- شنبه ۲۲ شهریور ۹۳
بقعة این امامزاده در روستاى خور از توابع دهستان هیو و بر روى تپّهاى به نام باربند واقع شده است.
مسیر دسترسى به روستا کوهستانى و آسفالته است.
براى دسترسى به این روستا، از داخل شهر قدیم هشتگرد که به سمت شمال حرکت کنیم با طى مسافت سه کیلومتر،به یک دو راهى مىرسیم، که جادّه سمت چپ آن به روستاى عربآباد و مسیر دیگر به روستاى خور مىرود.
با عبور از زیر گذر اتوبان و با طى مسافتى به اندازه 5/4 کیلومتر به روستاى خور مىرسیم، که داراى بافت کوهستانى و شیبهاى زیاد است.
شکل کلّى بناى اوّلیّه آجرى و مستحکم بوده و گنبدى بر فراز خود داشته است. بنا در ابتدا ایوانى چوبى داشت که در سالهاى بعد از انقلاب اسلامى، بازسازى شد. در حدود سالهاى 86 ـ 1385 هـ . ش تغییراتى در بقعه انجام شده و قسمتهایى بازسازى شده ولى گنبد تغییرى نکرده است.
ساختمان بقعه یک حجم مکعبى شکل، با گنبدى روى آن است. دیوارهاى نماى بیرونى در ضلع شرقى و جنوبى، سراسر با سنگ لاشه اجرا شده است؛ اما در ضلع شرقى، ازاره دیوار تا ارتفاع یک مترى با سنگ لاشه و سپس از روى آن با آجر اخرایى رنگ تا لبه بام ساخته و بندکشى شده و همین حالت در نماى ایوان ورودى اجرا شده است.
آخرین رج آجرنما در لبه بالایى نما به صورت هرهچینى کار شده است و ارتفاع نماى ورودى از دیوارهاى دو طرف ایوان به اندازه پنجاه سانتىمتر بالاتر است.
گنبد مخروطى شکل بقعه از سنگ لاشه ساخته شده و نورگیرهایى بر ساقه آن دیده مىشود.
ورود به ایوان از ضلع شمالى بقعه صورت مىگیرد که به اندازه دو پلّه و حدود 40 سانتىمتر از محوّطه اطراف ورودى بالاتر است. پلّههاى ورودى با آجر و به صورت هرهچینى ساخته شده و پاگرد آن با سنگهاى مربّع شکل
40 سانتىمترى سبز رنگ و رگهدار، پوشانده شده است.
بدنه ورودى که به صورت تورفتگى در نماى شمالى بارز
شده از آجر و سقف این تورفتگى با گچ سفید پوشیده
شده است. عرض این تورفتگى 10/2 سانتىمتر و عمق آن
یک متر است. در لبه بالایى این تورفتگى، آجر به صورت هرهچینى کار شده است.
درِ ورودى به ایوان بقعه دو لنگه و فلزى به عرض 40/1 و ارتفاع آن به 20/2 متر مىرسد. این در، یک کتیبه در پایین خود به اندازه 60 سانتىمتر دارد و قسمت بالایى آن شیشه خور است. در جلوى این کتیبه، حفاظهایى از فرفوژه روى در نصب شده است.
ایوان ورودى، یک فضاى مستطیل شکل است که دو فضاى کوچک در دو طرف تورفتگى ورودى به آن اضافه مىشود. بخش اصلى ایوان به ابعاد 70/3×50/3 متر است و قسمتهاى کوچک کنار در، یک مربّع است، که طول هر ضلع آن 80 سانتىمتر است. در مجموع مساحت ایوان در حدود 30/14 مترمربّع است. ایوان داراى دو سازه متفاوت است. بخشى از آن تخت و سقف آن طاق ضربى است و بخش دیگر آن کاملاً شیشهایست، که روى یک سازه فلزى نصب شده است. این سقف شیشهاى در جلوى ورودى به گنبدخانه قرار دارد و عرض آن 70/1 و طول آن 50/3 متر است.
