مزارات ایران و جهان اسلام

قلعه تیغدر مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان نهبندان، روستای تیغدر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۹۶۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه های تیغدر در مسیر جاده بیرجند نهبندان بعد از مزار آقا سید علی در مسیر فرعی دهک قرار دارد و اگر درمسیر بیرجند نهبندان تردد کنید تنها با کمتر از 5 دقیقه رانند گی بیشتر می توان دو تا از میراث های منطقه را مشاهده کنید.

بقیه عکس ها و مطلب را در ادامه ببینید

برای مطالعه بقیه مطلب همین جا را کلیک کنید

برای رسیدن به قلعه کیدشت باید از مسیر بیرجند به سمت نهبندان حرکت کرد بعد از طی حدود 105 کیلومتر  در محل پاسگاه مزار سید علی جاده ای در سمت راست وجود دارد که به روستای براهیمی و کیدشت می رسد . بیشتر جاده فرعی نیز آسفالت است. نوک فلش آبی رنگ محل تقریبی روستا و قلعه کیدشت را نشان می دهد.

کیدشت از روستا های بخش شوسف نهبندان است.

دشت بزرگ لوت در جنوب شرق ایران دارای زیباترین و کم نظیر ترین پدیده‌های بیابانی است.
زمین شناسی لوت: لوت در زمین شناسی ایران جایگاه مختص به خودش را دارد و یک واحد مجزای زمین شناسی است . این بلوک از سه طرف به گسل های اصلی نهبندان نایبندان و درونه منتهی می گردد و در جنوب به هامون جازموریان می رسد. منطقه ده سلم یکی از مناطقی است که قدیمی ترین سنگ های ایران در آن وجود دارد.

 لوت شامل سه بخش است که می تواند هدف گردشگری  قرار گیرد شامل: 

از جاده نهبندان به شهداد که بزنی به دل کویر آنجا که مرز ماسه های لوت است روستایی وجود دارد بنام ده سلم که آخرین نقطه انسان نشین خراسان جنوبی است. ده سلم قناتی دارد که آب آن نسبتا به دیگر روستا ها بیشتر و نسبتا گرمتر است . شاخصه این روستا نخلستان های آن است که در کمتر جایی در خراسان جنوبی دیده می شود. از این روستا که بگذری و به دل کویر بزنی 180 کیلومتر باید راه طی کنی تا به شهداد برسی . نخلستان های این روستا در کنار ماسه های کویر مناظر بسیار زیبایی را خلق کرده است که ارزش سفر کردن و دیدن را دارد

کودکان صبور ، خونگرم و آفناب سوخته ده سلم با رویی گشاده خوش آمد می گویند. اینها از بس با هرم گرما ساخته اند حسابی خونگرم و خوشرو شده اند . انگار همیشه گرما همیشه باعث این خونگرمی می شود.

فراسوی نخل ها را به نگیرید باز هم کویر است. این یعنی اینکه دور تا دور ده سلم کویر است هرچند به سمت جنوب بعد از چند کیلومتری که بوته هایی یافت می شود دیگر جز صدای باد و دعوای ماسه ها برای اسکان مناسب صدایی نمی شنوی و سکوت کویر مبهوتت می کند

نخلها سر در گریبان هم چه نجوا می کنند؟ شاید از حملات ناجوانمردانه هر روزه ماسه های کویر  می گویند و همدیگر را تشویق به ایستادگی در مقابل آنها می کنند. نخلها سالهاست که با این حملات آشنایند و مقاومت کرده اند تا انسان بتواند با کویر همزیستی کند.

گاه نخلستان حالت رویای دارد.

نخلها دو سوی جوی به هم نزدیک شده و داستان روزهای دور از هم را بازگو می کنند و سبزه ها نظاره گر هر روزه این گفتگو هستند.

اینهمه سرسبزی در عمق کویر لذتی دارد که باید دید باید احساس کرد و این احساس جز قدم زدن در میان مزارع و درختان نخل در حالی که یک چشمت به ماسه های کویر است حاصل نمی شود.

