مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده که از زیارتگاه‌های معروف استان بوشهر است، در وسط شهر امام حسن از توابع بخش امام حسن و در 23 کیلومترى جنوب شرقی بندر دیلم قرار دارد.

ساختمان بقعه، بنایى قدیمى و بجا مانده از دوره ایلخانى است که داراى گنبد کوتاه و طاق جناغى است. اخیراً تعمیراتى از سوى میراث فرهنگى در این بنا صورت گرفته است. شالودة بنا از سنگ و گچ است و دارای سه اتاق تو در توست، درِ چوبی و نفیس بقعه که دارای کنده‌کاری‌های ظریف آیات قرآنی است، در ضلع شرقی اتاق اوّل و درون ایوانی به طول 40/6 و عرض یک متر باز شده و عمل استاد حسین و عبّاس کرم بوشهری است. اتاق دوّم که گنبد بنا روی آن قرار دارد، دارای مختصری گچ‌بری و شاه‌نشین در شمال و جنوب است. اتاق سوّم به ابعاد 40/6×40/1 متر مدفن امامزاده حسن است. قبر امامزاده دارای نمای سنگی کریستال است که طول آن 85/1 و عرض آن و ارتفاعش 60 سانتی‌متر است و در سالیان اخیر مرمّت شده است. در فاصلة 10/1 سانتی‌متری قبر امامزاده، چوب بسیار قدیمی از جنس ساج به بلندی 30/2 و قطر 40×20 سانتی‌متر در زمین فرورفته و می‌گویند متعلّق به قبر یکی از پسران امامزاده حسن است.

بقعة این امامزاده در دو کیلومترى ساحل دریاى کبگان از بخش کاکی و در میان قبرستان عمومى روستا در 85 کیلومتری جنوب خورموج، کنار جادّة ساحلی بوشهر ـ کنگان واقع شده و به شاهزاده اسماعیل مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى مربّع شکل به ابعاد 60/3×45/6 متر مى‏باشد و ورودی آن از جانب مشرق است و ایوانى به ارتفاع چهار متر دارد. بر فراز بقعه، گنبد کلاه‏خودى به قطر 5/3 و ارتفاع چهار متر تعبیه شده و در زیر آن داراى رسمى بندى‏هاى جزئى به چشم مى‏خورد. دو صفّه کوتاه در جانب غرب و شرق قبر قرار دارد. محراب کوچکى با نمادى از شمشیر که به صورت گچ‏برى در آورده‏اند، در بالاى محراب طرّاحى شده است.

بقعة این امامزاده در مرتفع‏ترین قلّه کوه روستاى کنار سیاه، در حدود یک کیلومترى خارج روستا قرار دارد و به امامزاده میراحمد مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى بسیار قدیمى و شامل ایوان، رواق، حرم، صحن و گنبد است. ایوان بقعه رو به جانب شمال قرار دارد و در جنوب بقعه، شبستان کوچکى ساخته‏اند و در جنوب غرب آن نیز شبستان دیگرى تعبیه شده است. اتاق مرقد به ابعاد 5×5 متر مى‏باشد و داراى چهار صفّة کوتاه و شاه‏نشین و چند طاق‌نمای تزیینی است. در بالاى بقعه، گنبدِ مدوّرى به قطر و ارتفاع سه متر قرار دارد و به صورت قیفى در آمده است.

بقعة این امامزاده در 12 کیلومترى جنوب برازجان و در دامنة ارتفاعات گیسکان، در مجاورت روستای ننیزک قرار دارد و به شاهزاده ابراهیم مشهور است.

این بنا در میان انبوه درختان خرما و بر فراز تپّه‏اى قرار دارد که چشم‏انداز زیبایى به وجود آورده است.

بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 25×20 متر است که توسّط هفت پلّکان به ایوان آن که در جانب مشرق قرار دارد، راه مى‏یابد. در بالاى ایوان ورودى، بر روى یک ردیف کاشى لاجوردى در زمینه گل و بوته و با رنگ طلایى نوشته شده: «آستان مقدّس امامزاده ابراهیم بن موسى الکاظم ‰ ».