در زیر این سقف شیشهاى، دو پنجره فلزى مشبک قرار دارد، که طول آن 70/1 و ارتفاع آن 10/2 متر و فاصله کف پنجره از کف ایوان، 85 سانتىمتر است. پنجرهها به اندازه بیست سانتىمتر در دیوار ایوان تو رفته و کف پنجره ایجاد شده با سنگ مرمر سفید رنگ پوشانده شده است.
کف ایوان با سنگ مربّع شکل به ابعاد 40 سانتىمتر کفسازى شده، که رنگ این سنگها، سبز با رگههایى روى آن است.
ازاره دیوار داخلى ایوان با سنگ گرانیت 20 سانتىمترى پوشیده شده است و در دیوار دو طرف ورودى به گنبدخانه، دو رف در داخل دیوار تعبیه شده، که طول آن یک متر و ارتفاع آن تا بالاى قوس، 10/1 متر و عمق آن 30 سانتىمتر است.
درِ ورودى به فضاى گنبدخانه، چوبى و دو لنگه است.
عرض این در یک متر و ارتفاع آن تا پایین در دو متر است. این در، در مرمّتهاى جدید ساخته شده و داراى تزئینات خاصّى نیست اما تورفتگىهایى به صورت ابزار خورده در سطح خود دارد. بالاى درِ ورودى، یک قوس ملایم کار شده و سقف راهروى بین در ورودى به گنبدخانه تا فضاى اصلى آن،
مطابق قوس بالاى در و با همان ارتفاع چیده شده و بدنه
آن نیز آجرى است.
فضاى گنبدخانه به صورت یک هشت ضلعى منتظم با مساحت حدود پانزده مترمربّع است که طول هر ضلع آن 65/1 متر است. در این اضلاع، رفهایى ساخته شده که همه آنها از کف گنبدخانه به اندازه 45 سانتىمتر است و طول آنها 25/1 متر و ارتفاع آنها با احتساب قوس جناغى بالاى این رفها 80/1 متر است.
در رفهاى ضلع غربى، شرقى و جنوبى سه پنجره نورگیر کوچک تعبیه شده است.
پنجرههاى مذکور، یک اندازه و داراى طول 60 و ارتفاع
75 سانتىمتر و فاصله 60 سانتىمتر از کف رف مربوطه است. این نورگیرها داراى شیشههاى ساده و بىرنگ، با قوس جناغى در بالاى خود هستند.
کف رفها و کف پنجرهها با همان سنگ کف گنبدخانه، پوشانده شده و دیوارهاى داخلى گنبدخانه هم با آجرهاى اخرایى رنگ پوشیده شده است. در ارتفاع حدود 50/2 مترى از کف گنبدخانه، یک ردیف آجر مربّع شکل 20 سانتىمترى به ضخامت پنج سانتىمتر در زیر محیط گنبد به صورت لوزى و در یک ردیف کار شدهاند، که پیوستگى نماى آجرى داخل فضاى گنبدخانه را قطع مىکند. در حاشیه دور لبه رفها، یک نوار 20 سانتىمترى از اندود گلى نیز کار شده است که فرم لبه این رفها را تشدید مىکند.
گنبد این بقعه، به صورت دو پوسته اجرا شده و پوسته بیرونى آن با سنگ لاشه و داخلى آن با آجر اجرا شده است. قطر گنبد داخلى 80/3 متر و قطر ساقه گنبد بیرونى در حدود 50/5 متر است. ارتفاع رأس گنبد داخلى تا کف گنبدخانه 50/6 متر است و ارتفاع رأس گنبد بیرون از کف گنبدخانه به نزدیک نه متر مىرسد که با کسر ضخامت گنبد بیرونى، فاصله رأسهاى این دو گنبد از هم در حدود دو متر به دست مىآید.
