مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

آرامگاه آیت‏ اللَّه العظمى سیّد محسن اراکى ـ اراک

این آرامگاه در خیابان آیت الله شیخ فضل اللَّه نورى و در دروازة شهرجرد، میدان شهید فهمیدة اراک واقع شده و نزد اهالی به «آقا محسن عراقی» شهرت دارد.

بناى آجرى بقعه، در دورة قاجار ساخته شده است. درِ ورودى صحن، داراى سردری است که یک قاب کاشى کارى شدة نیم دایره دارد و داخل آن به خط نستعلیق و به رنگ سفید و زرد نوشته شده: «هوالباقى مقبرة حضرت آیت‏اللَّه العظمى حاج آقا محسن طاب ثراه تعمیر 1384 خورشیدى»

در قسمت سردر ورودى، آجر کارى شده و داراى دو طاق‌نما در دو طرف مى‏باشد و یک ردیف آجر با لعاب فیروزه‏اى با تزیین آجر کارى برجسته، در بالاى سردر وجود دارد. ابعاد صحن بقعه، حدود 14×19 متر مى‏باشد. در اطراف صحن، طاق‌نمایى کم عمق با طاق هلالى به چشم مى‏خورد و در سمت چپ آن نیز یک اتاق با طاق مسطّح چوبى قرار دارد.

در قسمت ورودى بقعه، یک ایوان قرار دارد که ازارة آن
به شیوة دورة قاجار کاشی‌کارى شده و نقّاشى دور نماى طبیعى در وسط و گل‌هایى به رنگ‏هاى قرمز، زرد، سبز،
آبى، و صورتى دارد.

بالاى ایوان ورودى، طرح نیم دایرة آجرى اجرا گشته و در ایوان نیز رسمى بندى‏هاى کاشی‌کارى شده به رنگ‌هاى زرد، سیاه، آبى و فیروزه‏اى به چشم مى‏خورد. در دو سوى ایوان، دو اتاق با درهاى چوبى قرار دارد.

ورودى بقعه چوبى است و در ازارة کاشی‌کارى داخل حرم، طرح‏هاى قابدار با نقش منظره‏هاى طبیعى گل‏هایى به رنگ‌هاى دورة قاجار دارد. بخشى از این ازاره‏ها، قدیمى و بخشى در دورة مرمت ساخته و نصب شده‏اند. بر روى فضاى حرم، گنبد یک پوش آجرى قرار دارد. زیر گنبد، کاشی‌کارى به صورت ترصیع کاشى در آجر، با طرح‏هاى هندسى قرار دارد.

در سمت راست و چپ فضاى حرم، دو فضاى جانبى قرار دارد که داراى طاق آجرکارى با طاق‌نماهاى هلالى هستند.
در این دو فضا، دیوارها آجرى است و ازارة آن‌ها، نقش گل‌هاى گوناگون به رنگ‏هاى زرد، آبى، فیروزه‏اى صورتى و لاجوردى تکرار شده است.

در زیر فضاى گنبد حرم، یک ضریح چوبى مشبک گره چینى شده با طرح‏هاى شمسه وجود دارد و مرقد داخل ضریح، حدود 120 سانتى‏متر ارتفاع دارد و با کاشى‏هاى مربّع ابرى سبز رنگ پوشیده شده و در و دیوار مرقد، کاشى‏هاى مربّع با نقش گل به رنگ‌هاى صورتى، زرد، آبى، فیروزه‏اى و لاجوردى دارد. روى مرقد سنگ ندارد.

کف بقعه، با فرش و زیلو پوشیده شده است. زیلو به رنگ آبى و سفید است که کتیبة وقف شده دارد: «وقف مقبرة مرحوم حجة الاسلام آقاى حاجى آقاى محسنى نمودند این زیلو با 6 فرد دیگر».

یک زیارتنامة چوبى قدیمى به صورت آویز بر ضریح نصب است که یک طرف آن، زیارت وارث بر روى کاغذ نوشته شده و طرف دوّم، زیارتنامة آیت‏اللَّه محسن عراقى به این عنوان نوشته شده است: «زیارت مى‏کنم حضرت حجة الاسلام و المسلمین آیت‏اللَّه فى الارضین مروج شریعت حضرت خاتم النبیین ‹ آقاى حاجى آقا محسن نوراللَّه مرقده: بسم‏اللَّه الرحمن الرحیم السلام على جدک المصطفى... و فى نصرهم مجتهدون».

در قاب شیشه‏اى منصوب بر ضریح چوبى، نوشته است: «بسم‏اللَّه الرحمن الرحیم اعتماد السلطنه در کتاب «المآثر و الآثار» دربارة مرحوم حاج آقا محسن، چنین نوشته است: حاجى آقا محسن عراقى که جامع ما بین معقول و
منقول است، به ریاست و ثروت و مزایاى دیگر بر اقران
تقدم دارد و از این جهت، همواره محسود بوده و خواهد بود. محمّد خاکباز محسنى».

