مزارات ایران و جهان اسلام

این بنا در سمت جنوب شرقى روستاى غلامان از توابع بخش راز و جرگلان شهرستان بجنورد و در میان قبرستان روستا قرار گرفته است.

بنا، نقشه شش ضلعى دارد که ورودى آن در ضلع شمالى تعبیه شده. فضاى ورودى با یک پیش‏آمدگى تبدیل به ایوان شده و قوس پوشش آن از نوع جناقى است. فرم کلى بنا از نماى داخلى چهار طاقى با چهار پایه قطور در اضلاع چهارگانه، طاق‌نماهاى عمیقى وجود دارد و در اضلاع جنوبى و شرقى پنجره‏هایى براى تأمین نور فضاى داخلى تعبیه شده است.

اتاق مقبره از طریق درى کوچک به یک راهرو، واقع در ضلع غربى بنا، راه دارد. همچنین در نماى بیرونى ضلع شمال غربى بنا، یک رشته پلان آجرى تعبیه شده که از طریق آن دسترسى به فضاى پشت‏بام ممکن شود.

قبر امامزاده در وسط بنا و زیر گنبد قرار گرفته و در سال‏هاى اخیر یک ضریح فلزى بر روى آن نهاده شده است. سقف بنا از نوع گنبد چهار ترک است و شکل ستاره‏اى را القا مى‏کند که ترک‏هاى آن بر روى چهار قوس کوتاه قرار گرفته‏اند. این گنبد از سادگى و در عین حال استحکام خاصى برخوردار است.

بنا پىِ سنگى دارد و آجرهاى به کار برده شده در دیوارها دو
نوع هستند.

 نماى داخلى بنا جز پوشش گچ دیوارها و فضاى داخل گنبد، فاقد هرگونه تزیینات است. در دو سوى ایوان بنا نیم‏ستون‏هایى مدوّر جهت تزیین ساخته شده‏اند. آجرکارى پیشانى ایوان به شیوه خفته، راسته است و در میان آجرها یک سنگ آبى رنگ قرار داده‏اند که تاریخ 1294 بر روى آن حک شده است.

همچنین در بالاى درِ ورودى یک قطعه سنگ دیگر با تاریخ 1319 خورشیدى جاى گرفته است.

پوشش نماى بیرونى بنا کاهگل و در حال حاضر بخش زیادى از آن از بین رفته است. در گزارش هیات بررسى و شناسایى آثار و بناهاى تاریخى خراسان در مورد تزیینات بنا آمده: «... بر پیشانى ایوان یک عدد کاشى به رنگ فیروزه‏اى به شکل مستطیل با نقوش اسلیمى برجسته شبیه برگ کنگر و دایره‏هاى درهم، تعبیه شده و چنین نشان مى‏دهد که بنا در اصل داراى تزییات کاشى‏کارى بوده و در تعمیرات انجام شده نتوانسته‏اند آن را در سر جاى خود نصب کنند و هم اکنون به مقدار فراوان کاشى‏هاى فیروزه‏اى و تکه‏هایى از کاشى به شکل تزیینات هندسى در اطراف بنا پراکنده مى‏باشد».

بر اثر وقوع زلزله در سال 1377، آسیب‏هایى به بنا وارد شد به ویژه ایوان ورودى نشست کرده و در نتیجه ترک‏هایى ایجاد شده و گوشه‏اى از طاق جناغى آن فرو ریخته است.

با توجّه به نظر هیأت بررسى و شناسایى آثار تاریخى خراسان اصل بنا احتمالاً متعلّق به قرن هفتم هجرى است. که کاشى فیروزه‏اى موجود در سردر بنا و همچنین تکه‏هاى پراکنده کاشى در اطراف بنا این احتمال را تقویت مى‏کند. به احتمال زیاد، در دورة قاجاریّه و شاید صفویه با کاربرد آجرهای ایوان و سردر ورودى و گنبد بنا کاملاً تعمیر شده‏اند». احتمال این‏که تعمیرات اخیر مربوط به دورة صفویه است وجود قوس‏هایى با دهانه بزرگ از نوع جناغى با خیز کند است که یکى از خصوصیات بارز معمارى صفویه مى‏باشد و سنگ قبرى که داخل بنا تعبیه شده است تاریخ 1094 هجرى را نشان مى‏دهد. بررسى اطراف بنا و تپّه‏هاى موجود در جوار آن‏که سفال‏هاى فیروزه‏اى قرن هفتم بر سطوح آن پراکنده است، تاریخى بودن این محل را نشان مى‏دهد. وجود یک تکه کاشى نره تزیینى به صورت کاشى‏هایى با نقوش کنده و قالب‏گیرى شده به فرم‏هاى هندسى و گیاهى، اصل بناى امامزاده را به قرن هفتم هجرى نسبت مى‏دهد. بناى امامزاده نبى با بناى امامزاده حمید در دهکده راستقان قابل مقایسه بوده و شدیداً مورد توجّه مردم منطقه است.

از آن‏جایى که تعمیرات انجام شده در این بنا همواره بر اساس همان سبک اولیه صورت گرفته، با وجود جایگزینى مصالح جدید، فرم اصلى آنها حفظ شده است. در مجموع مى‏توان گفت گرچه دو بناى شاهزاده حمید و امامزاده نبى از جهت کاربرد مصالح جدید، به دوره‏هاى متأخر (صفوى و قاجار) تعلّق دارند ولى از لحاظ فرم و نقشه‏کلى و وجود برخى مصالح قدیمى، قابل مقایسه با مقابر منفرد قرون هفت و هشت هجرى مى‏باشند. در این نوع مقابر، فرم رایج شامل یک فضاى چهار، شش و یا هشت ضلعى است که با کمک تکنیک گوشه‏سازى در بالا به گنبد تبدیل مى‏شود. در این دو بنا به دلیل ارتفاع کم آنها و کوچکى گنبدها بى‏آن‏که از تکنیک گوشه‏سازى استفاده نمایند، اتاق مقبره را با یک گنبد کم‏خیز و کم‏ارتفاع پوشش داده‏اند.

این بنا به شمارة 24233 و در تاریخ 15/10/1387 به ثبت آثار ملّی رسیده است.