- سه شنبه ۱۳ خرداد ۹۳
بناى تاریخى هارون ولایت که بقعه و سردر کاشىکارى آن از آثار دورة سلطنت شاه اسماعیل اوّل و مورّخ به سال 918 هـ . ق است، از اماکن مقدّس و زیارتگاههاى عمدة شهر اصفهان به شمار مىرود که داراى بقعه، ضریح، رواق و یک گنبد کاشىکارى و دو صحن در شمال و مغرب بقعه است. صاحب مدفن را از اولاد و احفاد حضرت امام على النقى(ع) ذکر کردهاند.
بقعة هارون ولایت، از سمت مغرب به وسیلة درى به محوّطة کوچکى باز مىشود که در اطراف آن، حجراتى است و جرزها و پشت بغلهاى اطراف آن با تزیینات معقلى نفیس تزیین شده است. این محل به وسیلة سردر مجلّلى به صحن شمالى هارون ولایت مرتبط مىشود. کتیبة این سردر به خط ثلث با کاشى معرّق بر زمینة لاجوردى به شرح زیر است: «بذکره قد اتّفقت عمارة دارالولایة مشهد قبلة الاسلام بمیامن فیض بحر وجود جدّه العلّى الذى قال النبى فى شانه انت منّى بمنزلة هارون من موسى علیهم السلام فى ایّام خلافة ولى الولایة فى الافاق مالک سریر الخلافة بالاستحقاق الغازى المجاهد فى سبیل اللَّه بقاطع البرهان ناصرالمومنین ابى المنظفر السلطان شاه اسماعیل بهادر خان لازال ابواب تعمیم الخیرات و لطفه مفتوحة و اقطار الارض بابواب معدلته معصورة و الامصار بسعى معمار احسانه معمورة وسیعه للحسنات و کان مشکوراً و کتب فى اوایل شهر ربیع الاوّل من سنه 918».
در بالاى این کتیبه، یک اسپر کاشىکارى است و در الواح اطراف آن به خط ثلث حنایى رنگ معرّق بر زمینة کاشى لاجوردى، صلوات نستعلیق سفید معرّق بر زمینة کاشى لاجوردى، نام بانى ساختمان در یک شعر به شرح ذیل آمده است:
«باقیان خان دورمش کامکار بماند از حسین این بنا یادگار»
در یک شکل مربّع بین دو بغل نماى خارجى سردر به خط بنایى سفید بر زمینة کاشى لاجوردى، اسامى «اللَّه»، «محمّد» و «على» نوشته شده است و در طرفین در چوبى، در دو لوحه به خط سفید معرّق بر زمینة لاجوردى نوشته شده است:
«که شد درب هارونیه اینسان تمام بــود روضــه آل خیــر الانام».
در وسط اسپر چوبى بالاى در ورودى به خط نستعلیق مشکى فرو ریخته، اشعارى نفیس نقش شده که حاکى از اقدام شخصى به نام «مرشد» نسبت به تعویض درِ هارونیه در سال 1330 هـ . ق است.
بالاى سکوى راست سردر تاریخى، بر یک لوحة سنگى مرمر بسیار کوچک، نوشتهاى حاکى از وقف هشت اصله درخت به سال 946 هـ . ق توسّط استاد قاسم وجود دارد.
بین سر در تاریخى و صحن کوچک هارون ولایت، دالانى واقع شده است که از یک طرف به رواق بقعه و از طرف دیگر به صحن مرتبط مىشود. در وسط این دالان، سنگابى با کتیبة «وقف محمّد حسین بن مرحوم آقا مسیح به سال 1216» نصب شده است. درِ اصلى ورودى بقعة هارونیه، به صحن شمالى باز مىشود و بین این در و در مقبره، رواقى واقع است که تزیینات ازارههاى آن از کاشىهاى چهار ضلعى کوچک از نوع سنگینه (کاشى با ماده اوّلیه ریگ معدنى) و داراى نقوش گل و بوته به رنگ آبى بر زمینة سفید است. این کاشىها در نوع خود بىنظیرند و در سایر ابنیة اصفهان کمتر دیده مىشوند. گنبد رواق تجدید ساختمان شده است. مضمون آن، گواه تعمیراتى است که در دورة فتحعلى شاه قاجار و حکمرانى محمّد حسین خان صدر اصفهانى در این بنا به عمل آمده است.
در طرف راست مدخل بقعه که به سوى رواق باز مىشود، یک تخته سنگ مرمرى، یادگار از میرزا محمود الحسینى، ولد مرحوم میرزا محمّد اسماعیل قاینى ـ به تاریخ 1269 هـ . ق نصب شده است.
در داخل بقعه و محراب هارون ولایت، تعدادى جملات و عبارات مذهبى و اسماء اللَّه مورّخ سالهاى 1362. 1328 هـ . ق به قلم سیّد عبّاس نقّاش و آقامیرى، نقّاشى شده که از کارهاى جدید است. در ارتفاع دو مترى از سطح بقعه، اشعارى به خط نستعلیق برجسته در الواح جداگانه گچبرى شده که ضمن آنها از اشخاص خیّرى به نام میرزا مهدى و محمّد شفیع نام برده شده است. این اشعار، مورّخ به سال 1067. 1066 هـ . ق به خط محمّد رضا امامى ـ خطاط معروف صفویّه ـ و کتیبة گردنة گنبد هارون ولایت در نماى خارجى آن، به خط بنایى مشکى بر زمینة فیروزهاى با کاشى نره شامل سورة فتح است.
ضلع شرقى بنا، مشرف به جادّة قدیم و رو به روى سردر مسجد على شامل یک ایوان با ستونهاى سنگى و ایوانهاى کوچکى در اطراف آن است و به وسیلة پنجره مشبکى با بقعه ارتباط دارد. سقف سردر شرقى بقعه در این ایوان با مقرنسهاى معرّق کاشىکارى تزیین شده که قسمتى از آنها پس از خرابى تجدید ساختمان شده است. در نماى خارجى این ایوان، کتیبهاى نصب شده که حاکى از اقدام شخصى به نام حاجى جعفر در سال 1329 هـ . ق نسبت به ساختمان این ایوان است.
این بنا تحت شمارة 220 به ثبت تاریخى رسیده است.
- ۲۱۷۶
- ادامه مطلب
