مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در 12 کیلومترى شهر گلپایگان، کنار راه گلپایگان به خوانسار، در روستاى وانشان واقع شده است.

بقعه، داراى منظره‏اى بدیع و گنبد هرمى شکل بلند دوازده ترک مى‏باشد که بى‏نهایت جالب توجّه است. کتیبة این بقعه بر روى لوحة سنگ مرمرى نقر شده است. از مطالعة متن این کتیبه چنین معلوم مى‏شود که شاهزاده ابوالفتوح از فرزندان امام موسى کاظم(ع) است.

تاریخ‏هایى که در بناى مزبور وجود دارد 962، 963، 990 مى‏باشند که روى لوحه و در بدنة صندوق مرقد و درِ منبّت کاری شدة زیبای امامزاده، نوشته شده است. بنابراین مجموعة بناهاى بقعه و آثار نفیس داخلى آن را مى‏توان متعلّق به قرن دهم هجرى و زمان حکومت شاهان صفوى دانست.

چنان که اشاره شد، نسب امامزاده را از فرزندان امام موسى کاظم(ع) دانسته‌اند. پُرواضح است، منظور از فرزند در این جا به عنوان نوه یا نتیجه و یا ندیدة امام(ع) است که اصطلاحاً به آن فرزند نیز مى‏گوید و مقصود فرزند بلافصل نیست.

در قرن پنجم هجرى، دو امامزادة جلیل‏القدر به کنیة ابوالفتوح در اصفهان زندگى مى‏کردند که یکى از آنان حسنى و دیگرى موسوى مى‏باشد.

امامزاده ابوالفتوح زید بن ابى‏العبّاس احمد بن على بن احمد بن الحسن بن على بن زید بن على بن عبدالرّحمن الشجرى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن(ع). وى همان سیّد جلیل‏القدرى است که اکنون آرامگاه او به اشتباه به زید بن على معروف است و در شهر سمیرم شهرضا در جادّة ونک مدفون و معروف به فرزند امام موسى بن جعفر(ع) است.

پدر این امامزاده، یعنى ابوالعبّاس احمد، از شهر قزوین به اصفهان مهاجرت کرد و پس از مدّتى اقامت در اصفهان به مصر رفت و در همان جا وفات یافت. امّا فرزندش ابوالفتوح زید، چون مادرش اصفهانى بود، در این شهر ماند و در اواخر قرن پنجم در شهرضا وفات یافت.

امامزادة دیگرى که در بقعة مورد بحث وانشان گلپایگان مدفون است، سیّد جلیل ‏القدر امامزادة عظیم الشأن، ابوالفتوح شرف شاه بن ابى‏جعفر محمّد بن حسن بن على بن طاهر بن حسین بن على بن موسى الثانى بن ابراهیم المرتضى بن امام موسى الکاظم(ع) است، که به طور حتم، در بقعة قریة وانشان گلپایگان مدفون است.

علّامة نسّابه ابن طباطبا، پس از ذکر نام او و اشاره به زیستن ابوالفتوح در اصفهان مى‏نویسد: «مادرش از سادات حسینى است و دو برادر نیز به نام ابوعبداللَّه الحسین و ابوالصادق الحسن داشت. تنها خواهر او به نام فاطمه بود که به عقیدة محقّقین و به احتمال قوى، در روستاى محمّدیه کرون شهرستان نجف‏آباد مدفون و داراى بارگاه مى‏باشد».

عبیدلى نسّابه، نسل طاهر بن ابى‏الفضل حسین بن على بن موسى بن ابراهیم المرتضى را در دینور مى‏داند.

 امام فخررازى، متوفّاى 606 هـ . ق، مى‏گوید: «نسل على بن موسى بن ابراهیم المرتضى از دو فرزند او حسن و حسین است که فرزندان او در دینور و دمشق و اصفهان سکونت داشته‏اند». بنابراین معلوم مى‏گردد که ابوالفتوح شرف‏شاه و پدرش ابى‏جعفر محمّد از مهاجرین دینور به اصفهان مى‏باشند.

ابن عنبه، در کتاب خود قول عبیدلى و امام فخررازى را تأیید نموده است و سیّد جعفر اعرجى نیز، پس از بیان این اقوال مى‏نویسد: «طاهر، سیّدى جلیل‏القدر، شریف و بزرگوار بوده و در دینور وفات یافت و مزار او از احترام خاصّى برخوردار است و کرامات زیادى از او نقل شده است».

ضامن بن شدقم، به بیان اجداد و پسر عموهاى امامزاده ابوالفتوح شرف‏شاه پرداخته و به او ختم مى‏نماید که همه حاکى از شرافت و جلالت قدر و عظمت شأن این خاندان است.

هجرت پدر امامزاده ابوالفتوح به اصفهان، باید در اواخر قرن چهارم هجرى باشد و به احتمال قوى، ابن طباطبا نیز آنان را در این شهر ملاقات نموده است. از تاریخ تولّد و وفات او در منابع موجود ذکرى به میان نیامده، امّا فى الجمله مى‏توان احتمال داد، چنان که نام وى در کتاب منتقلة الطالبیّه بیان شده، باید تولّد او در ثلث اوّل قرن پنجم هجرى و وفات او نیز در آخر همین قرن باشد.