- سه شنبه ۲۵ شهریور ۹۳
بقعة این امامزاده بر فراز کوهى به نام «کوه سفید» در 7 کیلومترى جنوب شرقى نراق، در منطقهاى به نام بیدشک «بیدشکین» در 20 کیلومترى شهر دلیجان واقع شده و به «فاطمه صغرى» مشهور است.
ساختمان قدیمى بقعه که از آثار دوره صفویّه و قاجاریّه بود.
بناى قدیمى از خشت و گل ساخته شده بود و داراى پلان مربّع شکل از بیرون و هشت ضلعى از داخل داشت. دو ایوان، یکى در جنوب و دیگرى در شمال، ورودى اصلى آن بود. گنبدى مخروطى شکل که با کاشىهاى خشتى فیروزهاى تزیین شده بود در بالاى بقعه خودنمایى مىنمود. نقّاشى سقف مربوط به دوران قاجار بود. ایوان و اتاقهایى در شمال و جنوب و غرب بقعه وجود داشت. به جهت دور افتاده بودن بنا، چندین بار مورد دستبرد حفّاران قرار گرفت.
بقعة امامزاده بی‌بی زبیده خاتون به شمارة 6972 و در تاریخ 10/10/1381 به ثبت آثار ملّى و تاریخى رسیده بود تخریب و به جاى آن بناى جدیدى ساخته شد.
ساختمان جدید با مساحتى حدود هزار متر مربّع بنا گردید و شامل؛ ایوان، گنبد، گلدسته و حرم است. گنبد بنا دو پوش و از داخل عرقچینى و از خارج به شکل کلاهخودى است که بر ساقهاى حدود 5/1 مترى نشسته و چندین پنجره جهت نورگیرى دارد. سطح داخلى و خارجى گنبد با کاشىهاى غیر نرهاى پوشش یافته و جلوهاى خاص به زیارتگاه داده است. ازاره زیر گنبد و کف با سنگ مرمر پوشش یافته و در وسط آن ضریح بسیار عالى از جنس آب طلا و نقره است.
دو حسینیه به نام امام جواد و امام رضا در دو طرف اتاق مرقد قرار دارد.
ورودى بنا در جانب جنوب قرار دارد که خود شامل ایوان و دو طرف آن دو گلدسته به چشم مىخورد. در پیشانى ایوان کتیبهاى سفید در زمینه سبز و گل بوته متن ذیل نوشته شده است: «آستانه متبرکه امامزاده فاطمه صغرى، بىبى زبیده خاتون بنت امام جواد ».
تمام سطح خارجى ایوان و گلدسته با کاشىهاى مختلف و در زمینه آبى فیروزهاى و گل بوته تزیین شده و آیات قرآنى و روایات و ادعیه در آن نقش بسته است. این بقعه، در سالیان اخیر مورد حمایت ویژه مسئولین اوقاف استان مرکزى قرار گرفته و داراى امکانات رفاهى خوبى است.
دربارة شخص مدفون در این بقعه، قول متحدى است و همگان آن را از دخترانِ امام جواد مىدانند و معتقدند که سیّده فاطمه صغرى ملقّب به بىبى زبیده و از دختران بلافصل امام جواد است. اهالى معتقدند که سیّده فاطمه صغرى با برخى از خویشان خود، جهت زیارت قبر عمه و جدّش امام رضا ، عازم ایران شد و در نزدیکى قم، در محلّى به نام بیدشکین با قواى کفّار مواجه شد و او و همراهانش به شهادت نایل آمده اند.
متأسّفانه این ادّعا در هیچ یک از کتب تاریخى و انساب به ثبت نرسیده و علماى انساب و سیره براى امام جواد دو دختر به نام فاطمه و امامه ذکر نمودهاند. برخى نیز خدیجه، حکیمه و ام کلثوم را بر شمار دختران امام
جواد اضافه کردهاند. اما از محل دفن آن بزرگواران هیچ سخنى به میان نیاوردهاند. مهمتر از آن، هیچ مورّخى تاکنون فاطمه دختر امام جواد را ملقّب به صغرى و بىبى زبیده ندانسته و از هجرت او به ایران سخن به میان نیاورده است. مورّخ نامدار قمّى که کتابش را در قرن چهارم هجرى نوشته، از این حادثه هولناک نیز هیچ گزارشى به ثبت نرسانده است و در عوض از مهاجرت موسى مبرقع فرزند بزرگوار امام جواد مطالب سودمندى بیان داشته است. بر این اساس برخى از پژوهشگران معتقدند که این مکان مدفن یکى از نوادگان حضرت موسى مبرقع است که با چهار واسطه به امام جواد نسب مىرساند که از قرار ذیل است:
سیّده فاطمه بنت حسین أبى محمّد بن احمد بن محمّد أبىجعفر بن موسى المبرقع بن امام محمّد التقى الجواد .
وى خاتونى مجلّله و سیّدهاى فاضله و بسیار بزرگوار بود. علماى انساب درباره تدام نسل محمّد أبوجعفر بن موسى المبرقع اختلاف نظر دارند. برخى براى محمّد ابوجعفر، فرزندانى شمارش نمودهاند. نخستین بار ابوالحسن بیهقى در کتاب «لباب الانساب» از نسل سیّد محمّد ابوجعفر سخن به میان آورده و براى او دو نواده دخترى به اسامى سیّده فاطمه و سیّده حکیمه قایل شده است.
ظاهراً سیّده حکیمه با پسرعموى خود ابوعبداللَّه یحیى بن أبىجعفر محمّد بن أبىالحسن موسى بن أبىعبداللَّه احمد بن أبىمحمّد الاعرج بن احمد بن موسى المبرقع ازدواج نموده است. این زن و شوهر در روستاى على آباد نیزار قم مدفون و داراى گنبد و بارگاه مىباشند.
سیّده فاطمه به همراه برخى از پسرعموهاى خود که در اطراف قم و در منطقه محلات و تفرش سکونت داشتهاند مهاجرت نموده و چه بسا با یکى از همین پسرعموها ازدواج نموده باشد. متأسّفانه فقر منابع باعث شده نتوانیم چهره شفافى از این علیا مخدره در اذهان ترسیم کنیم، اما بروز کرامات و خوارق العادات از این حرم آسمانى، دلیلى واضح بر قداست و علوّ مقامِ شخص مدفون در آن دارد. وفات سیّده فاطمه به احتمال قرین به یقین در نیمه نخست قرن پنجم هجرى اتّفاق افتاده است.
- ۴۵۳۳
- ادامه مطلب