در نماى بیرونى، تیرهایى چوبى دیده مىشود که در بدنه گنبد بیرونى قرار گرفته است، این تیرها در زیر گنبد داخلى دیده نمىشود. در حاشیه بالایى ساقه گنبد، در نماى بیرون، یک ردیف کاشى آبى و فیروزهاى کار شده است، که ارتفاع آن در مجموع به پانزده سانتىمتر مىرسد. روى بام تخت بقعه با ایزوگام عایق شده است.
در داخل گنبدخانه، یک ضریح شیشهاى از نوع شیشه بىرنگ و ساده قرار گرفته، که عرض آن 70 سانتىمتر و طول آن 50/1 سانتىمتر و ارتفاع آن از کف گنبدخانه 75 سانتىمتر است. شیشههاى دور ضریح روى یک قالب فلزى قرار دارد. سنگ قبر داخل ضریح شیشهاى، از جنس سنگ گرانیت و به رنگ مشکى است که روى آن به رنگ نقرهاى چنین نوشته شده: «امامزاده سلیمان ابن على ابن الحسین» و در قسمت پایین نیز آمده است: «انما یرید اللَّه لیذهب علیکم الرجس اهل البیت».
در ضلع شرقى محوّطه به فاصله حدود پانزده مترى از بقعه، یک حسینیه نوساز و مستطیل شکل ساخته شده که ضلع شمالى آن نُه متر و ضلع غربى آن یازده متر طول و عرض دارد و مساحت آن به حدود 100 مترمربّع مىرسد. ساختمان این حسینیه، آجرى با بام تخت و عایق ایزوگام است و پنج متر ارتفاع دارد. نماى ساختمان به ارتفاع یک متر از کف محوّطه با اندود سیمان پوشیده شده و درِ ورودى به این حسینیه از ضلع جنوبى آن گرفته شده است. براى ورود به حسینیه از داخل محوّطه باید به اندازه 22 پلّه از کف محوّطه پایین آمده و وارد حسینیه شویم. در روى ورودى آن، یک سایهبان قرار دارد و در و پنجرههاى آن فلزى است. پلّههاى ارتباطى به بقعه از سمت شرقى محوّطه به حسینیه متصل است.
درباره شخص مدفون در بقعه، سه دیدگاه است. اهالى او را از فرزندانِ امام سجّاد مىدانند. اما حجة الاسلام شیخ مرتضى ربّانى از قول مرحوم آیة اللَّه مرعشى گفته است که محل قبر سلیمان بن امام سجّاد معلوم نیست، اما به احتمال قوى در مدینه مىباشد. بر این اساس، برخى احتمال دادهاند که شاید وى از نوادگان آن حضرت باشد.
ابوالقاسم حاتمى معتقد است که وى همچون سردار موسى از جمله افرادى بوده که با یاغیان و مهاجمین جنگید و پس از فوت و یا شهادت آرامگاه او مورد توجّه مردم قرار گرفته و یا اینکه ایشان از سادات مرعشى بوده که در دوران صفوى به عنوان رهبر مذهبى، مورد علاقه مردم روستا بوده است.
برخى از پژوهشگران، شخص مدفون در بقعه را سیّد سلیمان بن یحیى الاکبر بن حسین الاصغر بن امام على بن الحسین السجّاد مىدانند که در ثلث اوّل قرن سوّم هجرى وفات یافته است. آنان به استناد سکونت پسرعموهاى او من جمله محمّد بن حسن بن حسین اصغر در شهر رى، چنین نتیجه گرفتهاند که سیّد سلیمان و سیّد محمّد، پس از شکست قیام محمّد دیباج بن امام جعفر صادق در مدینه، به شهر رى مهاجرت نموده وسلیمان در خور سکونت داشته است.
این بنا به شماره 15776 و در تاریخ 5/5/1385 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.
- ۲۰۱۷
- ادامه مطلب