مزارات ایران و جهان اسلام

این آرامگاه در قبرستان ابوالخیرِ شهر قاین قرار دارد و مورد توجّه اهالی است.

ساختمان آرامگاه که از خشت و گل ساخته شده، دارای پلان مربع شکل است که چهار زاویه آن را با پخ کردن به هشت ضلعی تبدیل نموده‌اند. ورودی آن در جانب جنوب تعبیه شده و دارای ایوانی به ارتفاع قریب به 4 متر است که طاق تویزه آن را در برگرفته است. پس از عبور از این ایوان شبستان کوچکی با طاق گنبدی، زائر را به داخل گنبدخانه رهنمون می‌سازد. بر فراز بقعه، گنبدی شلجمی نیمه بلند قرار دارد که ساقه‌ای حدود یک متری در آن ایجاد شده و چهار روزنه جهت نورگیری تعبیه شده است. این آرامگاه در سالیان اخیر مورد مرمت قرار گرفته و به شمارة 2377 و در تاریخ 23/5/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.

ابومحمد ابوالمفاخر حسن بن منصور قاینی، از مشاهیر معروف و حکمای عالی مقام ایران است، او فقیه، محدّث،
عابد و متقی بود و به مفتی المشرقین و سیف الحق خوانده می‌شد. وی اهل قاین و قاضی این شهر بود و پدرش ابونصر
در دربار غزنویان مقامی والا داشت و چون شهرت او
به بهرامشاه غزنوی رسید او را به غزنین فراخواند و ابومحمد
را به صدرات یا عارضی لشکر (لشکرنویسی ـ امیردیوان) منصوب کرد.

حکیم سنائی و عثمان مختاری و شاعرانی دیگر او را مدح سروده‌اند. در ضبط نام و کنیة او اختلاف بسیار است اما نام او منصور و کنیة وی ابومحمد صحیح‌تر به نظر می‌رسد. ابوالمفاخر، کنیه‌ای است که پس از قبول دبیری به او خطاب شده است. او عمری دراز یافت و در اواخر عمر از کار دولتی کنار گرفت و به قاین بازگشت و حدود سال 550 در همین شهر وفات یافت.