نسب شریف: تابلوی شیشه‏اى در داخل ایوان نصب شده که راجع به شجره نامة ایشان و نحوة ساخت بناى بقعه توضیحاتى دارد:

«مقبرة حاج آقا محسن واقع در شهر اراک دروازة شهرجرد که مدفن مرحوم آیت‏اللَّه العظمى حاج آقا محسن اراکى (عراقى) و والدین آن مرحوم مى‏باشد. نسب نامة حاج آقا محسن اراکى که در کتاب «درر» تألیف مرحوم آیت‏اللَّه العظمى آقا شیخ عبدالکریم حائرى یزدى چنین آمده: حاجى آقا محسن بن ابوالقاسم ابن احمد ابن میر على محمّد ابن فخرالدّین ابن هادى ابن تاج‏الدّین ابن محمّد ابن حیدر ابن محمّد مکى ابن رضا ابن غیاث ابن معصوم ابن تاج‏الدّین ابن رضى‏الدّین ابن على ابن رضا ابن محمّد ابن رضى الدّین ابن محمّد ابن فخرالدّین ابن محمّد ابن زید ابن داعى ابن زید ابن على بن حسین ابن حسن افطس ابن على اصغر ابن امام زین‏العابدین علیه الصلوه و السلام ابن امام حسین صلوات‏اللَّه و سلامه ابن على ابن ابیطالب ‰ . آیت‏اللَّه العظمى مرحوم آقاى حاج محسن به سال 1247 هجرى قمرى، در شهر سلطان آباد عراق (اراک) پا به عرصة وجود نهاده، پدرش مرحوم آقاى آقا سیّد ابوالقاسم و مادرش شهربانو خانم صبیّة حاج محمّد زمان بیک آبادى فراهانى بود.

مرحوم آقا سیّد ابوالقاسم، پدر آیت‏اللَّه العظمى مرحوم حاج آقا محسن در سال 1270 هجرى قمرى به رحمت ایزدى پیوست و در ناحیة شمال عراق (اراک) به خاک سپرده شد و سال 1273 هجرى قمرى یکصد و چهل سال قبل حضرت آیت‏اللَّه العظمى مرحوم حاج آقا محسن اقدام به بناى مقبره‏اى مناسب با گنبد مى‏نماید که قبر مرحوم آقاى آقا سیّد ابوالقاسم در زیر گنبد واقع گردید و مادر حضرت آیت‏اللَّه العظمى در جوار قبر آقا سیّد ابوالقاسم نیز دفن شده است. پس از وفات حضرت آیت‏اللَّه العظمى حاج آقا محسن، پیکر پاک ایشان نیز در کنار قبر پدر و مادرش به خاک سپرده شد و به همین مناسبت، ناحیة مزبور معروف به سر قبر آقا مى‏باشد. حضرت آیت‏اللَّه العظمى مرحوم آقاى حاج آقا محسن، تحصیلات ابتدایى تا مقدّماتى فقه و أصول را در شهر عراق (اراک) خدمت پدر و جدّ بزرگوار خود تحصیل نموده و بعداً عازم بروجرد که در آن زمان از نظر وجود علماى زمان یعنى مرحوم آیت‏اللَّه العظمى حاج سیّد شفیع مجتهد و مرحوم آیت‏اللَّه العظمى حاج ملا اسداللَّه بروجردى معروف (به) حجت الاسلام به تحصیل و کسب علم و معرفت مى‏پردازد و حضرت آیت‏اللَّه العظمى مرحوم آقاى حاج آقا محسن، به حدّى به مکتب روحانیّت یعنى مکتبى که خود در آن پرورش یافته و به تحصیل اشتغال داشته ارج و سپاس مى‏نهاده که متجاوز از ثلث دارایى خود را که شامل بهترین املاک مى‏شده است، براى پرداخت شهریة طلّاب علوم دینیه ساکن نجف و شهر سلطان‏آباد (اراک) و همچنین براى روشنایى اعتاب مقدّسه، وقف نموده است».

بناى مورد نظر، از آثار دورة قاجاریّه است که داراى گنبدى کوتاه و عرقچینى شکلِ منظّمى مى‏باشد. سردر ورودى این بنا، با کاشى‏هاى نره به شکل بسیار زیبایى تزیین یافته و همچنین ازارة داخل گنبد با کاشى‏هاى خشتى تکرارى تزیین یافته که این کاشى‏ها داراى گل‌هاى زیبایى مى‏باشد که از نوع کاشى‏هایى است که اختصاصاً در این شهرستان مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این بنا، داراى پلانى چند ضلعى است که در حال حاضر، از وضعیّت مطلوبى برخوردار است و در سالیان اخیر توسّط میراث فرهنگی مرمّت شده است.

آرامگاه با شکوه آیت الله سیّد محسن اراکی، به شمارة 2293 و در تاریخ 09/01/1378 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

  • ۱۷۹۹
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده