مزارات ایران و جهان اسلام

طبق گفته مشهوری‌نظری مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل متاسفانه ۳۰ درصد امامزاده‌های استان فضای حداقلی دارند که زائران را با مشکل مواجه کرده است.
در کنار این امامزاده ها ۱۰ بقعه و امامزاده در سطح استان در کنار مناطق تفریحی و جاذبه های گردشگری قرار دارند.
متاسفانه طبق بررسی هایی که انجام شده، ۷۰ درصد بقاع متبرکه از فضای حداقلی برای زیارت مردم برخوردار نیستندو در ۱۵ امام زاده استان اردبیل کارهای عمرانی در حال انجام است .
از ۱۲۳ بقعه و امام زاده ،۱۰ بقعه هم منطقه ویژه گردشگری محسوب می شوند که نیازمند معرفی بیشتر برای جذب و ماندگاری بیشتر می شود بر همین اساس تعدادی از این امامزاده ها و بقعه برای آشنایی بیشتر معرفی می گردد.
امامزاده سید سلیمان فخرآباد مشگین شهر

حرم امامزاده سید سلیمان(ع) در شهر فخرآباد در ۲۲ کیلومتری شرق مشگین شهر و۶۵ کیلومتری اردبیل واقع شده استامامزاده سید سلیمان وجود دارد طبق شجرنامه ای که موسسه دایرة المعارف بقاع متبرکه مشهد مقدس اعلام کرده است حضرت سید سلیمان فرزند امام موسی کاظم(ع) و بردار امام رضا(ع) می باشد.
طبق روایات و اسناد تارخی حضرت سید سلیمان (ع) به جهت شهادت پسر عمویش به نام عباس ابن اسحاق به منطقه آذربایجان مهاجرت کرده و به اسرار اهالی آن منطقه در آنجا ماندگار می شوند. ایشان بعد از شنیدن خبر شهادت برادرش امام رضا (ع) آنجا را نیز ترک می کند و بعد از چند ماهی که تحت تعقیب ماموران خلیفه عباسی قرار گرفته بود به کوه سیاه (قره داغ) پناه می برد و در آنجا و در کنار طوایف دشت مغان به زندگانی عرفانه خویش ادامه می دهد. پس از گذشت مدتی وابستگان ماموران خلیفه عباسی از محل حضرت مطلع و پس از شناسایی حضرت ناجوانمردانه و بی رحمانه با ایشان درگیرشدند که در آن جریان پای آن حضرت می شود. به گزارش ساوالان خبر، ایشان با پای زخمی شبانه از دست آنان فرار و پس از پیمودن راه طولانی به منزل خانمی بنام فخری که از بستگان امرای منطقه بوده و در شهر فخرآباد فعلی سکونت داشته پناه میبرد ولی بعد از مدتی بعلت جراحات شدید به درجه شهادت نائل می شود.
طبق بررسی ها صورت گرفته اسناد تاریخی نام این امامزاده در اکثر منابع معتبر به شایستگی یاد شده و در قالب اسناد محلی که دارای مهر و امضاء ۶۷ نفر از علماء و مجتهدین عراق،ایران و سوریه است .
آنچه که بر روی آجرهای بنای این امامزاده نوشته شده است ساخت این بنا به سال ۱۲۴۳ ه . ق و به زمان صفویه و قاجاریه بر می گردد.
امامزاده سید دانیال (ع) خلخال

