مزارات ایران و جهان اسلام

یکى از زیارتگاه‏هاى مشهور شهرستان تویسرکان، مرقد مطهّر امامزاده ناصر است که در نزد اهالى به «ناصر بن موسى» شهرت دارد. این زیارتگاه در بالاى کوهى نزدیک روستاى زیوج،[1]در هفت کیلومترى شمال باخترى شهر تویسرکان واقع شده و چشم انداز آن فوق العاده زیبا و دیدنى است.
روستاى کرزان، گل آباد و کلیجان و زیوج از صحن امامزاده قابل دیدن است.

بقعه، کرسى بلند و بر روى سکّویى شصت سانتى‏مترى قرار دارد. اصل بنا به صورت مربّع و به ابعاد 20×20 متر مى‏باشد که در هر جهت، دو اتاق کوچک به ابعاد تقریبى 3×4 متر طرّاحى شده است. فضاى اصلى داخل حرم به صورت هشت ضلعى مى‏باشد و چهار زاویه آن چهار متر و الباقى حدود دو متر است.

بر فراز بقعه، گنبدى هشت ضلعى با ساقه‏اى بلند به ارتفاع حدود دو متر قرار دارد که شش پنجره جهت نورگیرى در آن تعبیه شده است. در زیر گنبد، ضریح چوبى مشبّکى به ابعاد 5/1×5/2 و به ارتفاع 30/2 متر قرار دارد که در بالاى در آن کتیبه‏اى به این مضمون حکّاکى شده است: «بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم، بتاریخ شهر شعبان سنة 1104 صلاح شعار خان محمّد ولد محمّد رضا گماشته عالیقدر فضعلى بیگ مرقد منوّر امامزاده علیه السلام معجر نمود. عمل استاد نورى پیر خراطى.»

در داخل ضریح، سنگ قبرى قرار دارد که ارتفاع آن حدود سى سانتى‏متر
مى‏باشد و کتیبه‏اى به این مضمون بر روى آن حجّارى شده است: «بسم اللّه‏
الرحمن الرحیم، احمد اللّه‏ مبید الامم و محیى الرحم، این مکان مقدّس مرقد
مطهّر نفس شریفه و روح زکیه و سلاله طاهر امامزاده لازم التعظیم حضرت ناصر
بن موسى بن جعفر علیه الصلوة و السلام تاریخ 15/9/1370 اهدایى حاج
سلمان اسماعیلى.»

تمام ازاره حرم به اندازه هشتاد سانتى‏متر با سنگ مرمر پوشش یافته و
الباقى گچ اندود شده و نقّاشى سبز و آبى دارد. فضاى زیر گنبد، داراى چند
طاق قوسى نیم کره به شکل 12 پَر تشکیل یافته و شبیه چتر است و از آن به
گنبد چترى یاد مى‏کنند. نماى خارجى گنبد ایزوگام و با رنگ سبز نقّاشى
شده است.

در جنوب بقعه، ایوان و مدخل اصلى زیارتگاه قرار دارد. زمین زیارتگاه
مجموعا هفت هکتار است و صحن اصلى بقعه حدود دو هزار متر مربّع
مى‏باشد و داراى پارکینگ و فضاى سبز مناسب است. در ضلع غرب بقعه،
پلّکانى در حدود صد ردیف در حال احداث مى‏باشد.

در ضلع شرقى بقعه نیز راهى به سمت حرم باز مى‏شود، امّا راه اصلى
حرم از سمت جنوب است که مقابل آن صحن بزرگى قرار دارد و به جهت
شیب تند آن دوازده پلّکان در آن احداث شده است.[2]

چند سالى است اداره اوقاف شهرستان تویسرکان با جدّیت تمام در حال
اجراى طرح توسعه این زیارتگاه مى‏باشد و در آینده نزدیک از قطب‏هاى
گردشگرى شهرستان تویسرکان و استان همدان تبدیل خواهد شد.

علاّمه نسّابه ابن طباطبا، از اعلام قرن پنجم هجرى، در ذکر واردین به
شهر همدان مى‏نویسد: از نوادگان امام موسى کاظم  علیه‏السلام که به شهر همدان
وارد شدند، یکى از آنان ابوطالب ناصر بن احمد بن موسى بن احمد بن محمّد
الاعرج ابن احمد بن موسى المبرقع بن امام محمّد الجواد بن على الرضا بن
امام موسى الکاظم  علیه‏السلام است.

همچنین برادرش که به نام ابومعالى عیسى نام داشت، از او بزرگ‏تر بوده
و در شهر همدان مى‏زیسته است. مادرشان زینب دختر عبداللّه‏ بن حسین بن
حسن البصرى بن قاسم بن محمّد البطحانى بن قاسم بن حسن بن زید بن امام
حسن  علیه‏السلام بود.[3]

علاّمه مروزى نسّابه مى‏نویسد: «اعقاب موسى النقیب بن احمد الرئیس
بن محمّد الاعرج، در قم از نقبا بوده‏اند و در همدان از سادات محترم.»[4]
علاّمه کمونه در کتاب موارد الاتحاف فى نقباء الاشراف، ابو المعالى عیسى،
برادر بزرگ‏تر ابوطالب ناصر را نقیب شهر همدان ذکر نموده است.[5]

علاّمه نسّابه ضامن بن شدقم، کنیه پدر امامزاده ناصر را ابوناصر احمد
ذکر نموده و مى‏گوید: «او ملقّب به سیف‏الدّین و داراى سه برادر دیگر بوده
است که عبارتند از: امیرزاده احمد، ابو على عبید اللّه‏ ارقط و أبوالحسن
على.» و سپس اضافه مى‏کند که، ابوطالب ناصر داراى فرزندى به نام ابوعلى
نظام‏الدّین بوده و او نیز فرزندى به اسم ابوشجاع شاه علاءالدّین داشته است.[6]

علاوه بر مدارک فوق، از قدیم الأیّام این بارگاه مطهّر بین عموم به
شاهزاده ناصر بن موسى مشهور بوده و هست. در فرهنگ جغرافیایى استان
همدان آمده است که، امامزاده ناصر در اواخر قرن چهارم هجرى به
شهادت رسید.

ظاهرا شهادت او به همراه عبداللّه‏ بن احمد بن ابراهیم بن محمّد یمانى
بن عبیداللّه‏ بن موسى الکاظم  علیه‏السلام در همدان به دست قرامطه، در دهه آخر
قرن چهارم هجرى مى‏باشد. به هر حال، مادر او زینب، عمّه داماد صاحب
بن عباد وزیر دانشمند و شیعى ایرانى است و امامزاده ناصر پسر عمّه داماد
صاحب مى‏باشد.

این خاندان به سادات رضوى شهرت داشتند، و نقابت و سرپرستى
سادات قم، شیراز، همدان، نسل اندر نسل، میان آنان موروثى بوده است.
اینان سادات متّقى، پرهیزکار، دانشمند و جلیل‏القدر بوده‏اند.