اینجا انتهای سکونت و ابتدای کویر است از این پایین تر کویر است وماسه ولی دیدنی و جذاب. اینجا به راحتی احساس می کنی ماسه ها به سمت سکونتگاه بشری در حال پیشروی هستند . این درخت نخل یکی از مواضع انسان است که توسط ماسه ها تسخیر شده .

آرامگاه امامزاده سیدعلی در 90 کیلومتری شمال شهر نهبندان و 100 کیلومتری جنوب بیرجند در جاده سربیشه به نهبندان واقع شده و مورد توجه خاص پیروان اهل بیت(ع) است. این امامزاده هر ساله زائرانی از روستا های اطراف دارد که معمولا گوسفندی را نذر امامزاده دارند و با جضور در محل مزار و معمولا اطراق یک شبه آن را ذبح می کنند. این امامزاده اتاق هایی نیز برای سکونت زائران دارد.

آسیاب های بادی یا آسباد ها یکی از نمونه هایی است که گویای این است که بشر خودش را با شرایط محیطی خود وفق می دهد و حد اکثر استفاده را می نماید. منطقه سیستان و خراسان جنوبی  محل وزش باد های ۱۲۰ روزه سیستان است ویکی از بهترین مکان ها برای استفاده از انرژی باد می باشد. در مناطق مختلف این منطقه می توان آسباد ها را مشاهده کرد. عکس فوق مربوط به آسباد های روستای  خوانشرف در مجاورت شهر نهبندان است. علاوه بر خوانشرف همچنین در روستاهای چهارفرسخ، رومه، میغان، همند،  و... نیز آسبادهایی وجود دارد که تمامی آنها دارای مالکین خصوصی هستند.

آسبادها سازه های بادی است که در گذشته به منظور آسیاب کردن گندم به کار گرفته می شد و تا 70 سال پیش در منطقه خراسان جنوبی به ویژه در شهر و بخش های نهبندان به خاطر وجود بادهای 120 روزه مورد استفاده بوده است. این آسیاب بادها برخلاف آسیاب گندم اروپایی که به صورت افقی طراحی شده محورهایی به صورت عمودی دارد.

آسبادها آسیایی هستند که با نیروی باد می‌چرخند. دو دیوار موازی به ارتفاع 10 متر که به فاصله 4 متری هم قرار دارند، ساختمان عمومی این آسبادها را تشکیل می‌دهند. در قسمت شمالی این محفظه پره‌هایی بزرگی وجود دارد که با کمک نیروی باد می‌چرخند. چرخش پره‌ها اهرم بزرگ و سنگ زیرین را به حرکت درآورده و عملیات آسیاب کردن شروع می‌شود.

نقشه آسبادهای منطقه نهبندان برگرفته از آسبادهای سیستان و تقریباً مشابه یکدیگر هستند. آسبادهای خوانشرف در دو طبقه ساخته شده‌اند. فضای بالایی آن مکانی است که بزرگترین قطعات آسیا در آن کار گذاشته شده است.
این فضا از سه طرف محصور و جهت باز آن در معرض وزش باد است. محور آسباد به شکل یک تیر ثابت به طول 5/4 تا 5 متر است که بر سطح آن شکاف‌هایی مستطیل شکل به وجود آمده تا بازوها در آن قرار گیرند. بازو شامل چوب‌های موازی هستند که تیرها را در یک حالت عمودی و در معرض باد نگه می‌دارند. سنگ آسیاب شامل دو سنگ هم‌اندازه مدور است که سنگ زیرین ثابت و سنگ فوقانی متحرک است. طبقه همکف آس‌خانه نیز شامل انبارهای نگهداری آرد و گندم و یک رشته پلکان منتهی به طبقه فوقانی است. این سازه‌ها به دلیل نوع کاربرد فاقد تزئین هستند.

منبع: عکاسخانه بیرجند