مزارات ایران و جهان اسلام

وى معروف به سیّدجلال الدّین اشرف است. او سیّدى جلیل، شریف، شجاع و دلیر بود. برخى او را به اشتباه فرزند امام موسى کاظم(علیه السلام) مى دانند و ماشرح حال مختصر او را در کتاب سیماى کوچان نگاشته ایم.

مؤلّف کتاب اخبار ائمّه زیدیّه درباره این سیّدجلیل القدر مى نویسد:

پس از گذشت ایّام در سال 544 هـ . ق علوى غریب در گیلان به نام اشرف بن زیدالحسنى ـ عظم الله قدره لدیه ـ در لاهیجان قیام نمود و خود را امام زیدى معرّفى کرد و مردم دورش جمع شدند و خطبه به نام وى خواندند. تا اینکه شیخ جمال الدّین ابویوسف بن على خانکنجى ـ رحمة الله علیه ـ امامت او بر زیدیان را رد کرد و همین امر باعث شد تا عدّه اى از طرفداران وى از دورش پراکنده شدند و این در حالى بود که تازه جمع کثیرى دورش جمع شده بودند، وى پس از مدتى کوتاه از قیامش در منطقه تجن وفات یافت و بارگاهش در قریه اى به نام کوچان محل زیارت است.^([1])

وى در جاى دیگر از کتاب خود از قول امام منصور بالله عبدالله بن حمزه درباره سیداشرف بن زید = سیّدجلال الدّین اشرف مى نویسد:

«یکى دیگر از ساداتى که در گیلان قیام نمود، امام اشرف بن زیدحسنى مدفون در تجن از نواحى گیلان است که نور بر مرقدش ببارد. او دستور قتل کفّار و تخریب خانه هاى آنان و مصادره اموال آنان را داد و کسى از مردم درباره امامت بر زیدیّه او شکى ننموده و از او اطاعت مى کردند.^([2])

همین گفته ها در دیگر منابع انساب ذکر شده و در برخى از آنها نیز
اشرف بن زید حسینى آمده است. ظاهراً به جهت نزدیکى کلمه حسنى با حسینى این کلمه در تایپ اشتباه شده و حسنى به حسینى تبدیل شده است. به هر حال آنچه مسلم این است که قیام جاودانه سیّدجلال الدّین اشرف در سال 544 هـ . ق صورت گرفته و توانسته پس از تصرّف لاهیجان
و مناطق دیگر گیلان بر فرقه ملحد اسماعیلیّه مستولى گردد و دستور
داد تا آنان را به قتل آورند و خانه هاى آنان را تخریب و اموال آنان
را مصادره نمایند. همین امر و مسائل چندى دیگر باعث شد که
ملاحده به فکر چاره بیفتند. از این رو پس از ایجاد اختلاف در
امامت زیدى او توانستند اطرافیان او را پراکنده نموده و در
یک یورش همه جانبه این سیّد بزرگوار را در منطقه کوچان که متعلّق
به شهر تجن بود به شهادت رساندند. متأسّفانه در منابع تاریخى
و نسبى شرح حال او بیش از این یافت نمى شود و ما از کیفیّت
قیام و شهادت او اطلاع دقیقى در دست نداریم و به نوشته هاى کتاب جنگ نامه نیز به جهت افسانه گویى و خرافه سازى، نمى توان اعتماد نمود. اما همین قدر معلوم است که وى براى اصلاح منطقه گیلان و عدم
پیشرفت عقاید اسماعیلیّه قیام نمود و عاقبت جان خود را نیز
در راه اعتلاى فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) از دست داد و شهید شد.
نسب شریف او تا امام حسن مجتبى(علیه السلام)نزد نگارنده به تفصیل محفوظ است.