این آرامگاه در بندر طاهری (سیراف) از توابع بخش مرکزی و در شمال مسجد امام حسن بصری واقع شده است.

این آرامگاه به صورت مربّع شکل و به ابعاد تقریبی 12×10.45 می‌باشد. کل این بنا از ملات سنگ، گچ و ساروج ساخته شده و کف بناها به وسیله سنگ پوشیده شده و در حال حاضر جزء قسمت‌های باقی مانده از این بنا می‌باشد و قسمت‌های دیگر آن دیوارها و خود قبرهایی است که موجود می‌باشد. هر یک از این آرامگاه‌ها یک ورودی و راهروی که هدایت کننده افراد به طرف قبرها می‌باشد دارا هستند. جهت خواباندن مردگان، شمالی، جنوبی می‌باشد. بیشترین آرامگاه‌هایی که وجود دارند، در کنار مسجد امام حسن ‰ است که این نوع ساخت و ساز به اعتقاد مردمان آن دوره برمی‌گردد. متأسّفانه از هویّت افراد دفن شده اطّلاعی حاصل نشد. اما به طور قطع این آرامگاه متعلّق به قرن سوّم و چهارم هجری قمری است.

این آرامگاه در شهر بندر طاهری (سیراف) و در میان قبرستان قدیمی آن واقع شده است. بنای این آرامگاه که تخریب شده بود و تنها سنگ قبر آن سالم مانده، توسّط میراث فرهنگی تجدید بنا شد. در سال 69 ـ 1968م اطراف این مکان از طرف هیأت مشترک انگلیسی ـ ایرانی به سرپرستی دیوید وایت هوس در سوّمین فصل حفّاری صورت گرفت و به سفال‌های دورة پیش و اوایل اسلام دست یافته‌اند.

این آرامگاه در ابتداى شاخه میانى و شمال درّة لیلِ سیراف، از توابع شهرستان کنگان واقع شده و به گور سیبویه مشهور است. ساختمان آرامگاه، بناى کوچکى از سنگ و گچ با گنبدى بر فراز آن است. در اواخر پاییز 1345 هـ . ق، هیأت باستان‏شناسى دانشگاه آکسفورد، از درون بقعه خاکبردارى کرد که دو قبر در آن در عمق یک و دو مترى کشف شد؛ قبر بزرگى با صندوقى مکعّبى شکل و لوحه خط کوفى بسیار زیبا، و قبر دیگرى با عرض کم و بدون سنگ قبر که با سنگ آهک محلّى تراشیده شده و به وسیلة صندوقچه‌ای قبر را پوشانیده‏اند و ظاهراً متعلّق به فرزند صاحب مقبره یا همسر او بوده است. این گور، منسوب به سیبویه است؛ اما به نظر احمد اقتدارى، مدفن «ابوسعید حسن بن عبداللَّه النحوى سیرافى» است که یاقوت از او سخن گفته و شارح سیبویه و از دانشمندان علم نحو بوده است.

مقدمة دبیر ستاد ویژه بقاع متبرکه................................................ 7

موقعیّت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان........................... 11

1. آرامگاه سیبویه / کنگان / شمال درّة لیل................................ 17

2. آرامگاه قطب‌الدّین سیرافی / کنگان / بندر طاهری................. 17

3. آرامگاه گروهی سیراف / کنگان / شمال مسجد امام حسن.... 18

4. امامزاده ابراهیم / دشتستان‏ / ننیزک ...................................... 19

5. امامزاده احمد / دشتستان‏ / کنار سیاه ................................... 23

6. امامزاده اسماعیل / دشتی / کبگان.......................................... 24

7. امامزاده حسن / بندر دیلم‏ / شهر امام حسن............................ 26

8. امامزاده بی‌بی زلیخا / بوشهر / چاه کوتاه.................................