مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

امامزاده شیخ ابوالبرکات - ابدالان

بقعه این امامزاده در خارج از آبادى ابدالان،[1]در 37 کیلومترى جنوب خاورى اسدآباد و حدود 20 کیلومترى شهر تویسرکان بر روى تپّه‏اى مشرف بر آبادى قرار دارد.

شالوده بنا از خشت و گل بود و بیش از دو قرن قدمت داشت که متأسّفانه، بر اثر عدم توجّه از بین رفت و تنها یک چهار دیوارى از آن باقى مانده است. ظاهرا به جهت تجمّع برخى از متصوّفه و اهل حق در این بقعه، برخى از مراجع ذى‏صلاح مجوّز ساخت بناى جدید را ندادند و حتّى اهالى معتقدند که، شبانه باعث تخریب این بقعه شده‏اند.

به هر حال، برخى خفته در مزار را «شیخ ابوالبرکات» یکى از صوفیان قرن ششم و عدّه‏اى دیگر با عنوان «امامزاده شیخ ابوالبرکات» از آن یاد مى‏کنند.
در منزل یکى از اهالى، دو سنگ نوشته قرار دارد که ظاهرا در سالیان اخیر حجّارى شده و قصد نهادن بر روى قبر صاحب مرقد را داشتند که با ممانعت مسئولین مواجهه و فعلاً نگهدارى مى‏کنند. بر روى این دو سنگ چنین نوشته
شده است: «هو الذى لایموت، کل شیى‏ء هالک الاوجهه الکریم، هذا مرقد شریف و مضجع منیف، نجد مولانا العالم الفاضل الصمدانى المبین الاحکام شیعة الاثنى عشریّة العارف الفاضل الودادى الکاشف المبادى شیخ ابوالفضل البغدادى المتوفّى فى سنه خمسین و خمس مائة ه . ق [550]

نوشته سنگ دوّم: «هو الحى الذى لا یموت کل شیى‏ء هالک الا وجهه
الکریم، هذا مرقد شریف و مضجع منیف نجد مولانا العالم الفاضل الصمدانى
المبین الاحکام الشیعة الاثنى عشریّة العارف الفاضل الودادى الکشاف الایات
و صاحب الکرامات خوارق العادات شیخ ابوالبرکات المتوفّى فى سنه خمس و
خمسین و سبعمائه
[755 ه . ق]

درباره دو شخصیّت مطرح شده در سنگ نوشته مذکور، مطالب ذیل به
دست آمده است که تقدیم شما خوانندگان مى‏شود.

الف: شیخ ابوالبرکات

نام وى هبة اللّه‏ بن مبارک بغدادى، مرید ابوالفضل بغدادى بود. او از
عرفاى بزرگ و اقطاب سلسله معروفیّه در قرن ششم هجرى است که سلسله
نسب طریقتى‏اش با ده واسطه به حضرت ثامن الائمّه علیه‏السلام مى‏رسد.

از او در تذکره‏ها فقط به کنیه نام برده شده و از نامش ذکرى نرفته است. از
این‏رو، برخى او را با شیخ ابوالبرکات بغدادى که اتفاقا نام وى هبة اللّه‏ بن
على بن ملکان بود و از فلاسفه و طبیبان قرن ششم هجرى به شمار مى‏رفت،
اشتباه گرفته‏اند.[2]وى تربیت شده شیخ ابوالفضل بغدادى و جانشین وى
است و پس از او مدّتى متعهّد تربیت سالکان بود. از جمله مریدان و تربیت
شدگان او، شیخ ابو مسعود اندلسى است که در ظلّ عنایت شیخ به کمال
رسیده و جانشین وى شد. شاه نعمت اللّه‏ ولى در منظومه کرسى‏نامه بعد از
ابوسعد اندلسى مى‏گوید:

 

«پیر او بود هم ابوالبرکات

  به جمال و کمال و ذات و صفات»

 

در حقّ وى گفته شده است:

 

«صد هزاران شیخ ظاهر مات شد

  تا یکى چون شیخ ابوالبرکات شد»

 

از معاصران وى خواجه مودود چشتى، سیّد احمد رفاعى، شیخ محیى
الدّین عبدالقادر گیلانى و شیخ ضیاءالدّین ابو نجیب عبدالقاهر سهروردى را
باید نام برد.

ملاّ عبد الصمد همدانى در بحر المعارف، در شرط دوازدهم از شروط
مشایخ، حکایت مى‏کند که، ابوالبرکات گفته است: «خُلق نیکو فاضل‏تر است
از هر مرتبتى و جوهر مردان به خُلق نیکو ظاهر شود و معیار در تصوّف خُلق
است و هر که او را خُلق نیکوتر او صوفى‏تر.»

