مزارات ایران و جهان اسلام

شالودة بنا، از سنگ لاشه و ملاط گچ ساخته شده و در تعمیرات اخیر، بخشى از آن با سیمان اندود گردیده است. اتاق یا شبستان ورودى به ابعاد 4×40/7 متر مى‏باشد که به شبستان دوّم راه مى‏یابد و به ابعاد 30/3×25/4 متر است. اتاق مرقد اصلى در ضلع شرقى شبستان قرار دارد و به شکل دایره و به قطر 60/4 متر است. اتاق مرقد دوّم به صورت یک چهار طاقى مى‏باشد، ابعاد آن 25/4×50/2 متر است. این دو اتاق داراى اختلاف سطح مى‏باشند، به این صورت که حدود چهل سانتى‏متر از کف و 20/1 متر از سقف اختلاف دارند. بدنة اتاق اصلى داراى 20/3 متر ارتفاع و اتاق دوّم 90/2 متر ارتفاع دارد. بر فراز بقعه، دو گنبد مخروطى بلند قرار دارد که اوّلى به ارتفاع 60/12 و دوّمى 70/9 متر می‌باشد و پوشش هر دو با رنگ سفید نقّاشى شده است. در ضلع شمالى بنا، دو در وجود دارد. در اتاق مرقد اصلى، چهار روزنه به شکل مستطیل با ابعاد تقریبى 80×40 سانتى‏متر وجود دارند که به فضاى درونى گنبدخانه راه مى‏یابند. در قسمت پایة مدوّر گنبد، چهار پنجره با قوس نیمه بیضى قرار دارد. طاق اتاق‏ها داراى قوس‏هاى جناغى و دو سوى ورودى است و دو طاقچه تعبیه شده است. در قسمت فوقانى اتاق‏ها، تزیینات نقّاشى به شکل کنگره‏اى به چشم مى‏خورد. کف و اطراف فضاى داخلى حرم تا ارتفاع 20/1 مترى با سنگ گرانیت پوشیده شده است. در زیر گنبد اوّل، ضریح آلومینیومى به ابعاد 40/2×40/1 متر و ارتفاع دو متر نصب مى‏باشد. براى ورود به اتاق دوّم، راهرویى به ابعاد 20/1×40/1 متر و ارتفاع دو متر با طاق گلاله‏اى وجود دارد. این اتاق داراى دو در اصلى در سمت چپ و مقابل راهرو مى‏باشد و داراى طاق‏هاى جناغى به ارتفاع 50/2 متر از کف است. در سمت چپ این اتاق، چندین طاقچه تعبیه شده و در سمت راست آن نیز یک ردیف پلّه نُه تایى به عرض هفتاد سانتى‏متر و ارتفاع سی سانتى‏متر قرار دارد که به پشت بام راه مى‏یابد. شاید تنها تزیینات به کار رفته را بتوان یک ردیف کاشى نره فیروزه‏اى رنگ، بالاى ورودى ضلع شمالى دانست که تنها تزیین و آرایه در این بخش از بنا مى‏باشد. بر بالاى پنجرة دیوار ضلع غربى نیز تزیینات کاشی‌کارى مشابهى به کار رفته است. تنها اثر قدیمى موجود در بقعه، سنگ قبرهاى قدیمى ـ که مربوط به تاریخ 1032 هـ . ق می‌باشد ـ و شیر سنگ‏هاى بزرگ صحن امامزاده است. کلیددارى بنا متعلّق به سادات کارتا مى‏باشد که آنان متشکّل از شش تیره هستند، که خود طوایف مختلف بختیارى را شامل مى‏شوند. کلیددارى به صورت ماهانه بین تیره‏ها انجام مى‏گیرد، امّا در سالیان اخیر هیأت امنا تشکیل شده و تحت نظارت اوقاف مى‏باشند. اهالى اعتقاد کامل به این زیارتگاه دارند و کرامات زیادى را به سلطان ابراهیم منتسب مى‏دانند و چنین مشهور است که وى سیّد ابراهیم مرتضى بن عبداللَّه بن حمزة بن امام موسى کاظم  است که در سال 378 هـ . ق در این منطقه وفات یافت و کنار وى، همسرش به نام عایشه و فرزندش، سلیمان، ملقّب به شرف‏الدّین مدفون مى‏باشند. ظاهراً شجره‏نامة فوق صحیح به نظر نمى‏رسد؛ زیرا در آن ابراهیم مرتضى که فرزند امام هفتم  است، فرزند عبداللَّه بن حمزة بن موسى  نوشته شده که یقیناً اشتباه است. از طرفى حمزة بن موسى  داراى سه فرزند به اسامى على، حمزه و قاسم بود که در میان فرزندان این سه تن، ابراهیم نامى یافت نمى‏شود. امام فخررازى به هنگام شمارش فرزندان قاسم بن حمزه بن موسى  مى‏نویسد: «اولاد عبداللَّه بن محمّد الاعرابى بن قاسم بن حمز بن امام موسى کاظم  در بهبهان سکونت داشته‏اند». بعید نیست یکى از فرزندان عبداللَّه، ابراهیم نام داشت که به منطقه ایذه مهاجرت نمود و بعدها به ابراهیم بن عبداللَّه بن حمزه بن موسى  خوانده شده است. متأسّفانه در منابع موجود انساب، براى عبداللَّه بن محمّد اعرابى، یک فرزند به نام محمّد ذکر شده و براى او نسل زیادى قایلند. امام فخررازى که اشاره به اولاد عبداللَّه بن محمّد اعرابى دارد، مى‏گوید که وى داراى چند فرزند بوده است. اهالى روستاى کارتا که به موسوى شهرت دارند، نسب خود را به امامزاده ابراهیم منتهى مى‏دانند.