بقعه متبرکه امامزاده سید دانیال (ع) در روستاى خانقاه سادات بالاى تپه کم ارتفاعى واقع شده است. امامزاده سید دانیال (ع) فرزند امام موسی الکاظم (ع) و برادر ناتنی حضرت امام رضا (ع) می باشد.
این امامزاده یکی از امامزاده های قدیمی و معتبرشهرستان خلخال محسوب می شود تا جائیکه کاروانهای زیارتی همچون مکه مکرمه، کربلا و مشهد قبل از اعزام ابتدا به این امامزاده رفته و بعد از زیارت عازم سفر میشوند. به گزارش ساوالان خبر، نزدیکی این امامزاده به شهر هیرو شهرخلخال و همچنین مجاورت با منطقه گردشگری اندبیل، این امامزاده را یکی از مهمترین مناطقگردشگری مذهبی خلخال معرفی کرده است.
ولی نبود امکانات مناسب برای زائران و مسافران باعث شده تا این امامزاده از توسعه خوبی برخوردار نشود. بر همین و براساس طرحی مجتمع زیارتی بقعه امام زاده سید دانیال خلخال در زیر بنای ۱۳۵۶ متر مربع شامل مسجد بقعه ، مهمانسرا ، زائرسرا، کتابخانه ، وضوخانه ، سرویس های بهداشتی و فضاهای سبز و… از سال ۱۳۸۹در حال تکمیل می باشد. ولی با گذشت سه سال از آغاز عملیات اجرایی به دلیل کمبود اعتبارت این پروژه تنها ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و با روندکنونی امیدی به اتمام ساخت آن طی دو سه سال آینده نمیرود و اهتمام ویژه مسئولین ومتولیان امر را میطلبد.
امامزاده سید صدر الدین (ع) اردبیل
امام زاده حضرت سید صدرالدین(ع)یکی دیگر از امام زادگان مهم استان اردبیل است که در مرکز این استان و در ورودی شهر قرار دارد.
ایشان از فرزندان بلافصل امام موسی کاظم (ع)است که با برادران خود “امام زاده صالح” و “امام زاده حمزه”(ع) که در نیمه اول قرن سوم هجری به منطفه اردبیل مهاجرت و ساکن گزیده اند.
در برخی از نسخ بحرالانساب از ایشان به عنوان صدر الدین بن عون بن موسی بن جعفر(ع)و در برخی نسخ دیگر با عنوان صدر الدین بن صالح بن موسی بن جعفر (ع) یاد شده است.
در گذشته این مرقد مطهر دارای گنبد و بارگاه بوده که به موازات جنگها و اشغال و تخریب این بقعه شریف نیز تخریب و منهدم شده است ولی اکنون این امامزاده در دو سال گذشته توانسته پیشرفت عمرانی خوبی نسبت به سایر امامزاده ها داشته باشد.
امامزاده سید عبدالله آتشگاه سرعین
زیارتگاه مطهر امامزاده عبدالله بر روی تپه جنوبی روستای آتشگاه در ضلع غربی شهر اردبیل با حدود بیست و پنج کیلومتر فاصله واقع شده است.
سید عبدالله، از نوادگان امام موسی کاظم (ع) می باشد. به روایت علمای روستا وی به مبارزه با حاکم زرتشتی منطقه بنام «زبیر» برای از بین بردن مذهب زرتشتی در روستای آتشگاه اقدام می کند.
امامزاده عبدالله اکبر(ع) بعد از دعوت مردم روستای آتشگاه به اسلام برای تبلیغ این دین به سراب مسافرت نموده ودر روستای «ویچین» سراب نیز زرتشتیان را به اسلام دعوت نموده است. در این امر بقدری اصرار نموده که نهایتاً توسط مردم این منطقه با مسمومیت غذایی دار فانی را وداع گفته است. وی قبل از مرگش وصیت کرده بود که او را درکنار رودخانه روستای آتشگاه (آق امام) دفن نمایند که هم اکنون قبر وی در این منطقه زیارتگاه عاشقان و دوستداران می باشد.

