مزارات ایران و جهان اسلام

بقعه باشکوه این امامزاده در خارج از آبادى حسین‏آباد، در 18 کیلومترى جنوب خاورى شهر قزوین قرار دارد.

اصل بنا به صورت برج مدوّر باگنبدى کلّه قندى است که پس از تخریب بناى خشت و گلى بقعه بر اثر زلزله لوشان ساخته شده است. بقعه از داخل به صورت چهارده ضلعى و به ابعاد 5/3 متر در هر ضلع و به ارتفاع 12 متر مى‏ باشد. تمام ازاره بقعه به اندازه 20/1 سانتى‏متر با سنگ گرانیت تزیین گردیده و در هر ضلع پنجره‏اى جهت نورگیرى تعبیه شده است. در وسط اضلاع، چهار ستون جهت برقرارى گنبد بنا احداث شده و در وسط آن ضریحى آهنى به ابعاد 30/1×2 متر قرار دارد. گنبد بنا از داخل گچ‏کارى است و از خارج ایزوگام مى‏باشد. این گنبد به قطر 4 و ارتفاع 5 متر و شبیه به کلّه قند است.

در شمال بقعه، مسجد امام سجّاد علیه‏السلام قرار دارد که ابعاد آن 22×11 متر و
در جنوب آن نیز حسینیه شهدا به ابعاد 18×11 متر واقع شده است. مدخل
اصلى بقعه از صحن شرقى باز مى‏شود و زمین زیارتگاه حدود پانصد
مترمربّع است و قبور زیادى در آن به چشم مى‏خورد. در شمال بقعه،
ساختمان دیگرى که ظاهرا براى مراسم‏هاى مختلف استفاده خواهد شد،
در حال ساخت مى‏باشد که به مسجد ملحق مى‏شود. قبور چند تن از
شهداى جنگ تحمیلى مقابل درِ ورودى قرار دارد. در جنوب شرق بقعه نیز،
غسّالخانه و سرویس‏هاى بهداشتى احداث گردیده و در کل، فضاى کامل
براى زوّار مهیا دیده شده است. اهالى بر این اعتقادند، امامزاده ابراهیم
فرزند امام هفتم علیه‏السلام مى‏باشد بر این اساس نگاهى اجمالى به شرح حال
ابراهیم بن موسى علیه‏السلام خواهیم پرداخت:

ابراهیم بن موسى علیه‏السلام

یکى دیگر از فرزندان امام موسى‏کاظم علیه‏السلام، ابراهیم نام داشت. بعضى
منابع از ابراهیم اکبر و ابراهیم اصغر به عنوان فرزندانِ امام موسى‏کاظم علیه‏السلام
یاد مى‏کنند و معتقدند امام هفتم علیه‏السلام داراى دو فرزند به نام ابراهیم بوده
است، امّا منابع متعدّدى وجود دارد که در شرح فرزندان امام موسى‏کاظم علیه‏السلام
تنها از یک تن نام مى‏برند.

کسانى که قایل به دو فرزند ابراهیم نام -یعنى ابراهیم اکبر و ابراهیم
اصغر- براى حضرت امام موسى‏کاظم علیه‏السلام مى‏باشند، معتقدند که امام علیه‏السلام
داراى شصت فرزند که بیست و سه نفر آنها پسر و سى و هفت تن از آنها
دختر بوده‏اند. نسّابه شهیر ابن عنبه -صاحب عمدة الطالب- این موضوع را
چنین شرح مى‏دهد: از فرزندان ذکور امام هفتم علیه‏السلام پنج نفر به نام‏هاى
عبدالرّحمن، عقیل، قاسم، یحیى و داوود بدون خلاف، بلاعقب بوده‏اند و
سه نفر دیگر که عبارتند از: سلیمان، فضل و احمد فاقد فرزند ذکور بوده‏اند و
پنج نفر دیگر به اسامى حسین، ابراهیم اکبر، هارون، زید و حسین در
اعقابشان خلاف است که آیا فرزند ذکور داشته‏اند یا نه و ده نفر دیگر به
اسامى على (امام رضا علیه‏السلام)، ابراهیم اصغر، عبّاس، اسماعیل، محمّد،
اسحاق، حمزه، عبداللّه‏، عبیداللّه‏ و جعفر داراى اولاد و اعقاب بوده‏اند.

