امامزاده محمّد ماهرو ـ شوشتر { محله بلیدى  }

این آرامگاه در محلّه ى به نام «بلیدى» نزدیک میدان و بعد از پل گرگر واقع شده، بقعه ئى که امروز سیّد محمّد مامرو نامیده مى شود واقع است.

بنایى با بقعه، گنبد، ایوان و گلدسته است. پس از ورود، ایوان طویلى به عرض 4 متر و طول 15 متر قرار دارد که نخستین در ورودى از خیابان به این راهرو و نخستین در بقعه و محل مقبره در آن قرار دارد. سقف راهرو، کوتاه و ضربى با طاق هلالى پیش و پس است. بر سر در ورودى از خیابان، چهار پایه گلدسته و یک گلدسته کاشیکارى و لوحى به تاریخ 1279 هـ.ق دیده مى شود.

بر فراز بقعه، گنبدى کاشیکارى است که با توجه به سبک آن به نظر مى رسد از ساخته هاى دوره صفوى باشد که کاشیکارى آن در سى سال قبل صورت گرفته است. در داخل بقعه، ضریحى کنده کارى بود که درون آن، صندوق قبر قرار داشت. بر بدنه شمالى ضریح، تاریخ 1334 هـ.ق منقور است. پایه سکویى که ضریح بر آن استوار است، از سنگ تراشیده و داراى نقوشى مارپیچى است. ضلع شرقى بقعه داراى درى رو به رودخانه است و در ضلع جنوبى آن، ایوان کوچکى واقع است.

بر دوره ى قبله ى گنبد در حاشیه ى نوارى اطراف گنبد با خط مشکى بر زمینه سفید «13030» کاشیکارى منقوش است. سبک کاشیکارى و گیلوئى بلند گنبد آن که بر آن شش کتیبه ى لچکى وجود دارد، تاریخ ساختمان گنبد را به زمان صفوى احتمالا مى رساند. و از شباهت ظاهر آن با گنبد «مقوم سیّد حسین» در غرب شهر شوشتر برخوردار است.

مؤلّف تذکره ى شوشتر صاحب بقعه را از اولاد امام موسى بن جعفر علیه السلام مى داند، و در تاریخ جغرافیایى خوزستان، ساختمان بقعه ى سیّد محمّد ماهرو را به روزگار صفویّه مى داند. و از تعمیرات اخیر آن خبر مى دهد.

شرف الدین شوشترى صاحب بقعه را به زبان شوشترى «مارو» هم ضبط کرده است. این بنادر در دوره هاى زندیه و قاجار تعمیراتى در آن انجام گرفته است.(1)

نسب شریف: علامه حرز الدین پس از معرفى این بنا مى نویسد:

«شیخ النسابه ملا میرزا محمّد شیروانى هنگام ورودش به شهر شوشتر از این بقعه بازدید نموده، و تاکید به صحت نسبش داشته و او را از فرزندان امام موسى کاظم علیه السلام دانسته است، ولکن سلسله نسب وى را نگفته است.»(2)

از میان ساداتى که به زیبایى صورت مشهور و معروف بوده اند و ملقب به ماهرو، و نیک صورت بوده اند به چند طایفه اطلاق مى گردد که هیچ کدام آنان موسوى نیستند; آنان عبارتند از: عبدالله الباهر فرزند امام سجاد علیه السلام، محمّد الدیباج فرزند امام صادق علیه السلام، موسى مبرقع فرزند امام جواد علیه السلام، و محمّد ابوالحسن نقیب النقباى بلخ ملقب به نیک روى که از سادات حسینى است. از آنجاییکه سه خاندان اول یعنى باهرى، دیباجى و برقعى در خوزستان مهاجرت ننموده  لذا نمى توان بقعه ى مذکور از آن فرزند زادگان یکى از آنان باشد، از طرفى در میان فرزندان امام موسى کاظم علیه السلام نیز کسى به این ملقب مشهور و معروف نبوده تا مزار کنونى و شخصیت مدفون در آن مطابقت داده شود.

اما سیّد محمّد نیک روى بلخى نسب به حسین اصغر ابن امام سجاد علیه السلام مى رساند و چند تن از بنى اعمام وى در شوشتر، اهواز، دزفول و بهبهان صاحب بقعه و بارگاه هستند از اینرو بعید به نظر نمى رسد که یکى از فرزندان وى در این بقعه مدفون باشد که نسب وى از قرار ذیل است: ابوالفتح محمّد بن أبى الحسن محمّد نیک روى ابن الحسین بن على نو دولت ابن محمّد الزاهد ابن عبید الله بن على الجلاباذى ابن ابى محمّد الحسن بن الحسین بن جعفر الحجة ابن عبید الله الأبرح ابن الحسین الأصغر ابن الامام على بن الحسین السجاد علیه السلام.

تمام اجداد امامزاده محمّد ابوالفتح در بلخ از رؤسا، نقباء و شرفا و سرپرست سادات آنجا را به عهده داشته اند، پدرش به جهت زیبایى مفرط به سیّد نیک روى ملقب شد. او سیّدى جلیل القدر، عظیم الشان، و نقیب النقباء بلخ بود، و فرزندانش به سادات نیک روى مشهور و معروف بودند. وى داراى ده فرزند ذکور معقب بود که یکى از آنها سیّد محمّد أبوالفتح است که به نظر مى رسد وى به خوزستان سفر کرده و در شهر شوشتر وفات یافته است.(3) به هر حال اگر این ادعا صحیح باشد، وفاتش باید در ربع آخر قرن پنجم هجرى باشد.

منابع: 1. آثار و بناهاى تاریخى خوزستان 1: 717 - 715، بناهاى آرامگاهى: 291-292، تذکره شوشتر: 107. 2. مراقد المعارف 2: 287-288، تاریخچه وقف در اسلام: 105. 3. الشجرة المبارکة: 166، الشجرة الطیبه 2: 33.