- چهارشنبه ۱۶ مهر ۹۳
این مقبره باشکوه در میان پارک برهان در شهر کوهبنان واقع شده است.
بنا به سبک بسیار زیبا و هنرمندانهاى طرّاحى و ساخته شده است. اصل بقعه به صورت هشتضلعى به ابعاد چهار متر مىباشد که در جانب غرب آن راهى به سوى گنبدخانه بنا تعبیه شده که خود داراى یک ضلع کوچک و قرینه آن در زاویة عرض آن است.
در تمام 12 ضلع بیرونى، 12 اتاقک نیز تعبیه شده که چهار تاى آن مدخل بقعه است. بقعه از داخل هشتضلعى است و هر یک از اضلاع آن دو متر و ارتفاع آن چهار متر است. همین ابعاد بر بالاى آن از داخل و بیرون تکرار شده و در نتیجه گنبد شلجمى رفیع مزار بر آن استوار ایستاده است. گنبد دوپوش و از داخل عرقچینى به قطر هشت متر و ارتفاع آن از بیرون به بیش از 12 متر است. درست در زیر گنبد، قبرى است که به اندازه چهل سانتى متر بالا آوردهاند و دو سنگ بر روى آنکه یکى قدیمى و یکى تازه است نصب شده است.
این بنا به شمارة 528 و در تاریخ 1/1/1345 به ثبت آثار تاریخی رسیده است.
شخص مدفون در این مقبره، هدایت على شاه معروف به محمّد شهید کوهبنانى عارف قرن سیزدهم هجرى قمرى است.
هدایت على شاه در کوهبنان زاده شد و در شهر کرمان در محضر برخى از فضلاى زمان خود به تحصیل علم و کسب معلومات پرداخت. در محضر استادى چون عبدالصمد همدانى، مدارج علمى را طى نمود و به دست حسن على شاه خرقه ارشاد پوشید و در سفرى که به شهر مشهد داشته، در میانه راه توسّط تعدادى بلوچ به قتل مىرسد. پس از این حادثه، جنازه وى به کوهبنان انتقال یافته، در مشرق این شهر در نزدیکى خانقاه شیخ ابو سعید به خاک سپرده مىشود. عوام این مقبره را «گور آخوند»، «گنبد آخوند» و «مقبره آخوند» مىنامند.
هدایت على شاه، فرزندان ذکور نداشت، ولى هفت دختر داشت که در مورد چهار نفر از آنها مطالب مختصرى به دست آمده است.
1. زینب بیگم: وى همسر سیّد محمّد صالح است که از عرفاى عصر خود بود و به اعتقاد ما آرامگاه وى همان مقبره شیخ محمّد صالح در روستاى گیترى است.
2. سکینه بیگم: او همسر میرزا یوسف کرمانى متخلّص به اخگر در ریاض العارفین است که اخگر از سلسله میرزا سیّد حسن خان مىباشد و این رباعى از اوست:
مــردان سـوى عالم حقیقت راندند
نـامــردان در بهانه جــویى مـاندند
یک نکته بگویمت گر از من شنوى
آن برد به دوست ره که او را خواندند
3. فاطمه بیگم: زن حاج میرزا حسن طبیب کرمانى که از او پسرى به ظهور رسید به نام ابوتراب که در مذهب شیخیه مقامى داشت و ساکن پونه اصفهان بود.
دیگر پسر او مقرب الخاقان میرزا على اکبر خان ناظم الاطباء است که پزشکى مسیحادم بوده و استاد مسلّم این علم بود.
4. عیال مرحوم میرزا کاظم بروجردى وزیر کرمان، میرزا کاظم خلف الصدق میرزا محمّد بروجردى است که در زمره وزراى خاقان مغفور است. مىگویند: به دستور او آرامگاهى براى محمّد شهید ساخته شد.
حاج زین العابدین شیروانى در بستان السیاحه شرح مفصلى دربارة هدایت على شاه مىنویسد که ذیلاً قسمتى از آن نقل مىشود:
ایشان به خدمت حسن على شاه اصفهانى مشرّف شد و از برکت انفاس ولایت اساس آن حضرت به مرتبه اعلى درجه رسید. اذن ارشاد و رخصت هدایت عباد یافته، بعضى اوقات به زیارت عالیات مشرّف شدى و از اهل روزگار، جور بسیار دید و از ابراهیم خان حاکم کرمان اذیت فراوان کشید و بعد از ایذا و آزار، او را از بلده کرمان اخراج گردانید و آن جناب به کرات فرمود که من در این سفر کشته خواهم شد و خون من به گردن ابراهیم خان خواهد بود. هر چند آن جناب پیغام نمود که گناه من چیست؟ و موجب اخراج من کدام معصیت است؟ ابراهیم خان در جواب گفته بود که: «در حسن ذات و محامد صفات ایشان مرا حرفى نیست امّا ما را با درویشان صفایى و از ایشان طلب دعایى نیست»
اگر به فرض حضرت خاتم الانبیاء آمده، به من بگوید: فرقه صوفیه، مردمان نیک نهاد و صاف اعتقادند، من برآن حضرت اعتراض خواهم نمود و کلام آن حضرت را منکر خواهم بود.
نعوذ باللَّه من غضب اللَّه، از این جهل مرکّب و از این گونه تعصّب. آن بزرگوار ناچار شد در سنه 1328 هـ . ق از راه بیابان با چند نفر از دوستان عزم زیارت مشهد مقدّس نماید و در قرب منزل چهل پایه جمعى از طایفه بلوچ به قافله رسیدند و آن جناب را شهید کردند. در آن وقت باد تندى وزید و آسمان تیره و تار گشت. بعد از آنکه هوا صاف شد آسید محمّد صالح و منیر علیشاه که در خدمت مولانا بودند جسد مبارک را به کوهبنان آوردند، از کرامات ایشان یکى اینکه خبر شهادت خود را مکرراً ذکر مىنمود و مىگفت: وقتى که به زیارت سیّد الشهداء رفتم آرزو کردم که من هم شهید شوم و شد. در این سفر گفته است:
غیـر ناکامى در این ره کـام نیست
راه عشق است این ره حمّام نیست
آرامگاه هدایت علىشاه یک دفعه از سوى اداره کل فرهنگ و هنر استان کرمان تعیمر شد و این اشعار بر روى سنگ قبر نوشته شده است:
حیف از آن شهریار کشور عشق که زِوى داشت شهر عقل نسق
آن کـه بـودى به فن فکر استاد و آنکه بودى از اهل ذکر سبق
وقــت تحقیـق مشکلات دقیق بــود از هــر دقیـقه باب دق
بىگمــان بود عقـل را مصـدر بـه یقین گشت علـم را مشتق
گــرگ نامــى به تیغ تیز نمود جــامه یوسف زمــان را شق
روز یک شــنبه نیمـه شــعبان گشـت جانش ز قید تن مطلق
آن حسن رسم و آن محمّد اسم شد به مولاى خود على ملحق
چـون حسین شد شهید تیغ جفا در ره مشــهد رضــا الحـق
بــود بد و کـار خـیر مستحکم رفت شـد امــر شرع بى رونق
خواست تاریخش از ظفر اخـگر بـا رخ زرد اشک هم چو شفق
چــون که باب هدایت حق دید بر جهــان و جهــانیان مغلق
خــاک بر ســر نمود و گفتا آه شــد محمّد شهـید در ره حق
میرزا محمّد یوسف اخگر نوه دخترى هدایت علىشاه است.
معصوم علىشاه در هنگام معرّفى منیز علىشاه سیرجانى مىنویسد: مدّتها با هدایت على شاه کوهبنانى صحبت داشت.
- ۱۸۱۹
- ادامه مطلب