تاریخ وفات و محلّ دفن وى محلّ اختلاف است. گروهى وفات او را در
سال 562 ه . ق نوشته‏اند، امّا صاحب شمس التواریخ، اصحّ آن را سال 570
ه . ق مى‏داند.[3]

ب: شیخ ابوالفضل بغدادى

از اقطاب سلسله معروفیّه و عرفاى بزرگ قرن ششم هجرى است که
سلسله نامه طریقتى‏اش با نه واسطه به حضرت امام رضا علیه‏السلام مى‏رسد. مرید و
تربیت شده شیخ احمد غزالى بود و سپس جانشین او گردید. فقط به کنیه
ابوالفضل مشهور است و به این کنیه جمعى از مشایخ معروف بوده‏اند؛ لذا
عده بسیارى به شبهه افتاده و وى را به جاى دیگران گرفته‏اند. در طرایق
الحقایق
نام سیزده تن از مشایخى که هم کنیه وى هستند را نام برده است. در
گلبن دوّم از کتاب ریاض العاشقین نوشته شده است: «شیخ ابوالفضل بعد از
شیخ غزالى، به هدایت سالکان مشغول گردید و در تصوّف، نهایت ترک و
تجرّد داشته و رشته تعلّقات جهان را از کف گذاشته و در عبادات و
مجاهدات و تربیت مریدان در آداب شریعت و طریقت دقیقه‏اى فرو
گذاشت نداشت.»

مدّت تمکین او بر مسند ارشاد 32 سال بود و جانشین وى را شیخ
ابوالبرکات دانسته‏اند. با او ابونجیب سهروردى و عین القضات همدانى
برادر طریقت بود. شاه نعمت اللّه‏ ولى درباره او گوید:

 

«باز ابوالفضل بود بغدادى

  افضل فاضلان به استادى

 

شیخ او احمد غزالى بود

  مظهر کامل جلالى بود»

 

وى در سال 550 ه . ق در عهد المقتفى لامراللّه‏ عبّاسى و سلطان سنجر
بن ملکشاه سلجوقى وفات یافت. مؤلّف حبیب السیر، تاریخ وفات او را سال
554 ه . ق نگاشته است. برخى به خاطر نزدیکى او با عین القضات
همدانى، وفات وى را در همدان نوشته‏اند. از این رو، این مکان را در
تویسرکان متعلّق به او و جانشین او شیخ ابوالبرکات مى‏دانند که تاکنون به
اثبات نرسیده است.[4]

ج: سیّد ابوالبرکات حسنى

به اعتقاد ما، شخصیّت مدفون در این بقعه، سیّد ابوالبرکات حسنى،
برادر امامزاده حیدر مدفون در روستاى سیستانه است که با یازده واسطه به
امام حسن مجتبى علیه‏السلام نسب مى‏رساند، از آنجاییکه او در قرن ششم هجرى
قمرى مى‏زیسته و از مشاهیر سادات حسنى همدان به شمار مى‏رفت و
متصف به زهد و تقوا بود؛ لذا با شیخ ابوالبرکات بغدادى اشتباه گرفته شد و
مکان فعلى در روستاى ابدالان به او انتساب داده شد. نسب شریفش از قرار
ذیل است: سیّد ابوالبرکات حسن بن ابى عبداللّه‏ حسین بن ابى الحسن على
الاطروش بن ابى عبداللّه‏ حسین بن ابى الحسن على بن ابى عبداللّه‏ حسین بن
حسن البصرى بن قاسم بن محمّد البطحانى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام
حسن
علیه‏السلام. او برادرى به نام ابوالقاسم داعى داشت که برخى با کنیه ابوالفضل
داعى نوشته‏اند؛ شاید کنار سیّد ابوالبرکات حسن مدفون باشد.[5]

 

[1]- این روستا در ارتفاع 1730 مترى از سطح دریا واقع شده و درّه‏اى سرد و نیمه خشک است. خرم رود از یک کیلومترى باختر آبادى مى‏گذرد. کوه درّه کهریز در 5 کیلومترى شمال باختر و کوه خان گرمز در 8 کیلومترى جنوب باختر آبادى قرار دارد. جمعیّت آن صد خانوار و کار و پیشه اهالى؛ کشاورزى، باغدارى، دامدارى، پرورش زنبور عسل، داد و ستد، کارگرى، قالى بافى و گلیم‏بافى است. فرآورده‏هاى آن؛ آلوزرد، انگور، سیب درختى، گندم، جو، یونجه، شبدر، گاودانه، تره بار و ذرّت است. رج فرهنگ جغرافیایى همدان 47: 15.

 

[2]- دائرة المعارف بزرگ اسلامى 5: 202.

 

[3]- طرائق الحقائق 2: 598-599، رهبران طریقت و عرفان، سلطانى: 166، شمس التواریخ:
67، بحر المعارف: 175، دائرة المعارف تشیّع 1: 381، مردان صوفى: 131.

 

[4]- طرائق الحقایق 2: 583-585، شمس التواریخ: 67، رهبران طریقت و عرفان: 165، مردان
صوفى: 130، جیب السیر: 181، دایرة المعارف تشیّع 1: 431.

 

[5]- لباب الانساب و نهایة الالقاب و الاعقاب 2: 561.

  

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده