- چهارشنبه ۲ مهر ۹۳
بقعة این امامزاده در قسمت شمال غربى شهر همدان و در محدودة فضای سبز بقعة بابا طاهر عریان واقع شده و به هادی بن علی مشهور است.
بناى اصلى شمالی، اتاقى به طول و عرض حدود پنج متر با گنبد آجرى شانزده ترکى بر بالاى آن است. وضعیت ساختمانى حرم، متناسب و شیواست.
بر بالاى چهار گوشه حرم، چهار طاق اریب، مانند عموم گنبدها احداث کرده و نقشه را به هشت ضلعى و سپس با طاقنماهایى، به شانزده ضلعى و سرانجام به مدور تبدیل ساخته و گنبد زیرین را به آن سوار کردهاند. این حرم با شکوه داراى رواقى نوساز به طول هشت و عرض چهار متر است. بناى امامزاده هر چند فاقد کتیبه و تزیینات خاصى است لکن گنبد آن بسیار متناسب و موزون است. درون بنا نیز شیوه معمارى شیوا و استادانهاى را نشان مىدهد. وضع طاق بندى داخل این امامزاده با بقعه پیر ـ واقع در تاکستان ـ که از آثار مسلم عهد سلجوقى است، شباهت فراوان دارد. بر این اساس به نظر مىرسد اصل بنا متعلّق به قرن ششم هجرى بوده است.
در وسط حرم، ضریح چوبى سبز رنگى نصب گشته و در میان آن مرقدى با کاشى فیروزه ساده موجود است. در ضلع شرقى نماى خارجى بنا در دورة اخیر جهت استحکام بنا، طاقنماهاى کم ضخامتى افزودهاند.
در زیارت نامه بقعه، نسب صاحب مرقد، هادى فرزند حضرت امام زینالعابدین معرفى شده است.
اعتقاد اهالى به این بقعه، بیش از بقاع دیگر همدان است. از اینرو تخت سنگ سیاهى بر دیوار نصب است که حفره‌هایى در آن
کنده شده و محل چسباندن سنگ ریزه به منظور آزمایش بر آورد شدن حاجات است.
نسب شریف: چنان‌که اشاره شد، این مزار نیز مانند دیگر مزارات استان همدان به هادى بن على مشهور است و اهالى به این زعم هستند که وى فرزند امام سجّاد است. اصولاً اکثر مزارات همدان را به فرزندان على نسبت مىدهند مانند: یحیى بن على، محسن بن على، اظهر بن على، قاسم بن على هود بن على، اهل بن على، حسین بن على، جلال الدّین بن على، که هیچ کدام این مزارات از فرزندان امام على امیر المؤمنین ، و امام على بن الحسین السجّاد و امام على النقى الهادى نبوده، و اصولاً استان همدان، در وهله اوّل مرکز، ماوى و موطن سادات حسنى، و سادات عریضى، و سادات موسوى، و آخر الامر تنى چند از سادات حسینى بوده است. بنابراین، این ادّعا که هادى فرزند امام سجّاد یا از نوادگان آن حضرت است، مورد قبول نیست و دلیلى بر آن اقامه نگشته و در منابع نیز براى امام سجّاد فرزندى به نام هادى ذکر نشده و تا چندین پشت از آن حضرت نیز، نوهاى به نام هادى در کتب انساب معتبر یافت نمىشود، و بر فرض این‌که وجودى داشته باشد، از واردین و ساکنین شهر همدان نبودهاند.
علّامه نسّابه أبو الحسن عمرى، از اعلام قرن پنجم
هجرى، از جمله واردین و کشته شدگان شهر همدان را
أبو الحسین أحمد قتیل همدان ابن عبید اللَّه بن الحسن بن على بن محمّد بن الحسن بن جعفر الخطیب ابن الحسن المثنى ابن امام حسن معرفى مىکند و مىنویسد او یک فرزند به نام عبید اللَّه داشته، و عبید اللَّه نیز صاحب سه فرزند به اسامى ذیل بوده است:
1. ناصر الکبیر أحمد 2. ناصر الصغیر أحمد 3. و أبو الفوارس الحسن یلقّب الهادی که براى هر سه این افراد فرزندانى در مراغه بوده است.
علّامه نسّابه سیّد جعفر اعرجى معتقد است که عبید اللَّه بن أحمد، مانند پدر خود در همدان، هنگامی که دیالمه به این شهر هجوم آوردند به شهادت رسیده است.
شهادت سیّد أحمد در همدان به دست دیالمه مورد اتّفاق جمیع علماى انساب است. ظاهراً این اتّفاق در دهه آخر قرن چهارم هجرى افتاده است. روى این اساس، تنها سیّدى که در تمام همدان به لقب هادى شهرت داشته، أبو الفوارس الحسن بن عبیداللَّه بن أبی الحسین أحمد قتیل الدیلم بهمدان ابن عبیداللَّه بن الحسن بن على بن محمّد بن الحسن بن جعفر بن الحسن المثنى ابن امام حسن است که مزار کنونى مطابقت دارد. زیر اوّلاً تنها یک مزار در استان همدان به هادى منسوب است، و ثانیاً تنها یک امامزاده در همدان سکونت داشته که به نام هادى ملقب بوده و آن هم أبوالفوارس حسن است که هادى لقب وى بوده است. با وجود آن‌که، پدر و جد او در این شهر به شهادت رسیده، بنابراین مزار کنونى از آن وى خواهد بود، زیرا علماى انساب سکونت او را در همدان تأیید کردهاند. پر واضح است که خروج او در همدان در هیچ یک از کتب انساب بیان نشده و این حکایت از وفات او در این شهر دارد.
مؤلف کتاب مشاهد العلویین پس از ذکر مقتل پدر و جد امامزاده هادى در کتاب مذکور مىنویسد: «لعبیداللَّه ثلاث اولاد ذکور، منهم أبو الفوارس الحسن الهادى، الذی مات بهمدان و دفن بهاوله مزار معروف بها».
عبید اللَّه بن أحمد، داراى سه فرزند ذکور بود، از ایشان أبو الفوارس حسن هادى است که در همدان وفات یافت و در همانجا دفن شد، و مزارش معروف است.
بنابراین اگر وفات پدر و جدش را در دهه آخر قرن چهارم
هجرى بدانیم، بنابراین وى باید تا ثلث اوّل قرن پنجم هجرى
در قید حیات بوده باشد.
- ۱۴۹۲
- ادامه مطلب
