نوشتار زیر قسمت سوم سفرنامه "خبرنگار صراط در سرزمین وحی" است.

صراط- از بقیع که خارج می شویم، روحانی کاروان درباره باب های مسجدالنبی توضیح می‌دهد. مهم‌ترین این باب‌ها، باب‌السلام، باب البقیع، باب جبرییل و باب النساء است.

باب السلام متداول ترین ورودی مسجدالنبی است که قدم در آن می گذارم. کمی از طلوع آفتاب گذشته و هنوز جمعیت به اندازه ای نیست که نتوان زیارت کرد. با این وجود ورود به "روضه رضوان" محدودیت دارد. روی یکی از ورودی های روضه، حدیث شریف پیامبر درج شده است تا اهمیت این محل بیش از پیش مشخص شود: "مَابَیْنَ بَیْتِی وَمِنْبَرِی رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ وَمِنْبَرِی عَلَى تُرْعَة مِنْ تُرَعِ الْجَنَّةِ". ستون های روضه با ستون های بقیه قسمت های مسجدالنبی تفاوت دارد تا محدوده مسجدالنبی زمان پیامبر کاملا مشخص شود.

در اولین زیارت، به خاطر همان محدودیت ها بیشتر بچه ها وارد روضه نشدند و ترجیح دادند از کنار آن عبور کنند تا از ضلع جنوبی ضریح، پیامبر را زیارت کنند. در دو ضلع جنوبی و غربی ضریح که اولی رو به قبله و دومی رو به روضه قرار گرفته، هموراه یک مامور و یک مبلغ حضور دارند. در هر دو طرف نیز با زنجیر فاصله ای تقریبا نیم متری از ضریح همیشه حفظ می‌شود و هیچ زائری نمی تواند ضریح پیامبر را لمس کند.

جمعیت کم کم بیشتر و بیشتر می شود. نگاهی به زائران مختلف می اندازم. از همه ملیت ها اینجا یافت می شوند. یکی از آنها که به نظر اهل یکی از کشورها افریقایی است، با دست محلی داخل روضه را نشانم می دهد و می پرسد بلال؟ در حالی که فشار جمعیت لحظه به لحظه بیشتر می شود به سختی سرم را به سمت او برمی گردانم. دوباره می پرسد: بلال؟ اذان؟ منظورش را می فهمم و می‌گویم: هذا مِنبرُ رسولِ الله؛ دستی به محاسنش می کشد و اضافه می کند: صَلّ الله.

کم کم ابعاد مسجدالنبی دستم می‌آید. نکته جالبی که وجود دارد این است که علیرغم طرح های توسعه بسیار زیاد آن، محدوده تقریبی مسجدالنبی زمان پیامبر(ص) حتی از داخل حیاط نیز مشخص است. چرا که توسعه مسجدالنبی عمدتا از سوی شمال، غربی و شرق آن انجام شده و قسمت جنوبی به جز مختصری گسترش، تقریبا دست نخورده باقی مانده است. به همین خاطر وقتی از باب های اصلی مانند باب السلام یا باب جبرییل وارد می شویم به طور مستقیم سر از مسجدالنبی زمان پیامبر درمی آوریم. در واقع نقشه امروزی مسجدالنبی شامل یک مستطیل بزرگ به همراه یک مستطیل کوچک چسبیده به آن است که دومی به همراه بخش کوچکی از محدوده بزرگتر، همان مسجد قدیمی است.

شهر مدینه زمان پیامبر(ص) در واقع همین محدوده مسجدالنبی فعلی به همراه حیاط آن بوده است. به این ترتیب قبرستان بقیع در کنار شهر واقع شده بود. البته این بدان معنا نیست که همه جمعیت مدینه در همین محدوده ساکن بوده اند. قبایل هر کدام محل سکونت مشخصی برای خود داشته اند که از هسته مرکزی شهر اندکی فاصله داشت. کوچه بنی هاشم که خانه امیرالمومنین (ع) و حضرت فاطمه (س) در آن واقع شده اکنون داخل محدوده مسجدالنبی و در ضلع شمالی ضریح قرار دارد. برای زیارت آن محدودیت ها بیشتر است. باید صرفا از باب جبرییل وارد مسجد شویم که در ساعات محدودی از روز باز می شود.


البته ماموران سعودی رفتار بدی با زائران ندارند. هنگام ورود تقریبا هیچ وقت زائران را بازرسی بدنی نمی کنند. برخی از آنها نیز کلمات کلیدی فارسی مانند نماز، برو، حرکت کن و... را تلفظ می کنند. اما اوضاع مبلغان سعودی که تعداد آنها کمتر است کمی فرق می کند. برخی از آنها هنگامی که زیارت کسی جلب توجه کرد، به سمت او می روند و با انگشت به بالا اشاره و مدام کلمه الله را تکرار می کنند.


نکته ای که در مورد مسجدالنبی جلب توجه می کند، نظافت و رسیدگی به آن است.  تقریبا در همه زمان ها داخل حیاط و نیز شبستان مسجد در حال نظافت است. در این مورد هیچ گونه نقص بزرگی دیده نمی شود. اما نکته عجیب و آزاردهنده ای هنگام زیارت به چشمم خورد. وقتی همراه با جمعیت در راستای ضلع جنوبی ضریح مشغول زیارت باشید، ابتدا چشمتان به دایره ای که روی آن جمله "هنا السلام علی رسول الله" درج شده می افتد. سپس همین جمله در دو دایره کوچکتر روی ضریح درباره خلیفه اول و دوم نیز تکرار می شود. در واقع، سه قبر در ضریح وجود دارند که قبر پیامبر(ص) نزدیکترین قبر به ضلعی است که مشغول عبور از کنار آن هستید، قبر دو خلیفه اول نیز به ترتیب پشت قبر پیامبر(ص) قرار گرفته است.


تلاشم برای تماشای درون ضریح ابتدا بی فایده بود اما کمی که جلوتر رفتم در انتهای ضلع جنوبی ضریح، از چند روزنه آن، می توان به صورت محدود داخل ضریح را دید. این نکته توجه چند زائر را نیز جلب کرده بود. باورم نمی شود. هرچند مامور سعودی توقف بیش از حد را برنمی تابد، اما آنچه به صورت محدود از داخل ضریح دیده می شود تصویر خوشایندی نیست. کاملا تاریک است و می توان گرد و غبار داخل آن را کاملا تشخیص داد. مامورانی که بی وقفه برای نظافت مسجدالنبی و حیاط آن مشغول کارند، داخل ضریح پیامبر را حتی یک جاروی خشک و خالی هم نزده اند.