- پنجشنبه ۱۷ مهر ۹۳
این بنا در جنوب شرقى شهر بابلسر قرار دارد و به «امامزاده ابراهیم» ابوجواب معروف است.
ساختمان بقعه به صورت هشت ضلعى با گنبد کلاهدرویشى هشت ترک و ارتفاع 20 متر مىباشد که در چهار جهت داراى درهایى است.
اضلاع خارجى بنا با طاقنماها و قاببندى مستطیل شکل و در بالا با تزیینات طاقنمایى شکل، نماسازى شده است. در دورههاى بعدى، بناهایى از جمله مسجد و کفش کن به بناى اصلى الحاق گردیده است. داخل بناى اصلى و بر جرز مسجد، گچبرىهاى ظریفى مىباشد که در نوع خود بى نظیر است. در این امامزاده، چهار در و یک صندوق قدیمى با کتیبههاى تاریخى وجود دارد.
درِ ورودى مسجد امامزاده به بلندى 38/2 متر و پهناى 82 سانتىمتر، دو لنگه است. هر لنگه شامل سه قسمت اصلى و دو بائو در طرفین مىباشد و داراى قاب و گره و حاشیههاى کندهکارى شده است. بر پاسار بالاى لنگة سمت راست این در، نام بانى: «بىبى فضّه خاتون بنت امیر صاعد» و بر پاسار پایین لنگة سمت راست: «عمل استاد على بن استاد فخرالدّین بن استاد على نجّار کتبه احمد ابن حسین سیاه پوش» و بر پاسار پایین لنگة سمت چپ «تمّت فى شهر محرم الحرام فى سنه ست و تسعمائه هجرة النبویه (ع)» (906 هـ . ق) نگاشته شده است. درى که به صحن حرم گشوده مىشود، دو لنگه و به بلندى 48/2 متر و پهناى 89 سانتىمتر است. هر لنگه از این جفت در، شامل سه قسمت اصلى با دو بائو در طرفین مىباشد. بائوى سمت راست و چپ کندهکارى است. در قسمت وسط، قاب و گره و در بالا و پایین، کتیبهاى با این مضمون مىباشد: «امر هذه الباب المزار المتبرّک مرتضى الاعظم سیّد عزیز بن سیّد شمسالدّین المعروف ببابلکان عمل استاد محمّد بن استاد على النجّار الرازى فى التاریخ شهر محرم سنة احدى اربعین و ثمانمائه» (841 هـ . ق)
در بالاى این در، پنجرة نورگیر مشبّک بزرگى قرار دارد که زیر آن، کتیبهاى به خطّ تقى آملى و کار على بن استاد اسماعیل نجّار آملى، معروف به رازى، مشتمل بر صلوات کبیره حک شده است.
در غربى حرم، دو لنگه به بلندى 179 و پهناى 49 سانتىمتر و حامل کتیبة ذیل است: «امر هذه العمارة الشریفه سیّد السادات والاشراف سیّد شمس الدّین بن سیّد عبدالعزیز بابلکان عمل استاد محمّد بن استاد على نجّار رازى فى تاریخ ذوالحجة سنة تسع و خمسین و ثمانمائة هجریة»(859 هـ . ق)
در طرف شمالى حرم نیز درى با کندهکارىهاى ظریف، شامل کتیبة ذیل است:
«امر هذه العمارة الشریفه سیّد السادات سیّد شمس الدّین بن سیّد عبدالعزیز بابلکان فى تاریخ جمادى الاول سنة ثمان و خمسین و ثمانمائة (858 هـ . ق) عملى استاد محمّد بن استاد على نجّار رازى»
در وسط حرم، صندوقى چوبین مىباشد که این عبارت تاریخى بر بدنة آن حک شده است: «امر هذه الروضة المیمون المبارک الشریف المنوّر المطهّر المقدّس سیّد الاعظم سلالة السادات سیّد مرتضى بن المرتضى الاعظم افتخار آل طاها و یاسین سیّد شمسالدّین ادام اللَّه سیادتهما ابن سادات المرحوم سیّد حسین کیا بن سیّد عبداللَّه بن سیّد على کیا ببابلکان طاب ثراهم عمل استاد فخرالدّین و اخوه محمّد بن على بن اسماعیل بن على النجّار الآملى المعروف بالرازى فى تاریخ شهر رمضان المبارک سنه خمس ثلثین و ثمانمائه» (835 هـ . ق)
بر اساس تاریخ کتیبههاى ذکر شده، این بنا در قرن نهم هـ . ق توسّط سیّد شمسالدّین بابلکانى ساخته شده است. بنا به روایت، گویا سر امامزاده ابراهیم آمل یا امامزاده ابراهیم قریه «ماجر کجور» ـ از اولاد امام کاظم(ع) ـ در این بنا مدفون است و به همین دلیل، محلّ مجاور آن را مشهد سر مىخوانند.
این بنا به شماره 343 به ثبت تاریخى رسیده است.
چنان که اشاره شد، اهالى امامزاده را ابوجواب و فرزند امام موسى کاظم(ع) مىدانند که یقیناً این ادّعا صحیح نیست. ابراهیم المجاب یا ابوجواب فرزند محمّدالعابد بن امام موسى کاظم(ع) در حایر حسینى مدفون مىباشد و اینک آرامگاه او در سمت غرب حرم امام حسین(ع) قرار دارد. سیّد مهدى بن مصطفى تفرشى در این باره مىگوید: «ابراهیم بن حسن بن على بن عبیداللَّه بن حسینالاصغر بن امام زینالعابدین على بن الحسین(ع)، در طبرستان مقتول شد، در مشهد سر مازندران امامزاده ابراهیم است. بعضى مىگویند سر اوست بدنش در ناجر کجور است. محتمل است این ابراهیم باشد...».
ظاهراً تفرشى این مطلب را از ابوالحسن عمرى نقل نموده است؛ زیرا او مىنویسد: «و ولد على بن عبیداللَّه بن حسینالاصغر... عدّة من الولد کثیرة. و منهم: محمّد المحدّث الجلیل ابن الحسن قتل هو و اخوه ابراهیم و لم یعقبا». [یعنى:] «على بن عبیداللَّه بن حسین اصغر، صاحب فرزندان زیادى بوده که از جملة آنان، محمّد بن حسن که محدّثى جلیل القدر است که به همراه برادرش ابراهیم به شهادت رسید و نسلى از ایشان باقى نمانده است».
ابوالفرج اصفهانى، شهادت این دو بزرگوار را در واقعه و کار و زار یعقوب بن لیث صفّارى و حسن بن زید در طبرستان ذکر نموده است که در این صورت، باید سال 261 هجرى قمرى باشد زیرا یورش یعقوب به طبرستان که منجر به شهادت عدّهاى از اطرافیان حسن بن زید داعى شد، در این سال اتّفاق افتاد و حسن بن زید داعى به دیلم گریخت.
ابوالحسن بیهقى، قبر این دو بزرگوار را در طبرستان مىداند و مىنویسد: «ابراهیم در روزى که به شهادت رسید 45 سال داشت». بنابراین ثابت مىشود که این مزار متعلّق به نوادة امام سجّاد(ع) است، نه فرزند موسى کاظم(ع).
- ۲۹۴۵
- ادامه مطلب
