- سه شنبه ۲۵ شهریور ۹۳
بقعة زیباى این امامزاده در 25 کیلومترى شهر تفرش و در میان روستاى شاهواروق واقع شده و به «شاهزاده قاسم» مشهور است.
ساختمان بقعه که شباهت کامل با بقعه امامزاده قاسم کهکِ تفرش و نیز با بقعه ابوالعلاى تفرش دارد، متعلّق به دورة صفویّه است. پلان بقعه با طرح چهارضلعى از نماى بیرونى است که دو ایوان اصلى در جانب شمال و جنوب و دو ایوان فرعى در سمت شرق و غرب دارد که مسدود مىباشد. ایوانها با جدار سفیدکارى و پوشش مقرنس گچى است. در ایوان جنوبى، کتیبهاى به خط نستعلیق برجسته با گچ اشعارى نوشته شده که از قرار ذیل است:
سادات اشرف اند و بود قدرشان جلى
آل پیمبــرند و جگــر گــوشـه على
بر رویشان نظر مکن از روى جــاهلى
الصــالحـــون للَّه و الطالحــون لى
بالاى درِ کتیبه گچى، آیات قرآن و نقوش برجسته با طرحهاى گیاهى گچبرى شده است. بر فراز بقعه، گنبدى دوپوش به قطر 2 الى 10 و با ارتفاع 11 متر قرار دارد که
به شکل شلجمى است. نماى خارجى گنبد آجرى و داراى ساقه بلندى به ارتفاع حدود دو متر مىباشد. نماى داخلى بقعه، گچ اندود است.
در چهار جهت ایوانها، چهار اتاق کوچک تعبیه شده است. از جانب شرق بقعه، راه پلّهاى به بام بقعه منتهى مىشود.
اتاق مرقد چهارگوش و در بالا داراى طاقنماست. ازاره اتاق سنگ مرمر شده و الباقى دیوار گچ اندود است.
وسط اتاق، ضریح چوبى مشبّک و منبّتکارى شده نفیسى با کتیبههاى افقى و عمودى با خطوط برجسته ثلث و تنگههاى قابسازى شده قرار دارد که با یک ضریح آلومینیومى محصور شده است. صلوات چهارده معصوم از جمله کتیبههاى موجود در صندوق است که سرانجام با این کتیبه به اتمام مىرسد: «هذا الصندوق امام قاسم بن الامام الهمام امام موسى الکاظم به تاریخ شهر رجب سنة تسعمة و خمسین و تسعمائة [959] عمل... بن محمود نجار الساوى...».
کتیبة دیگر آن متن ذیل را در بردارد: «وقف نمود مولى امیرحسن بن على بک خلج بن حسین بن ... امامزاده شاه قاسم بن امام موسى کاظم منصورشاه...».
از ویژگىهاى این صندوق، منبّت گیاهى و نقوش چهار على بر روى قابهاى هندسى مربّع و مستطیل آن است. در داخل صندوق نیز یک صندوق نردهاى چوبى وجود دارد که آن نیز داراى کتیبهاى به خط کوفى تزئینى است.
دور صندوق چوبى، ضریح آلومینیومى جدیدى به رنگهاى سفید و طلایى و شیشههاى سبزرنگ نصب شده که اسامى معصومین با خط نستعلیق زرد رنگ بر زمینه سبز و نیز اشعارى در مدح امامزاده نوشته شده که از قرار ذیل است:
دانــى مشــام جـان ز چه اینجا معطّر است
چــون مـــرقد مطهّر ســـبط پیمبـر است
حمدش همین بس آنکه نسب برده از حسین
جــدّش علــى، ولـــى خداوند داور است
مــدفون در این مکــان مقدّس شد آن مهى
کــو لمعـهاى ز نـــور خـداوند اکبر است
پـرســى اگــــر ز نام شریفش بگــویمت
قاســم شفیــع امّت و فــرزند کاظم است
گـــردیده این دیار مصــــون از بلا از آن
چــون در جوارِ این حرمِ پاک و اطهر است
گـــویم چسان ثناى کسى را که مــادرش
زهـــرا یگانه شـــافعه روز محشــر است
گـــرچه زخشت و گل بود این با صفا حرم
در چشم عارفان همه چون در و گوهر است
بر درگهــش ز روى ادب بوســــه مىزنند
آن عاشقان که دلشــان مهــــر حیدر است
بر روى درِ ضریح با خط نستعلیق متن ذیل نوشته شده است: «ضریح مطهّر حضرت امامزاده قاسم بن امام موسى کاظم با همّت برادران خیر روستاى شاهواروق به نمایندگى مشهدى على شاهواروقى و با نظارت اداره اوقاف و امور خیریّه شهرستان تفرش در تاریخ 17/12/1381 برابر با چهارم محرم الحرام 1424 نصب گردید».
