مزارات ایران و جهان اسلام

حمداللّه‏ مستوفى، مؤرّخ، جغرافیدان، شاعر و نویسنده زبردست عهد مغول به سال 680 هجرى قمرى در قزوین به دنیا آمد. او از خاندان قدیم و مستوفیان قزوین است که نسبش با چهارده پشت به حرّ بن یزید ریاحى مى‏رسد. این خاندان از زمان معتصم عبّاسى در قزوین ساکن شده و داراى شغل دیوانى بوده‏اند. خواجه فخرالدّین احمد برادر حمداللّه‏ مستوفى نیز از نویسندگان و سخنوران دوران خدابنده، اولجایتو و ابوسعید بهادر بوده و در دیوان شاهان ذکر شده مشاغلى داشته است. حمداللّه‏ مستوفى از نزدیکان و نویسندگان زبر دست خواجه رشیدالدّین فضل‏اللّه‏ همدانى بود و خواجه پس از کشته شدن سعدالدّین ساوجى به سال 711 قمرى که در کارها استقلال یافت، حکومت و  مستوفى گرى قزوین، ابهر، زنجان و طارم را به عهده حمداللّه‏ مستوفى گذاشت. برادر دیگرش زین‏الدّین محمّد نیز نایب دیوان وزارت بود. پس از کشته شدن خواجه رشیدالدّین فضل‏اللّه‏، حمداللّه‏ مستوفى به حکم سابقه خدمتگزارى به خاندان رشیدى، در سلک ملازمان پسرش خواجه غیاث‏الدّین محمّد در آمد و پس از کشته شدن خواجه غیاث‏الدّین، یعنى از تاریخ 736 قمرى به بعد، دیگر از احوال حمداللّه‏ مستوفى اطّلاعى در دست نیست. تاریخ در گذشت وى را بیشتر مورّخین و تذکره نویسان سال 750 قمرى نوشته‏اند. بعضى هم سال 766 ذکر کرده‏ اند، اما سال 750 معتبرتر است و او هنگام مرگ 70 سال سن داشته است.