- چهارشنبه ۱۶ مهر ۹۳
این مقبره در سرپل ذهاب و بر سر راهى که به «مله دیزکه» منتهى مىشود، قرار دارد. این مقبره، در داخل آتشکدهاى از دورة ساسانى قرار دارد و به وسیلة لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است. وجود این مقبره موجب شده که بقایاى آتشکدة ساسانى تاکنون سالم بماند. اهالى محل معتقدند که این آتشکده، مقبرة حمزه قارى است و براى آن احترام خاصّى قایلند.
«ابوعماره حمزة بن حبیب بن عمارة بن اسماعیل کوفى» معروف به «زیات»، قارى معروفى است که «ابوالحسن کسایى»، دانشمند و نحوى معروف، قرائت قرآن را از وى آموخته است. حمزه، روزگار خود را به تجارت بین کوفه و حلوان مىگذراند و در یکى از سفرهاى تجارتى به سال 156 هـ . ق در سر پل ذهاب در گذشت و طبق سنّت اسلامى، در همان جا دفن شد.
این پیشوای قاریان در سنة 80 هجری قمری متوّلد شد و در سن 15 سالگی قرائت خود را از بزرگان مؤثق اخذ نمود و سند قرائت او به یکی از دو طریق است.
1. از طریق حضرت امام جعفر صادق .
2. و دیگر از طریق ابواسود دوئلی به حضرت مولی الموحدین علی بن ابی‌طالب است.
در «دائرة المعارف تشیّع» آمده است که: حمزة بن حبیب ابوعمّارة، فقیه، قاری، کوفی یکی از قرّاء سبعه و از شیعیان و اصحاب امام صادق است. حمزه با ولاء به اختلاف اقوال از «بنی تیم الله» است. وی در سال 80 هـ . ق به دنیا آمده، زمانِ بعضی از اصحاب را درک کرده است.
در کتاب «التیسیر والمستنیر» آمده است که: «اخذ القرائة عن جعفر الصادق ».
علوم قرآن و فقه را از امام جعفر صادق فراگرفت.
و نیز از اعمش و حمران بن اعین که هر دو از مشایخ شیعه بوده‌اند تحصیل علم کرده و پس از عاصم و اعمش پیشوای مردم در قرائت قرآن گردید.
آورده‌اند که ابوحنیفه به او گفت: «شیئان غلبتنا علیهما لَسنا نُنازِعُک فیهما، القرآن والفرائض»
در دو چیز گوی سبقت را از ما ربوده‌ای که در مورد آنها با تو کشمکش نمی‌کنیم، قرآن و فرائض (علم تقسیم ارث)
اعمش او را «حِبرُ القرآن» و دانشور قرآن می‌خوانده است.
شمس الدّین محمّد جزری متوّفی 833 دربارة شخصیّت حمزة قاری می‌نویسد:
«حمزة بن حبیب ... الامام الحبر احد القرّاء ... والیه صارت الامامة فی القرائة بعد عاصم، وکان اماماً حجّة، ثقة، ثبتاً، رضیً، قیّماً لکتاب الله، بصیراً بالفرائض، عارفاً بالعربیّه، حافظاً للحدیث، عابداً خاشعاً، زاهداً ورعاً، قانتاً، عدیم النظیر.»
ابوعمّاره حمزة بن حبیب، پیشوایی دانشور، و یکی از قراء سبعه است. پیشوایی در قرائت قرآن بعد از «عاصم» به او می‌رسد، وی مقتدایی ثقه و مورد اعتماد و پایدار و مستقیم در دین، و خشنود و رضامند در زندگی، و قائم به قرآن و بصیر در فرائض بود، عربیّت را خوب می‌دانست و حدیث را از برداشت، عابد و زاهد و خاشعی بود که نظیر او دیده نشد.
حمزه با زهد بسیار از طریق روغن فروشی امرار معاش می‌کرد، و از همین روی به «زیّات» روغن فروش ملقّب شده است. او روغن را از کوفه به حلوان (سر پل ذهاب فعلی) می‌برد، و از حلوان پنیر و گردو (خشکبار) به کوفه می‌آورد، و بر تعلیم قرآن اجرتی نمی‌گرفت، حتی در خانه کسی که از وی قرائت قرآن یاد گرفته آبی هم نمی‌خورد. شب‌ها بسیار کم می‌خوابید و ماهی بیست و پنج بار ختم قرآن می‌کرد.
حمزه نخستین کسی است که در متشابهات قرآن تألیف کرده است و نیز او و «ابان بن تغلب» اولین افرادی از شیعه هستند که در علم قرائت تألیف نموده‌اند؛
تألیفات حمزه عبارت است از:
1. أسباع القرآن.
2. حدود آی القرآن.
3. الفرائض (در میراث)
4. قرائة حمزة.
5. متشابه القرآن.
6. مقطوع القرآن و موصوله.
7. الوقف والابتداء فی القرآن.
آری حمزة قاری در یکی از سفرهای تجارتی در سن 76 سالگی در «حلوان» که همین سرپل زهاب فعلی باشد وفات یافت، و همانجا مدفون شد، مرگ حمزه در
سال 156 هجری قمری اتفاق افتاده است.
جزری سال فوت او را به اختلاف نقل کرده است و می‌نویسد:
«... توفی سنة ستّ وخمسین ومأة، وقیل اربع، وقیل سنة ثمان وخمسین... وقبره بحلوان مشهور، وقال عبدالرحمان بن ابی حمّاد زرتُهُ مرّتین.»
یعنی او (حمزة قاری) در سال 156 وفات یافت، و فوت او در سال‌های 154 و 158 نیز گفته شده است. قبر او در «حلوان» مشهور است. و عبدالرحمان بن ابی‌حمّاد گفته است که من دو بار قبر او را زیارت کرده‌ام.
از سازمان اوقاف و امور خیریة استان کرمانشاه که خود از خادمان آستان مقدّس قرآن کریم است و نیز از میراث فرهنگی انتظار می‌رود که مرقد این پیشوای قاریان را احیاء و بازسازی نماید و او را از غربت آتشکده نجات دهد.
- ۱۰۹۱
- ادامه مطلب