مقبره شیخ حیدر آرامگاه پدر شاه اسماعیل اول
بقعه شیخ حیدر در ۹۲کیلو متری غرب مرکز استان اردبیل و در مرکز شهرستان مشکین شهر واقع شده است . این بنا متشکل از دو طبقه می باشد که درب ورودی طبقه زیر زمین(سردابه) در شمال برج قرار دارد در داخل سردابه ۷قبر وجود دارد که ۶قبر موجود در وسط گنبد و یکی از قبر ها به صورت مجزا در انتهای سردابه جای گرفته است.
این بنا منصوب به شیخ حیدر، پدر شاه اسماعیل می باشد. شیخ حیدر ازنواده گان شیخ صفی الدین اردبیلی، فرزند شیخ جُنید وخدیجه و پدر شاه اسماعیل ، اولین پادشاه دوره حکومت صفویه که در مشکین شهر متولد شده می باشد.
از تاریخ اصلی و صاحب اصلی مقبره اطلاع دقیقی نیست با قراعت خطوط کوفی و خمیده و فنی آن اطلاعات مورد نظر بدست آمده ، فقط در کتاب “تشکیل دولت ملی در ایران” آمده است: شیخ جُنید سوم جانشین صفوی قبل ازشاه اسماعیل که در جریان لشکر کشی به شروان کشته شد. شیخ حیدر پس از کشته شدن پدرش روند دستیابی به قدرت در خاندان صفوی شتاب بخشید در آغاز کار با آق قویونلوها متحد شدودختر اوزن حسن (مارتا:مذهب مسیحی داشت) را به همسری خود برگزید وهمانند پدرش هواداران خود را برای نبرد با شروانشاهان آماده ساخت. شیخ حیدر برای آنکه هواداران خود را از دیگران ممتاز شمارد دستور داد کلاهی سرخ رنگ و دوازده تَرکِ بر سر بگذارند وبه همان علت به آنها را قزلباش می خوانند. در بحبوحه جنگ، تیری که به خطا رفته بود به شیخ حیدر اصابت کرد و شیخ حیدر را صوفیان به کفن پیچیدندو در دهکده اسفندیار در ناحیه ده کندی در ولایت طبرستان دفن کردند. اما بعدها شاه اسماعیل به طبرستان عزیمت و نبش قبر کرد و بقایای جسد او را در حوالی خیاو( مشکین شهر کنونی) و در آرامگاه باشکوهی به خاک سپرد.
در مورد قدمت بنا و تاریخ احداث آن اظهارات گوناگونی ابراز شده از آن جمله دونالد ویلبر معتقد است این بنا از آثار قرن هفت و هشت هجری قمری است و در دوره صفویه به تکمیل و کاشیکاری آن همت گماشته اند.
کاشیکاری این بنا کاملتر از کاشیکاری مقبره اولجایتو در سلطانیه است . مقرنس کاری روی سردر خیلی شبیه مقرنس کاری محراب مسجد جمعه اردبیل است . دیوارهای جانبی داخلی قبلاً دارای تزئینات گچبری بوده که به مرور ایام از بین رفته است به طوری که امروزه داخل بنا هیچ گونه تزئینی به چشم نمی خورد و…
شیخ حیدر در سال ۱۳۱۱ با شماره ۱۸۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
آشنایی با بقعه شیخ صفی الدّین اردبیلی

سال ۶۵۰ هجری قمری کودکی به عرصه وجود پا گذاشت که بعدها شیخ صفی‌الدین اردبیلی نامیده شد و بحق یک عارف مجاهد بود. او در سال‌های ۷۰۰ تا ۷۳۵ هجری قمری مجاهدت‌های بسیاری را در راه اعتلای دین انجام داد.
بقعه شیخ صفی الدّین اردبیلی در مجموعه‌ای از آرامگاه‌های بزرگان، مشایخ و سلاطین صفوی و فضاهای آیینی و عبادی اردبیل، قرار دارد.
منزل و خانقاه شیخ صفی در همین مکان بود و بنابر وصیّت خود او، جنازه‌اش را در اتاقی جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن کردند و بر قبر وی بنایی ساختند.
از آن پس این مکان اهمیّت و قداست یافت و شماری از مشایخ و محارم خاندان صفوی و نیز شاه اسماعیل اول و گروهی از قربانیان جنگ‌های شیروان و چالدران در جوار مرقد شیخ دفن شدند.
از زمان شاه طهماسب اول، ساختمان بقعه توسعه یافت و محل امن و بست نیز به حساب آمد که برای ورود به آن، مراحل و مراتب هفتگانه طریقتی درنظر گرفته شد.
مجموعه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بخشی به نام چینی خانه دارد که به روایت تاریخ طراحی معماری ایرانی اسلامی آن توسط شیخ بهایی دانشمند نامدار قرن یازدهم هجری صورت گرفته است. این بنا بگونه ای علمی و دقیق طراحی شده است که حتی وقوع زلزله‌ای به قدرت هفت ریشتر اثری در آن نداشته است.
این طرح به شکل چینی خانه در مجموعه آرمگاه شیخ صفی احداث و به عنوان محلی برای نگهداری چینی های اهدایی به شاهان صفوی از سراسر دنیا در نظر گرفته شد. بر همین اساس است که بیشتر اقلام به نمایش بیشتر مربوط به کاسه و اشیای چینی است.
کارشناسان تاریخ معتقدند شاه عباس اول این حرکت را به منظور آبادی شهرهای مختلف ایران و رشد و شکوفایی فرهنگی شهر ها انجام می داد.