مزارات ایران و جهان اسلام

وى بعد از ابوطالب هارونى متوفّاى 424 هـ . ق در دیلم قیام نمود و توانست تمام مناطق دیلمان و گیلان را متصرّف شود و حکومتى مستقل تشکیل دهد و خود را ملقّب به مهدى لدین الله نماید. او مشهور به امام هادى حقینى است و در زمان او تمام علماى گیلان و مازندران اتفّاق داشتند که31 علم او، وى را جامع امامت مى کند. از این رو با او به امامت زیدیّه بیعت کردند و او بر کفّار باطنیّه سخت گرفت و آنان را از گیلان خارج نمود. عاقبت این سیّدجلیل القدر نیز در روز دوشنبه ماه رجب سال 490 هـ . ق وفات یافت. نقل شده است بعد از صد سال از وفاتش هنگامیکه قبر او نبش شد، بوى خوشى از آن برپا گشت و همگى تعجب کردند زیرا; حتى رنگى که بر محاسن خود گذاشته بود تغییر نکرده بود و این نشانه از زهد و تقوى و خلوص او دارد. وى وصیت نامه اى دارد که عقلهاى آدمى را مبهوت مى کند.^([2])

در کتاب اخبار ائمّه زیدیّه درباره توّجه او به شریعت اسلامى آمده است.

«سیّد شهید هادى الى الحق ابوالحسن حقینى، درباره حق و شریعت به قدرى سختگیر بود که وقتى شنید قاضى مروان دیلمى با ملاحده مکاتبه کرده و نامه اى به ایشان نوشته است و مردم او را متّهم به این کار کردند به شدّت برآشفت و گفت: خدایا تو میدانى که دست من به قاضى مروان نمى رسد. اگر آنچه مى گویند راست است او را در این مجلس من حاضر گردان تا وى را در راه تو و به خاطر تو به دار آویزم. چند روزى یعنى به همان اندازه که میان او و قاضى مروان مسافت و فاصله بود ـ نگذشت که قاضى در مجلس او حاضر شد. هادى بى درنگ او را به دار آویخت و نابودش کرد. او احیا کننده مذاهب قاسمیّه بود.»^([3])

عاصمى شروع قیام وى را در سال 404 هـ . ق و در زمان خلافت القائم بالله عبّاسى مى داند.^([4]) اما این تاریخ نمى تواند صحیح باشد زیرا اجماع مورّخان و علماى انساب بر آنند که وى بعد از ابوطالب هارونى قیام خود را آغاز نموده است. از آنجاییکه ابوطالب هارونى در سال 424 هـ . ق وفات یافته، بنابراین تاریخ منقول از عاصمى باید تاریخ تولّد امام هادى حقینى باشد. زیرا وى در سال 490 هـ . ق وفات یافته و در حدود 76 سال داشته است.

یوسفى نیا به نقل از سادات متقدّمه گیلان درباره وى مى نویسد:

«این سیّد برقسمتى از کجور و کلاردشت و لنگا ریاست مذهبى داشت. وى با پیروان حسن صباح که در آن زمان در مناطق رویان و کلار و دیلمان و تنکابن پراکنده شده بودند به مبارزه برخاست و با قاضى مردان لنگائى که از فضلا و فقهاى بزرگ آن روزگار بود معاصر بود، دشمنى و مخالفت سیّدهادى با باطنیان اسماعیلیان انگیزه صدور حکم قتل وى از سوى مخالفان عقاب الموت، حسن صباح گردید و سرانجام با ضربات کاردِ دو فدایى اسماعیلى در یکى از آبادیهاى کجور در سال 490 هـ . ق به قتل رسید. جسد او به قریه هسیکر (در شهر حسن کیف کنونى مرکز بخش کلاردشت) منتقل شد و در آنجا به خاک سپرده گشت. بقعه موجود با تحریف کلمه حقینى به حقّانى هم اکنون در کلاردشت مشهور است.»^([5])

مصطفى خلعت برى لیماکى مى نویسد:

«دیگر از علویان معروف محال ثلاث، سیّد على مشهور به سیّد هادى حقینى بود. وى بر قسمتى از کجور و کلاردشت و ناحیه لنگاى تنکابن ریاست مذهبى و سیاسى داشت. حقینى با پیروان اسماعیلیه که در آن زمان به سبب استقرار در قلعه الموت و سایر قلاع البرز در نواحى کوهستانى و گاه ساحلى منطقه رویان، کلاردشت، تنکابن و دیلمان پراکنده شده بودند، به سختى مبارزه مى کرد. مخالفت شدید حقینى با پیروان کیش اسماعیلیه، سبب شد که فرمان قتل او از طرف حسن صباح صادر و به ضرب کارد یکى از فدائیان در روستایى در کجور از پا در آید.^([6])