى پس از توقّف حدود چهار سال در نجف أشرف و وصول مرتبة شامخ اجتهاد مطلق، به زادگاه اصلى خود یعنى شهرستان اراک مراجعت فرمود و براى مدّت مدیدى یگانه مرجع امور و شئون دینى مردم بود. به علّت واقعة تلخى که در سال 1328 در اراک رخ مى‏دهد و عدّه‏اى از اشرار مسلّحانه اقدام به سرقت مى‏کنند، شب هنگام به دستور آقا، اشرار را تعقیب مى‏کنند و سرانجام قضیه منجر به قتل‌هایى مى‏شود. روز بعد، از طرف حاکم شهر یکى از منسوبین آقا را به دارالحکومه مى‏برند و در نتیجه، آقا به عنوان قهر از شهر بیرون مى‏روند و تمام شهر به صورت تعطیل عمومى در مى‏آید و همة مردم شهر براى برگرداندن آقا حرکت مى‏کنند و با درخواست مردم، مرحوم آقا نورالدّین به شهر بر مى‏گردند.

در زمان جنگ جهانى اوّل که دامنة جنگ به ایران کشیده مى‏شود، انگلیسى‏ها از ناحیة غرب و جنوب غربى و روس‌ها از ناحیة شمال و شمال غربى به ایران حمله ور مى‏شوند. آقا نورالدّین در ایّام محرّم سال 1334 قمرى، فتواى اقدامات دفاعى را صادر فرموده و علاوه بر دستور آماده باش و حرکت مردم، خود به عزم جهاد و دفاع حرکت مى‏فرماید.

زندگى ساده و بى‏آلایش و مردمدارى ایشان، توأم با اخلاص و اعتقاد در ایمان و ارادتش به ائمة اطهار Œ مخصوصاً به ساحت مقدّس ولى عصر(عج)، از آن شخصیّت سیمایى نورانى ساخته بود که مردم آن مرحوم را نمونه‏اى کامل از اجداد طاهرینش مى‏دانستد. مرحوم آقا نورالدّین، در روز جمعه هفتم رجب سال 1341 مطابق با ششم حوت 1301 و 26 مارس 1923 رحلت نمودند.

تألیفات: از ایشان تألیفات بسیارى به جا مانده است از جمله: 1. القرآن و العقل 2. نور الایمان 3. أصول عقاید 4. شرح دعاى صباح امیرالمومنین ‰ 5. شرح حدیث حقیقت 6. عقاید النوریّه فى حکمة متعالیّه.

این آرامگاه به شمارة 3477 و در تاریخ 25/12/1379 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.