مزارات ایران و جهان اسلام

این بقعه در شهر بردسیر و حدود یک کیلومترى امامزاده محمّد واقع شده است. نقشه بنا از خارج، چهارگوش به صورت مربّع به ابعاد 10 متر و ارتفاع 6 متر است و از داخل هشت‌ضلعى و داراى گنبدى دوپوش مى‏باشد. نماى کلّى بنا از آجر و در سه طبقه ساخته شده است.

بر بالاى بقعه، گنبدى عرقچینى قرار دارد که بر یک ساقه 5 مترى و به شکل هشت‌ضلعى به اضلاع 3 متر قرار دارد. شیوه گنبد سازى این بنا از نمونه‏هاى نادر دورة مغول است. «آندره گدار» دربارة این گنبد مى‏نویسد: «در حال حاضر، از گونه گنبدهاى واقعاً رگه دار عصر مغول فقط گنبد پیر جاسوس (پیرجارسوز) واقع در قلعه ماشیز کرمان و گنبد خانقاه علاء الدّوله را در نزدیکى سمنان مى‏شناسیم. این دو گنبد داراى طاق‏هایى سبک هستند که بر فراز طاق‏هاى سنگین و حجیم بر پا شده‏اند، ولى به نظر مى‏رسد که در گنبد ماشیز، طاق بالایى یعنى طاق رگه دار، کاملاً نزدیک طاق پایینى است و رگه‏هاى آن در واقع جدار نازکى است که بر طاق پایینى قرار گرفته و نقش هدایت بنّاها را در جریان ساختمان گنبد ایفا کرده است. این طاق بسیار نازک که ضخامت آن از یک آجر بیشتر نبوده، فرو ریخته است.»

این زیارتگاه در 31 کیلومترى جنوب شرق شهر بردسیر، در مجاورت شمال غرب آبادى قنات سیر بر بالاى تپّه‏اى مشرّف به روستا و جادّه، با چشم انداز فوق العاده زیبا واقع شده است.

اصل مرقد به صورت هشت‌ضلعى به ابعاد 4 متر است که از سنگ لاشه و خشت و گل ساخته شده است. بر روى این فضا یک فضاى مربّع شکل دیگر قرار داده‏اند که از داخل به عنوان ساقه گنبد محسوب مى‏شود. پس از این فضا گنبد موزون و زیباى شلجمى زیارتگاه قرار دارد.

چهار سوى ساقه گنبد را با ایجاد یک تورفتگى و یک ترنبه و ایجاد گوشواره از داخل به صورت دایره تبدیل نموده اند. ارتفاع گنبد از سطح تا نوک آن به بیش از 6 متر مى‏رسد. در جنوب شرقى بقعه ایوانى سنگى به ابعاد 5×3 و ارتفاع 3 متر قرار دارد. بر بالاى درِ ورودى آن سنگ نوشته‏اى به این مضمون است: «هوالباقى بعهد خسرو عادل مظفرالدّین شاه نمود سعى تعمیر این زیارتگاه امین خادم او شیخ مشهدى قاسم که نسل تا او این... تاریخ شهر شعبان سنه 1318 هـ . ق» درِ بقعه آهنى است و بر روى آن نوشته شده تاریخ 11/2/52 ساخت محمّد قادرپور. بقعه از داخل داراى چهار صفّه کوتاه است که بالاى آنها چهار پنجره جهت نورگیرى تعبیه نموده‏اند. در وسط بنا قبرى به ابعاد 2×5/1 و ارتفاع 45 سانتى‏متر قرار دارد که کاشى‏هاى عهد مظفّرى هنوز بر روى آن دیده مى‏شود. ضریحى چوبى به ابعاد 10/2×60/1 سانتى‏متر بر روى مرقد نصب است که بالغ بر 50 سال قدمت دارد. بقعه بارها مورد دستبرد سارقان قرار گرفته و بالا سر قبر را حفّارى نموده‏اند. حفاظت از این بنا به خاطر انتساب آن به قبل از صفویّه ضرورى به نظر مى‏ رسد.

این بقعه در 15 کیلومترى شمال غرب شهر بردسیر، در میان باغات پسته روستاى هجین واقع شده است. بناى بقعه از خارج مربّع شکل، به ابعاد 5/5 متر است که ایوان آن از خشت و گل بوده و چند سالى است که فرو ریخته است. مدخل بقعه از جانب مشرق باز مى‏شود. در جنوب بقعه نیز اتاقى قرار داشت که تخریب شده است.