مزارات ایران و جهان اسلام

روستاى حسن آباد در جانب راست مسیر رود شاهرود، و به فاصله یک کیلومترى از آن قرار گرفته است. گورستان این روستا بر بالاى تپّه بلندى مشرف به جاده واقع شده است. بر روى تپّه مزبور بناى سنگى هرمى شکلى خودنمایى مى‏کند که قسمت پایین آن عبارت از مکعب مستطیلى به طول 80/5 و عرض 50/4 متر است. ارتفاع این مکعب از سطح زمین، در هر طرف، با توجه به شیب زمین، میان 10/1 و 60/1 متر متغیّر مى ‏باشد.

بر روى پایه بنا، گنبد مخروطى شکل نامنظّمى به شیوه بسیار ابتدایى با ارتفاع تقریبى 4 متر بنا شده است. طرز بر پا داشتن گنبد چنین است که از روى لبه داخلى پایه بنا، چهار دیوار بر پا شده که به تدریج به طرف داخل مایل شده‏اند و در بالا به هم پیوسته‏اند. ضخامت دیواره گنبد به 30 سانتى متر مى‏رسد.

مصالحى که بناى مزبور را با آن‏ها ساخته‏اند، عبارت اند از: سنگ قلوه و سنگ لاشه و ملاط ابعاد سنگ هایى که در ساختمان پایه بنا به کار برده شده‏اند، بزرگ‏تر از سنگ‏هاى به کار رفته در گنبد بنا است. در جانب جنوب شرقى بنا، درِ ورودى بقعه به صورت قوس شکسته پیکانى شکل تعبیه شده است. بالاى قوس درِ ورودى نیز پنجره چهارگوش کوچکى به عنوان نورگیر قرار دارد. در حال حاضر، بر اثر فعالیّت غیر مجاز جویندگان گنج که داخل بقعه را در جست و جوى گنج کنده و آن را گود ساخته‏اند، به طور کلّى وضع آن به هم ریخته است. با توجّه به نوع مصالح و شکل پوشش بنا، مى‏توان این
اثر را مربوط به دوره ساسانى یا آل بویه دانست.