مزارات ایران و جهان اسلام

بقعة این امامزاده در انتهاى روستای دهک در حدود هزار مترى روستاى توى و در 5/41 کیلومترى شمال غرب شهر اسفراین واقع شده و به شاهزاده قاسم مشهور است.

ساختمان بقعه، بنایى از سنگ لاشه و ملاط گل و خشت و چوب است که داراى ایوانى به ارتفاع 5/4 متر در جانب جنوب است. که یکی از دو طاق آن فرو ریخته و در دو طرف آن دو اتاق کوچک به ابعاد 5/3×3 متر قرار دارد و شکل بنا را به مستطیلی شکل تغییر داده و ابعاد آن 10/11 متر در راستای شمالی ـ جنوبی و 75/13 متر هم در امتداد شرقی غربی است. ارتفاع بنا از سطح زمین‌های اطراف حدود 35/10 متر می‌باشد.

درِ ورودی بقعه به عرض 90 سانتی‌متر و ارتفاع 40/1 متر است که به اتاق مرقد راه می‌یابد که به ابعاد 5×6 متر است که چهار زاویه آن را با زیاد کردن خشت‏ها به مخروطى تبدیل نموده و در نتیجه شکل گنبدى به خود گرفته است. این گنبد از داخل سیمان سفید و از خارج با کاه و گل تزیین شده است. در وسط بقعه، صندوق چوبى به ابعاد 1×2 متر قرار دارد. درِ بقعه از جانب جنوب باز مى‏شود و در سه جهت دیگر طاقچه‏هایى به ابعاد 80×60 سانتى متر و به ارتفاع یک متر دارد که ظاهراً در گذشته از آن به صورت پنجره استفاده مى‏شده است.

در جانب شرق ایوان، درخت توت تنومندى است که عمر آن به 500 سال مى‏رسد. زمین زیارتگاه حدود چهارصد متر مربع است که به صورت قبرستان عمومى از آن استفاده مى‏شود. تمام داخل بنا با گچ و بیرون بنا با کاهگل اندود شده و در داخل گنبد بر روی گچ، گل‌های شش پر با رنگ قرمز و زرد نقاشی شده است. گنبد بنا از نوع یک پوسته و از خشت خام ساخته شده که 30/4 متر ارتفاع دارد. آنچه در داخل این بنا دارای اهمیّت می‌باشد وجود چند نقاشی دیواری که روی برگه کشیده شده که احتمال دارد مربوط به دورة قاجاریّه باشد که بخش از این نقاشی‌ها تخریب شده است. این بنا با توجه به نوع معماری و مصالح به کار رفته مربوط به دورة صفویّه است که احتمالاً در دوره قاجاریه مرمّت شده است این بنا به علت داشتن نوع پلان و معماری و دارا بودن نقاشی بر روی دیوارها که احتمالاً مربوط به دوره قاجاریه است و از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

این بنا به شمارة 24668 و در تاریخ 27/11/1387 به ثبت آثار ملّی رسیده است. به اعتقاد اهالى، امامزاده قاسم از نوادگان حضرت امام موسى کاظم‰ است امّا تاکنون مدرکى که این ادّعا را تایید کند به دست نیامده است.