مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در 12 کیلومترى جنوب برازجان و در دامنة ارتفاعات گیسکان، در مجاورت روستای ننیزک قرار دارد و به شاهزاده ابراهیم مشهور است.

این بنا در میان انبوه درختان خرما و بر فراز تپّه‏اى قرار دارد که چشم‏انداز زیبایى به وجود آورده است.

بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 25×20 متر است که توسّط هفت پلّکان به ایوان آن که در جانب مشرق قرار دارد، راه مى‏یابد. در بالاى ایوان ورودى، بر روى یک ردیف کاشى لاجوردى در زمینه گل و بوته و با رنگ طلایى نوشته شده: «آستان مقدّس امامزاده ابراهیم بن موسى الکاظم ‰ ».

در وسط بقعه، ضریح آب طلا و نقره‏کارى شده‏اى نصب است که بر روى درِ آن تاریخ 1382 نوشته شده است.

برفراز بقعه، گنبدى شلجمى به قطر چهار و ارتفاع بیش از هفت متر بر روى هشت ستون آهنى قطور قرار دارد که از داخل به صورت مخطروطى و گچ اندود، و از خارج با ورق گالوانیزه زرد، پوشش یافته و بر زیبایى بنا افزوده است. همچنین در شبستان متّصل به حرم، 14 ستون براى برقرارى سقف طرّاحى شده و چندین پنجره کار تهویّه هوا را انجام مى‏دهد. زیر گنبد، مقدارى آیینه کارى شده است. در جنوب غربِ بقعه، کتابخانة بزرگى توسّط یکى از بوشهرى‏هاى مقیم آمریکا در حال ساخت مى‏باشد. خانه مطبوعات و اتاق کودک در انتهاى صحن بر روى تپّه‏اى مشرف به بقعه قرار دارد. زمین زیارتگاه بیش از 5/4 هکتار است که فضاسازى مناسبى پیرامون آن صورت گرفته و به یکى از مکان‏هاى زیارتى و گردشگرى استان بوشهر تبدیل شده است. در شرقِ بقعه، تعداد 17 زایرسرا تعبیه شده که در بالاى آن صحن مرکزى امامزاده قرار دارد. بعد از ورود به بقعه، در پلّکان نهم، سمت چپ، دفتر آستانه و در سمت راست آن هفت مغازه ساخته شده است. قبر خادم و نگهبان امامزاده، مرحوم على صحراکار که توسّط سارقان مسلّح به قتل رسیده، مقابل ایوان بقعه قرار دارد و اشعار ذیل بر روى سنگ قبر آن نوشته شده است:

پاسبان بودم در این صحن امام                                گشت از تیـر سـتم عمرم تمام‏

اى خدا به قطره‏هاى خـون من ‏                قـاتلـــم را زود بنمــا انتقام‏

این بقعه یک بار در سال 1365 هـ . ش و بار دیگر در سال 1368 هـ . ق نوسازى شده است. با این حال، کمبودهاى زیادى جهت رفاه حال زوّار در محلّ دیده مى‏شود و طرح جامع توسعه آن در دست اقدام مى‏باشد.

بنای قبلی امامزاده ابراهیم به شمارة 17814 و در تاریخ 28/12/1385 به ثبت آثار ملّی و تاریخی رسیده بود، اما در سالیان قبلی تخریب و به جای آن بنای فوق الذکر ساخته شد.

دربارة مهاجرت امامزاده ابراهیم به دشتستان اقوال متفاوتی گفته می‌شود، اما مشهور آن است که وى در زمان خلافت مأمون عبّاسى (198ـ 218 هـ . ق) به ایران مهاجرت نموده و می‌نویسند: زمانى که امام رضا ‰ به ولایت‏عهدى منصوب شد، نامه‏اى براى برادران خود به مدینه ارسال نمود و آنان را به خراسان دعوت کرد. امامزادگان با جمعى از ارادتمندان خاندان نبوّت و امامت، که عدّه‏شان زیاد بود، پس از تدارک سفر، تربت پاک پیامبر خدا ‹ را وداع کرده و به سوى ایران حرکت نمودند. آنان پس از
تحمّل سفرى دور و دراز، و پُررنج و مشقّت، وارد ایران گردیدند.

امّا دیر زمانى از ورود آنان به ایران نگذشته بود که خبر شهادت امام رضا ‰ به وسیله مأمون را فهمیدند و چون پس از به شهادت رسیدن حضرت امام رضا ‰ دستگاه خلافت و عمّال عبّاسى درصدد تعقیب و اذیّت و آزار اهل‏بیت Œ بر آمدند، لذا امامزادگان از بیم مخالفان خود در سر زمین پهناور ایران متفرّق شدند، چنان که تعدادى از آنان به منطقه (بیرم لارستان) در جنوب فارس راهى شدند و در آن‏جا اقامت گزیدند که نسبت سادات بیرم نیز از همان امامزادگان است.

در این میان، امامزاده ابراهیم با تنى چند از همراهان خود، مورد تعقیب ماموران خلیفة عبّاسى قرار گرفت و در حین تعقیب دو تن از دست نشاندگان خلافت به نام‏هاى رئیس حسین و رئیس اسکندر با چند صد جنگجو به تعقیب و زد و خورد با امامزاده ابراهیم و همراهان وى بر آمدند، تا آنکه جنگ به دامنة کوه کشیده شد و این جنگ چند شبانه روز در آن محلّ ادامه داشت، ولى چون عدّة دشمن زیاد بود، آخر الامر امامزاده ابراهیم با وجود قدرت و شجاعتى که در جنگ از خود نشان داد، به دست دشمن به شهادت رسید. پس از شهادت ایشان، مؤمنین و ارادتمندان وى به سرپرستى شخصى به نام «الیاس» جسد مبارک آن حضرت را بر روى تلّى بلند و مشرف بر نهرى به خاک سپردند و این واقعه در سال 204 هـ . ق اتّفاق افتاد.

داستانِ فوق براى اکثر امامزادگان ایران ساخته شده و هیچ مطابقت با خفته در این مزار ندارد؛ زیرا ابراهیم بن موسى ‰ در سال 210 هـ . ق به دست مأمون عبّاسى در بغداد مسموم و به شهادت رسید. به احتمال قوى شخص مدفون در این بقعه، از سادات حسینى ساکن منطقه سیراف است که نسب شریفش با 12 واسطه به امام سجّاد ‰ منتهی می‌شود که از قرار ذیل است: سیّد ابراهیم بن حسین بن احمد فخرالدّین بن حمزه ناصرالدّین بن ابى‏الفضل حسین بن ابراهیم جمال الدّین بن زید بن حسن أبى‏على‏الاصغر بن احمد المنجّم بن عیسى ابى‏محمّد بن یحیى‏المحدّث بن حسین ذى الدمعة بن زیدالشهید بن امام على بن الحسین السجّاد ‰ است.

او ملقّب به نظام‏الدّین و سیّدى جلیل‏القدر، عظیم‏الشان و بزرگوار بود. وى جدّ سادات حسینى بوشهرى است و از او نوادگان زیادى به وجود آمده است که یکی از آنان است که شاه فرج‏اللَّه ملقّب به امیر دیوان است که با نُه واسطه نسبش به سیّد نظام الدّین ابراهیم ـ امامزاده ابراهیم ـ منتهى مى‏شود. به احتمال قوى، وفات سیّد ابراهیم در سال 521 هـ . ق اتّفاق افتاده است.