امامزاده محمّد بازار ـ شوشتر {  محلّه بلیدى }

بناى این امامزاده در محلّه ى «بلیدى» در کنار خیابان فرح شهر شوشتر(1) پس از عبور از تقاطع چهار راه به طرف شرق، در سمت راست خیابان، بقعه سیّد محمّد بازار واقع است.

در ورودى بقعه با غرفه هر در به درون حیاطى مربع شکل و نسبتا وسیع باز مى شود که سنگ فرش است و دو درخت کنار در اضلاع شرقى و غربى آن سایه گستر است. دیوارها بلند و نماى داخلى حیاط غرفه ى سر در کاشیکارى با رنگ هاى سیاه و سفید و زرد و آبى است.

عمارت بقعه با نماى کاشیکارى طرح صفوى و قاجارى است و در سمت جنوب واقع است و جبهه ى آن رو به شمال است و از سمت راست به چپ جبهه ى عمارت، یک گلدسته که پایه هاى آن از سنگ تراش است مشاهده مى شود.

بناى اصلى بقعه را باید اتاقى چهار ضلعى دانست که قسمت بالاى آن به هشت ضلعى تبدیل گردیده و گنبد مدور بزرگى بر آن زده اند که بر شکوه و عظمت بقعه افزوده است. برگرداگرد بقعه، سه ایوان و در وسط اتاق، صورت قبرى در ضریح قرار دارد. سابقا ضریح مرقد آهنى بوده اما امروزه ضریح ساخت هنرمندان اصفهانى بر آن نهاده شده است.

جز مقدارى گچکارى ساده لچکى هیچ گونه زینت و تاریخى در درون بقعه وجود ندارد. گنبد شلجمى بنا با کاشیکارى عهد صفوى پوشش یافته است که بسیار موزون، زیبا و دیدنى است. ایوان ورودى بقعه با طاق نسبتا بلند رومى داراى کتیبه اى بر سنگ در چهار سطر است که سراسر قسمت فوقانى در ورودى را پوشانیده است و متن آن، شعرى است که در آن نام تجدید کننده بنا«عبدالحسین» و تاریخ 1115 هـ.ق ثبت گردیده است. در اطراف بقعه، حیاط، غرفه ها و ایوان هایى وجود دارد که قسمت هایى از آنها داراى تزیینات کاشیکارى است.

مرحوم سیّدمحمّد على امام شوشترى مؤلّف کتاب تاریخ جغرافیایى خوزستان این بنا را از ابنیه ى دوران صفوى مى شمارد و از تعمیرات مفصلى که در 20 سال پیش از زمان تالیف کتاب خود، در این بنا صورت گرفته است خبر مى دهد.

نویسنده ى یادداشت هاى «بقاع و مزارات شوشتر» گنبد این امامزاده را بزرگترین گنبد شهر شوشتر دانسته است.(2)

نسب شریف: علامه حرز الدین پس از معرفى اجمالى معمارى بقعه مى نویسد:

«پس از ورود عالم نسابه شیخ ملا میرزا محمّد شیروانى به شوشتر از وى درباره نسب مدفون در بقعه سئوالى کردند وى در پاسخ گفت: او از سادات موسوى و از نسل امام موسى کاظم علیه السلام است.»

اما مرحوم حرز الدین اضافه مى کند که این نسب در نزدم ثابت نشده زیرا کثیرى از مزارات شوشتر به فرزندان امام موسى کاظم علیه السلام و صحابه رسول خدا و ائمه علیهم السلام منسوب است که نمى توان ثابت نمود.(3)

درباره شهرت این بقعه به سیّد محمّد بازار نیز در منابع ذکرى به میان نیامده است. و معلوم نیست چرا آخر نام امامزاده کلمه «بازار» است. آیا این نام لقب او بوده یا اینکه در بازار سابق شوشتر مدفون بوده است و به این نام ملقب گشته؟ به هر حال انتساب وى به نواده امام موسى کاظم علیه السلام مورد تردید است و از جمله سادات وارد به شهر شوشتر أبو جعفر محمّد ابن على بن أحمد الزاهد ابن جعفر بن محمّد العقیقى ابن جعفر بن عبدالله بن الحسین الاصغر ابن الامام زین العابدین علیه السلام است که با سه تن از برادران خود به اسامى ابو زید جعفر، عبدالله، و حسن وارد شهر شوشتر شده و در آنجا سکنى نموده و وفات یافته اند.(4)

بنابراین سیّد محمّد بازار باید برادر امامزاده عبدالله شهید معروف شوشتر باشد که به آن مؤلّف کتاب الدرة الذهبیة فى اکمال منتقله الطالبیه اشاره داشته است و مى نویسد: وى پسر عموى جدى سادات شوشتر است.

منابع: 1. نام فعلى آن در منابع ذکر نشده باید پس از بازدید سئوال شود. 2. آثار و بناهاى تاریخى خوزستان 1: 717-719، بناهاى آرامگاهى، 291. 3. مراقد المعارف 2: 288-289. 4. منتقله الطالبیه، 102; تهذیب الانساب: 237، الدرة الذهبیة 1: 103.