- شنبه ۲۲ شهریور ۹۳
بقعة این امامزاده، در قریة آزادوار سبزوار واقع و بناى آن از خارج، هشت ضلعى و از داخل، چهار ضلعى است. فضاى حرم، چهارگوشه اى است که در چهار جهت، درگاههاى در ارتباط با ایوانهاى چهارگانة خارجى دارد. نکتة قابل توجّه دربارة ایوان‌ها، اختلاف اندازههاى آن‌ها است؛ چه در عرض و چه در عمق؛ موردى که در کمتر بنایى با آن برخورد مىشود.
در فاصلة میان ایوان‌ها و پیرامون حرم، بر روى هم، نُه غرفه با اندازهها و شکلهاى مختلف ایجاد شده است. غرفههاى مزبور، همه دو طبقهاند. بر روى بنا، گنبد کم ارتفاعى بر پا شده که از بام ایوان‌ها و غرفهها، حدود سه متر ارتفاع دارد. داخل بقعه، جز مقرنس بندى ترنبهها و مقرنس کارى داخل غرفهها، تزیین دیگرى دیده نمىشود. در بالاى کتیبه، یک حاشیة زینتى گل‌دار و در زیر سقف ایوان شرقى، چند ستاره وجود دارد. تنها تاریخ موجود در بنا، سال 1326 هـ . ق است، که مربوط به تعمیر گچ‌کارى بناست. مصالح اصلى بنا آجر است. زمان بناى هستة مرکزى حرم را به قرن هشتم نسبت داده و ایوان‌ها و غرفه را از آن قرن نهم و یازدهم ذکر کردهاند. بقعه را متعلّق به حضرت سلطان حسن ابن موسى بن
جعفر دانستهاند، در محلّی به نامهاى سیّد حسن غزنوى و سلطان حسن شاعر نیز معروف است.
دکتر ذبیح الله صفا، به زندگانى سیّد حسن غزنوى اشاره نموده و مىنویسد که سیّد حسن بن محمّد غزنوى غیر از سیّد حسن بن ناصر است... و سیّد حسن غزنوى ابن محمّد از علماء و وعاظ بزرگ زمان بود و در مجلس وعظش قریب هفتاد هزار کس جمع مىشدند که از آن جمله، چهار هزار تن از مریدان خاص او بودند. چون این خبر به بهرام شاه غزنوى رسید، دو شمشیر برهنه نزد او فرستاد تا در یک غلاف کند یعنى دو شمشیر در غلافى و دو پادشاه در اقلیمى نگنجد. سیّد قصد سلطان را دریافت و از غزنین به حرمین شریفین روى نهاد و از آن‌جا به بغداد رفت و پس از چندى از بغداد رهسپار غزنین گشت. لیکن چون به ولایت جوین رسید، در قصبة آزادوار در سنة 565 هجرى، بدرود حیات گفت و الحال، تربت او در آن قصبه معیّن و محل ورود فیض است.
راوندى در «راحة الصدور» نوشته است: که سیّد مزبور، سلیمان بن محمود ملکشاه سلجوقى را که در سال 555 به تخت نشسته بود، در همدان مدح گفت و سپس از همدان به خراسان رفت و در بازگشت در قصبة آزادوار از ولایت جوین وفات یافت. در «تذکره دولتشاه» نیز وفات او را قریة آزاد وارجوین نوشته است.
از آن‌چه که از کتاب‌هاى مذکور نقل گردیده، مطالب ذیل استفاده مىشود:
1. این سیّد بزرگوار، نامش حسن، کنیة او ابومحمّد و ملقّب به اشرف و نام پدر او محمّد است.
2. از علماء و دانشمندان زمان بوده (قرن ششم)
3. از وعاظ و خطباء عصر خویش بوده.
4. از مشاهیر شعراء و فصحا به شمار مىرفته.
5. نقیب النقباء بوده.
6. در آزادوار جوین به خاک سپرده شده است.
با تحقیقات زیادى که انجام شد، متأسّفانه نسب و شجره نامة وى تا امام معصوم بیش از آن‌چه که ذکر شد، (ابومحمّد حسن بن محمّد الحسینى ملقّب به اشرف) به دست نیامد.
این بنا به شمارة 2065 و در تاریخ 25/4/1377 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.
- ۱۸۱۰
- ادامه مطلب
