مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در غرب شهرستان گرمسار و در 500 مترى شهر ایوانکى است. از نسب و شجره نامه مدفون در این بقعه اطّلاع دقیقى در دست نیست. لیکن به گفتة مردم این مقبره متعلّق به یکى از نوادگان حضرت امام موسى کاظم (است.

نماى بقعه شامل حرم، گنبد و ایوان و صحن مى‏باشد که در حال حاضر آثارى از ایوان ضلع شرقى به دلیل ساخت پوشش موجود بر روى گلزار شهداء باقى نمانده و تنها آثار مختصرى از ایوان ضلع شمالى بارگاه موجود است که فاقد هرگونه تزیینات مى‏باشد. آرامگاه به صورت بناى خشتى نیمه ویران به مساحت یکصد متر مربّع مى‏باشد و در ضلع غربى اتاقى به ابعاد 8×7 وجود داشته که با توجّه به داشتن محراب، مسجدى بوده که مورد استفاد زائرین قرار مى‏گرفته است. مجموعة حرم تقریباً نیم متر از کف حیاط و صحن مجاور گودتراست. داخل بقعه فاقد هرگونه کتیبه و تزئینات مى‏باشد. به جز کف حرم که با کاشى‏ها کبود رنگ مفروش است. اتاق حرم تقریباً مربّعى شکل به طول و عرض حدود 30/5 متر ساخته شده و بر فراز گنبد اصلى در سال 74 پوشش جدیدى ساخته شده و سطح نماى خارجى گنبد نیز با سیمان و سپس رنگ سبز زده شده است.

در داخل حرم، ضریح فلزى مشبک و مسقف به طول 70/2 و عرض 77/1 با ارتفاع 15/2 متر بر روى قبر گچى به ابعاد 30/1×50/2 و به بلندى یک متر قرار دارد که سطح آن با کاشى‏هاى فیروزه‏اى و سرمه‏اى به طور نامنظم پوشانده شده است.

اتاق حرم با سه در فلزى به ابعاد 1×3 و 30/1×3 متر به فضاى جنوبى و شرقى مرتبط مى‏شود که قبور شهداى گرانقدر انقلاب اسلامى و جنگ تحمیلى است و همچنین شمال آن محل دفن اموات است و داراى ایوان نیمه ویران مى‏باشد و در حال حاضر با تیرهاى چوبى پوشش یافته است.

این بنا داراى هیئت امنا و زیر نظر اداره اوقاف و امور
خیریّه شهرستان گرمسار اداره می‌شود و در سالهاى اخیر
از سوى هیئت امنا با همکارى و مساعدت مدیریّت اوقاف
و امور خیریّه و میراث فرهنگى استان اقداماتى جهت عمران و آبادى بقعه انجام شده است.

این بنا به شماره 5659 و در تاریخ 25/12/1380 به ثبت آثار ملّى و تاریخی رسیده است.

در کتاب ایوانکى سرزمین انار، خربزه و صنعت، این زیارتگاه چنین توصیف شده است.

«بناى امامزاده عاقب شامل دو بخش عمده است: بناى تاریخى و قدیمى و اصلى امامزاده که با مصالح خشت و گل و بر شالودة بنای سنگى احداث شده است. طرح این قسمت از بنا از خارج به شکل مربّع و داراى ایوانى در سمت شمال است که سقف آن با تیرهاى چوبى و خشت و گل به صورت مسطّح پوشانده شده و درى فلزى به داخل امامزاده دارد. در جبهه غربى بناى قدیمى امامزاده دو دیوار خشت و گلى به موازات هم و در امتداد بناى امامزاده در جهت شرقى ـ غربى وجود دارد که برخى شواهد موجود در آن نشان مى‏دهد، قبلاً مسقّف بوده و جزیى از اجزاى فضاهاى معمارى امامزاده بوده است.

سقف بناى اصلى امامزاده داراى گنبدى از نوع پیازى مى‏باشد و با اندودى از ملات گچ سنّتى پوشیده شده است. تمامى سطوح خارجى این قسمت از بنا با کاهگل اندود شده است.

فضاى داخلى بناى اصلى امامزاده چهار ضلعى و در هر ضلع آن طاقنماى نسبتاً عمیقى که داراى قوس جناغى در بالا مى‏باشد ایجاد کرده‏اند به گونه‏اى که در نگاه اوّلیه به پلان، بنا چند ضلعى به نظر مى‏رسد. سقف بناى امامزاده از داخل به صورت بیز کند احداث شده و تمامى سطوح داخلى نیز با گچ اندود شده و بدنه دیوارها تا ارتفاع 40 سانتى متر داراى ازاره‏اى از سنگ مى‏باشد. در وسط بناى امامزاده سکوى برجسته‏اى وجود دارد که موقعیّت قبر را در آن‌جا مشخص مى‏نماید. قبر قبلاً داراى ضریحى از چوب بوده است اما در سالهاى اخیر ضریح چوبى توسّط اداره اوقاف برداشته شده و به جاى آن ضریح فلزى نصب کرده‏اند.

بخش دوّم بناى امامزاده عاقب تأسیساتى است که طى ده سال اخیر در جبهه شرقى بناى اصلى امامزاده به عنوان گلزار شهداى ایوانکى احداث شده است. این قسمت از بنا شامل یک ایوان عمیق در وسط و یک راهرو و رواق به عمق 50 سانتى متر و در جهت طول امامزاده در سمت شمال و جنوب مى‏باشد.

اسکلت اصلى این قسمت از بنا فلز بوده و قسمت‏هاى مختلف آن با استفاده از آجر و کاشى تزیین شده است. در انتهاى ایوان احداث شده و بر سر در ورودى بناى اصلى امامزاده کتیبه‏اى به روى کاشى وجود دارد که متن زیارت شهدا بر آن نوشته شده است. قدمت اثر مربوط به دوره قاجاریّه است».