علاوه بر ابن‏عنبه، ابونصر بخارى و امام فخررازى این نظریّه را تأیید
مى‏کنند. صاحب عمدة الطالب براساس این دیدگاه مى‏نویسد: «مادر ابراهیم
اکبر، اُمّ ولد مى‏باشد و نامش نجیّه است.» از برخى نقل مى‏کند که او به
فرماندارى «یمن» رسیده و یکى از پیشوایان زیدیّه است و فرزندى از او باقى
نمانده و دیگرى ابراهیم اصغر مى‏باشد که لقب او «مرتضى» است، از وى دو
فرزند به نام‏هاى موسى و جعفر باقى مانده که جدّ سیّدمرتضى و
سیّدرضى مى‏باشد.

در فضایل ابراهیم بن موسى علیه‏السلام روایت شده که قبل از ولادتش، امام
موسى‏کاظم علیه‏السلام خبر داده که یکى از همسرانم فرزندى خواهد آورد که میان
فرزندانم، در سخاوت و شجاعت و عبادت، کسى از او پیشى نخواهد گرفت.

ابراهیم بن موسى علیه‏السلام شخصى دلیر، جوانمرد، بزرگوار، نجیب و دانشمند
به شمار مى‏رفت. برخى وى را به عنوان یکى از رهبران «زیدیّه» نام مى‏برند.
ابراهیم در مکّه قیام کرد و پس از آنکه از قیام ابوالسرایا آگاه شد، از آن جا به
یمن رفت و با اسحاق بن موسى بن عیسى، عامل مأمون در یمن پیکار کرد و
بر یمن تسلّط یافت. بعد از شکست ابوالسرایا، ابراهیم از مأمون امان
خواست و مأمون او را بخشید و امانش داد. مسعودى در مروج الذّهب
مى‏نویسد: «ابراهیم به سال 201 ه . ق از سوى مأمون، سالارى حج را
عهده‏دار شد.» یعقوبى مى‏افزاید: «ابراهیم بن موسى علیه‏السلام در مکّه اقامت
داشت و شهر به فرمان وى درآمده بود، جز اینکه او خود به نام مأمون
دعوت مى‏کرد. وقتى جلودى با لباس سبز و بیعت با امام رضا علیه‏السلام رسید،
ابراهیم به استقبال او آمد و مردم مکّه براى بیعت امام رضا علیه‏السلام شتافتند و
لباس سبز پوشیدند.»

برخى مورّخان پایان کار ابراهیم بن موسى علیه‏السلام را قیام بر ضد مأمون، به
خاطر به شهادت رساندن برادرش على‏بن موسى علیه‏السلام ذکر کرده‏اند. وى در
سال 202 ه . ق مردم را به سوى خود دعوت کرد و مأمون، حمدویه بن على
را به سوى وى گسیل داشت و ابراهیم به جانب عراق گریخت و به رغم امان
گرفتن از مأمون، توسّط او مسموم شد و در بغداد درگذشت.

در بعضى از منابع تصریح شده که او پس از شهادت برادرش امام رضا علیه‏السلام
به بغداد آمد و در آنجا سکنى گزید، تا در سال 210 ه . ق مأمون عبّاسى او را
مسموم و در قبرستان قریش، کنارقبرپدر بزرگوارش (در آستانه کاظمین) دفن شد.

این شعر که درباره او سروده شده است، بر آنچه که گفته آمد، تأکید دارد:

مات الامام المرتضى مسموما

 و طوى الزمان فضائلاً و علوما

قدمات فى الزورا مظلوما کما

 اضحى ابوه بکربلا مظلوما