بىادب پا منه اینجا که عجب درگاهى است
سجـــده گاه ملک و قبله شاهنشاهى است
درِ ورودى حرم، داراى گره چینى و کندهکارىهاى ظریفى است که برخى از آنها شامل نقش چهار على، آیه قرآن (ان یکاد) و یک دو بیتى زیر:
ســـاحت زیبـا درى چنین پرکار
آنکــه او هست نادر الاعصـــار
کـه محـمّد رضــــاى و زوایـى
ابن آقا محمّد نجّار، کاتب کسوایى
در مجاورت بقعه، مسجد جامع روستاى شاهواروق و یک رشته قنات و چنار کهنسالى قرار دارد که صفایى افزون به محوّطه بخشیده است.
در سالیان اخیر، مرمّتهایى در داخل و صحن بقعه انجام گرفته که از جمله آنها، بندکشى جدار خارجى بقعه، اصلاح مسیر چشمه و قنات، دورچینى و حفاظتِ از چنار ارزشمند و کهنسال، دورچینى دیوارها، تعویض درهاى صحن و محوّطه، کاشى کارى حرم، محوّطهسازى صحن، توسعه فضاى سبز و نصب ضریح مطلا است.
نسب شریف: براساس زیارتنامة موجود در بقعه و نیز کتیبة صندوق مرقد، امامزاده قاسم، فرزند بلافصل امام موسى
کاظم معرّفى شده است. این در حالى است که قاسم بن موسى به اتّفاق نقل مورّخان در حلّه مدفون مىباشد
و اینک یکى از زیارتگاههاى مشهور کشور عراق است.
به احتمال قوى، بین قاسم و امام موسى کاظم چندین واسطه در کتابت صندوق حذف شده و امامزاده قاسم
از نوادگان آن حضرت مىباشد.
برخى از پژوهشگران، احتمال دادهاند که وى نوة امامزاده اسحاق مدفون در شهر ساوه و فرزند امامزاده احمد بن اسحاق مدفون در قم و برادرزادة شاه حمزه مدفون در خیابان آذر شهر قم باشد که در این صورت، نسب شریف او با پنج واسطه به امام هفتم منتهى مىشود که از قرار ذیل است: سیّد قاسم بن ابىعلى احمد بن ابى عبداللَّه اسحاق بن ابراهیم العسکرى بن موسى ابىسبحة بن ابراهیم المرتضى بن امام موسى کاظم .
وى مکنّى به ابوعبداللَّه و سیّدى جلیل القدر بود. حسن بن محمّد بن حسن قمّى، زنده به سال 387 هـ . ق نخستین شخص از مورّخان است که درباره سیّد اسحاق، جدّ امامزاده قاسم مىنویسد: «ابوعبداللَّه اسحاق به قم آمد و قصد داشت که به خراسان و طبرستان رود، اما على بن جبلّه اشعرى و دیگر بزرگان عرب قم از او خواهش کردند که در این شهر اقامت کند و او را بسیار اکرام و احترام کردند و به او عطا و بخشش نمودند. او در این شهر ماند و ازدواج کرد و صاحب فرزندانى شد که سه پسر و یک دختر بودند».
از این گزارشِ مورّخ قم، مىتوان به جلالت قدر و علو مقام و عظمتشأن سیّد اسحاق پى برد. آوازه علم و تقوى سیّد اسحاق در کمترین مدّت اقامتش به گوش اهالى قم و نواحى رسید، لذا مردمان آوه از آن حضرت خواهش کردند که به شهر آنان مهاجرت نماید و باعث رشد فکرى و معنوى آنان شود. سیّد اسحاق در آوه به رتق و فتق امور مسلمین مىپرداخت تا اینکه عاقبت در دهه اوّل قرن چهارم هجرى در آوه درگذشت.
سیّد اسحاق داراى چهار پسر به اسامى، سیّد ابواحمد موسى، قاسم، ابوعلى احمد، ابراهیم، و یک دختر به نام سیّده زینب خاتون بود که جملگى از بزرگان سادات قم و آوه بودند. آرامگاه مطهّر سیّد اسحاق که به تخفیف اسحاق بن موسى خوانده مىشود در کنار میدان سردارانِ شهر ساوه قرار دارد.
سیّد ابوعلى احمد، سیّدى دیندار و بسیار محترم بود. او در قم مىزیست و صاحب دو فرزند به اسامى ابوعبداللَّه حسین و امامزاده سیّد قاسم شد. ابوعلى احمد و فرزندش ابوعبداللَّه حسین در قم در بقعه شاهزاده حمزه مدفون و از زیارتگاههاى مشهور این شهر است. امامزاده قاسم به تفرش مهاجرت کرد و مورد توجّه اهالى این شهر بود تا اینکه عاقبت در ثلثت آخر قرن چهارم هجرى وفات یافت و در روستاى شاهواروق به خاک سپرده شد.
بقعة امامزاده قاسم به شمارة 940 و در تاریخ 28/01/1357 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده است.
- ۲۵۹۸
- ادامه مطلب
