مزارات ایران و جهان اسلام

روستاى انجدان از دهستان مشک آباد و در 37 کیلومترى جنوب شرقى شهر اراک قرار دارد که در میان آن دو زیارتگاه به نام «شاه غریب و شاه قلندر» وجود دارد و از بناهاى قرن هشتم هجرى است.

ساختمان بقعه شاه قلندر به شکل هشت ضلعی است که برای ساخت گنبد آن پس از بالابردن دیوارها به شانزده ضلعی تبدیل شده و گنبد بر فراز آن احداث گشته است.

در تشکیل این بنا صرف وقت و هنرنمایی بسیاری صورت گرفته و از چهار سمت دارای چهار رواق است.

در ساخت صندوق روی مزار و درهای ورودی و خروجی آن نهایت تلاش در هنر منبّت به خرج داده شده و مهارت‌های استادانه به کار رفته است.

ابعاد صندوق و ساختمان آن با صندوق روی مزار شاه مستنصر چندان اختلافی ندارد.

در اطراف صندوق آیات مبارکه آیت الکرسی و آیه «آمنه الرسول بما انزل الی ربک» الی آخر منقوش و تاریخ صندوق جمله فی غره محرم الحرام سنه اربع و تسمائه 904 هجری می‌باشد.

در قسمت پائین صندوق شعر:

آسنان درت ای شاه ز روی تحقیق

قبله گاه همه عالم شده در شرع طریق

منقور است، امضاء محمّد بن محمّد جواد جوشقانی

قسمتی از ریزکارهای بدنه صندوق و درهای ورودی و خروجی این بقعه صدمه دیده و درهم ریخته است.

در بقعة مذکور چندین قطعه سنگ مزار دیده می‌شود که در دیوار بقعه نصب شده و یکی از آن‌ها به نام شاه خلیل الله ثانی متوفی 1090 هجری می‌باشد.

شاه عبدالسلام بن شاه مستنصر بالله دوّم در بین سال‌های 885 الی 895 ریاست فرقة اسماعیلیه را به عهده داشت، او مردی بسیار زیرک و در راه جلب مریدان بغایت ماهر بود. در زمان او سلطنت از خاندان تیموری در شرق و جماعت آق قویونلو و قره قویونلو در غرب، به سلسله صفویّه منتقل گردید. گویا در حین همین انقلاب بوده که شاه عبدالسلام
در راه ترویج مذهب اسماعیلیه به هندوستان و نواحی
شرقی ایران کوشش فراوان نموده و مثل آن‌که متمایل
به جماعت فتوه یا لااقل فتوت و جوانمردی را شعار تاج پادشاهی خود نموده است.

در زمان امامت عبدالسلام مقرر شد که تابعین مرکز
انجدان یک دهم از درآمد خود را به عنوان عشریه تقدیم داشته و بدین وسیله صورت مرشد اعلا را همیشه منظور داشته باشند. شاه عبدالسلام را کتابی است به زبان فارسی که اکثر محتویات آن صورت پندنامه داشته و حکایت از جوانمردی وی می‌نماید.

در زمان شاه عبدالسلام، مریدان وی از هندوستان زیاد به انجدان آمد و شد می‌کردند و با ادای وظائف رضایت او را فراهم می‌ساختند.

بقعة شاه قلندر به شمارة 2452 و در تاریخ 19/07/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده است.