مزارات ایران و جهان اسلام

در ده کیلومترى شمال شرقى سارى و در دهستان رود پى، روستاى سرسبز ماهفروز محلّه قرار دارد. در میان گورستان عمومى روستا، مزار باشکوه امامزاده عبدالله بن قاسم واقع شده که در بین اهالى از احترام و قداست زیادى برخوردار است.

بنا به صورت مستطیل شکل بنا شده که نیمى از آن حرم و نیم دیگر مسجد است. طول بقعه هفده و عرض آن هفت متر است که سراسر آن را توسّط آجرهاى تزیینى سه سانتى مزین کرده اند. مدخل و ایوان اصلى بقعه از جانب شمال باز مى شود که داراى سر درب زیبایى است که این کتیبه بر روى کاشیهاى لاجوردى مشاهده مى شود: «باز سازى این بنا در تاریخ 1371 توسّط اهالى ماه فروز محله شروع و در سال 1376 هجرى شمسى به اتمام رسید» در جانبین ایوان، دو گلدسته کوچک تعبیه شده که هم خوانى با ایوان دارد.

از آثار قابل توجّه بقعه، درِ کنده کارى ورودى با کتیبه هایى به این شرح بود: «هذه الروضة المبارکة الشریفة الامام عبدالله بن القاسم نورالله مرقد هما باهتمام سیّد نظام الدّین محمّد کاردگر فى تاریخ سنة تسع و ستین و ثمانمائة» (869 هـ . ق) که معلوم نشد به کجا برده شده است. صندوقى به درازاى 20/2 و پهناى 10/1 و بلندى 85 سانتى متر مرقد امامزاده عبدالله را پوشانده است. بر صندوق کنده کاریهاى ظریفى است.

بدنه هاى شمالى و جنوبى را به سه قسمت تقسیم کرده و دو آلت از بالا به پایین در میان این سه قسمت کار کرده اند. سوره مبارکه یس از حاشیه بالاى بدنه جنوبى شروع مى شود. در دو حاشیه چهار پایه بر آلتها میان سه قسمت جنوبى و شمالى صندوق و حاشیه هاى پایین که اغلب فرسوده شده است دنباله سوره ادامه پیدا مى کند.

فقط در حاشیه پایین بدنه شرقى این کلمات خوانده شد.

«صاحب هذه العمارة حضرت مرقد منور امامزاده...»^([1])

در تحقیقات میدانى که در تاریخ 6/8/84 از این بقعه به عمل آمد، درب کنده کارى و صندوق منبّت مرقد مشاهده نشد. ظاهراً بجاى صندوق، ضریح بسیار عالى فعلى را که از نقره و آب طلا است، نصب کرده اند. بر بالاى شبکه هاى آن کتیبه اى به این مضمون نوشته شده است: «باسمه تعالى بارگاه مرقد الامام عبدالله بن قاسم نورالله مرقدهما بانى ضریح حاج داود کریمى روستاى ماهفروز محله سال 1384».

گنبد بنا عرقچینى کوتاه به ارتفاع تقریبى چهار متر است که با قیراندود (ایزوگام) تزیین شده تا جلوى رطوبت را به داخل حرم بگیرد.

درختان بلند و کهنسال آزاد و اوجا در صحن امامزاده قرار گرفته که ارتفاع بعضى از آنها به بیش از سى متر و سایه گستر آن بالغ بر دوازده متر مى رسد. عمر برخى از درختان به بیش از 5/2 قرن مى رسد. تنومندترین درختى که در مقابل مدخل اصلى بقعه و ایوان، استوار ایستاده به درخت حاجت شهرت دارد. اهالى معتقدند که ابتدا باید کنار درخت را که مادر امامزاده عبدالله در آنجا مدفون است زیارت نمود و پارچه سبز بست و شمع روشن نمود، بعد به زیارت امامزاده رهسپار شد، تا بدین وسیله حاجت زایر، زودتر روا شود.

متأسّفانه اهالى از نسب دقیق امامزاده اطّلاعى ندارند، و تنها خفته در مزار را با نام عبدالله بن قاسم مى شناسند به اعتقاد ما وى; عبیدالله الهادى بن قاسم بن محمّد بن حسن بن عبیدالله بن محمّد بن عبدالرحمن الشجرى بن قاسم بن حسن زید بن امام حسن(علیه السلام) است که در سارى مى زیسته است^([2]). جمع کثیرى از پسر عموهاى وى در سارى و طبرستان و آمل سکونت داشته اند و از بزرگان سادات آنجا و جزو ملازمین حسن بن قاسم ـ داعى صغیر ـ بوده اند. یا اینکه در قیام پسر عموى خویش ابوالقاسم زید بن حسن بن زید القاضی بن صالح بن محمّد الاعلم بن عبیدالله بن محمّد بن عبدالرحمن الشجرى شرکت داشته اند.^([3]) سیّد عبیدالله به جهت تبلیغ مبانى اسلام در روستاها و آبادیها به عبیدالله الهادى ملقّب گردید، ظاهراً نام وى از عبیدالله به عبدالله تصحیف شده است. با این حال احتمال مى رود که وى در نیمه نخست قرن پنجم هجرى وفات کرده باشد.