مزارات ایران و جهان اسلام

این مسجد از حیث وسعت و عظمتِ بنا و شیوه ساختمان و استحکام پى‏ها و حسن سلیقه‏اى که در ساخت آن به کار گرفته شده است، یکى از مهم‏ترین مسجدهاى قزوین به شمار مى‏رود. آغاز بناى این مسجد را به دوره صفویّه نسبت مى‏دهند. اما چنین به نظر مى‏رسد که پس از انقراض صفویّه، در اثر عدم توجّه، به صورت ویرانه‏اى در آمده و در دوره قاجاریّه از نو بازسازى شده است.

حیاط مسجد به شکل مستطیل و طول آن از شمال به جنوب است. هر یک از جهات چهارگانه مسجد، ایوانى بلند در وسط دارد و دو گوشواره و سپس دو شبستان یا رواق در دو سوى آن بنا شده است. در دو بخش شرقى و غربى بنا، شبستان‏ها باریک‏تر، و در بخش‏هاى شمالى و جنوبى، پهن‏تر و
بزرگ‏ترند. رواق‏ها یا شبستان‏هاى شمالى و جنوبى، هر یک داراى چهار طاق نما، و رواق‏هاى شرقى و غربى داراى نه طاق نماى‏اند. هر یک از طاق نماها داراى اُرسى سه چشمه‏اى بوده است که امروزه بیش‏تر آن‏ها فرسوده شده‏اند و جاى آن‏ها، درِ چوبى کار گذاشته‏اند. در وسط حیاط مسجد یک حوض بسیار بزرگ به شکل مربّع مستطیل ساخته شده است که براى وضو گرفتن از آن استفاده مى‏ شود.

ایوان‏هاى چهار گانه با کاشى‏هاى میناى تزئین گردیده‏اند و در هر ایوان،
کتیبه‏اى از کاشى لاجوردى و به خط نسخ کار گذاشته شده است. در بالاى
ایوان شمالى، مأذنه وسیعى وجود دارد. متّصل به ایوان جنوبى، مقصوره
بلند مربّع شکلى قرار دارد که ازاره سازى آن با سنگ انجام شده و دیگر
بخش‏هاى آن با گچ سفید پوشیده شده است. درِ ورودى مقصوره در جهت
شمال آن قرار دارد. در دیوار جنوبى مقصوره محرابى به چشم مى‏خورد که
ازاره آن از سنگ مرمر است و با کاشى‏هاى مینایى رنگارنگ زینت شده
است. از میان دو دیوار شرقى و غربى مقصوره، دو راهروى عریض مى‏گذرند
که مقصوره را به رواق‏ها یا شبستان‏هاى دو سوى آن اتّصال مى‏دهند. طول
مقصوره 15 متر و عرض آن 14 متر است. گنبد عظیمى که این مقصوره را پوشانده
است، از داخل با گچ سفید شده، ولى از خارج کاشى کارى شده است.

امروزه نماز جمعه قزوین با همراهى انبوه نمازگزاران مسلمان، در محوطه
وسیع حیاط این مسجد برگزار مى‏شود.