مزارات ایران و جهان اسلام

درست در زیر گنبد، مقبره‏اى آجر چینى شده و روى آن صندوقچه‏اى قرار داشت که امروزه جاى خود را به ضریح جدید داده است. در ایوان شرقى بقعه که در ورودى اصلى مقبره در آن واقع است، یک طاق رومى و چند هلال پیش و پس مقعر و محدب به درون گوشواره‏اى به سمت چپ و گوشواره‏اى به سمت راست باز مى‏شود و در آن در ورودى به بقعه قرار دارد، که بسیار زیبا به نظر مى‏رسد.

اتاق بقعه ساده و چهار ضلعى است و زینتى ندارد و سقف داخلى گنبد آجرى و ضربى است که با گچ پوشیده شده است. گنبد با احتساب پایه‏هاى آن، 16 طبقه است که به تدریج و با تناسب از ارتفاع اضلاع کاسته مى‏شود.در بالاى سروک گنبد یک پنجه‏ى فلزى نصب شده است. نوع آجرها تا اواسط دوران قاجار قابل حدس است. سبک بنا سبک عمومى ابینه‏ى دزفول است.

گنبد سفید 16 طبقه‏ى این بقعه، فوق العاده منظم، زیبا، با شکوه است. تپّه‏ى ضلع جنوبى و جنوب شرقى بقعه قدیمى با سفال‌هاى شکسته‏ى فراوان می‌باشد. این بقعه از احترام فوق العادة دزفولی‌ها برخوردار است. از این‌رو پیوسته به تعمیر و بازسازى آن همّت مى‏گمارند.

خفته در مزار: چنان‌که اشاره رفت، به زعم اهالى این مکان قدمگاه و نظرگاه امام زین العابدین است و حال آن‌که طبق مدارک مستند، امام على بن الحسین السجّاد هرگز به منطقة خوزستان و شهر دزفول سفر نکرده، و نمى‏تواند این مکان قدمگاه آن حضرت باشد. از طرفى وجود صورت قبر در زیر گنبد، کلاً این فرضیه را باطل مى‏کند، بلکه ما معتقدیم که یکى از سادات زین العابدینى، یعنى از نسل امام زین العابدین که هم نام و هم لقب و نسب به آن امام همام است، دفن شده که نسب شریف او از قرار ذیل مى‏باشد: على بن أحمد الزاهد ابن جعفر بن محمّد العقیقی ابن جعفر بن عبداللَّه بن الحسین الأصغر ابن الإمام زین العابدین . وى از سادات جلیل القدر، عظیم الشأن حسینى به شمار مى‏آمد. پدرش به زهد و تقوى‏ مشهور بود، از این‌رو فرزندش على نیز به این خصال پسندیده، متصف بوده و ملقب به زین العابدین گشته است.

علّامه ابن طباطبا، فرزندان على بن أحمد الزاهد را در اهواز ساکن مى‏داند. علّامه عبیدلى نسّابه، چهار فرزند براى وى شمارش نموده که اسامى آن‌ها عبارتند از: أبو زید جعفر، عبداللَّه، الحسن، و محمّد أبو جعفر.

امامزاده عبداللَّه، و محمّد بازار شوشتر فرزندان همین امامزاده به شمار مى‏آیند که شرح حال و زندگانى و معمارى بقاع آنان را مرور کردیم. به هر حال، این همان شجره نامه‏اى است که ابن طباطبا به آن اشاره داشته، و مؤلف کتاب الدّرة الذهبیّه فی إکمال منتقلة الطالبیّه قایل به مدفون بودن وى در بقعة مذکور در شهر دزفول دارد. و اشاره مى‏کند که وى در ربع اوّل قرن چهارم هجرى وفات یافته است.