مزارات ایران و جهان اسلام

سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های ایران جهان اسلام (امامزاده ، بقعه، آرامگاه، مقبره، مزار، گنبد، تربت، مشهد، قدمگاه، مقام، زیارت، معرفی عالمان انساب، کتابشناسی مزارات و زیارت و انساب

امامزاده ابواحمد ـ خیابان 15 خرداد

بقعة این امامزاده در خیابان 15 خرداد شهر قم (باجک)، در بیرون دروازة سابق رى در شمال شرقى قم و در میانه بقاع چهار امامزاده و شاهزاده سیّد على واقع شده است؛ از این‏رو، به امامزاده میانى خوانده مى‏شود.

این بنا از آثار تاریخی و با ارزش شهر قم است که در سال 932 هـ . ق تجدید بنا و تزیین شده و داراى آثار هنرى از گچ‏برى و مرقدى کاشى‏کارى است.

شکل گنبد بقعه از خارج هشت ترکى با نمابندى آجرى و از داخل به صورت مربّع متساوى الاضلاعى به دهانه شش و ارتفاع هشت متر است که در هر ضلعى، شاه‏نشینى به دهانه سه و عرض یک متر ساخته شده و تنها از شاه‏نشین شرقى آن درى به خارج گشوده مى‏شود. ازاره بقعه به ارتفاع 75 سانتى‏متر، از خشت‏هاى سیمانى تعمیرى به جاى خشت‏هاى مسدّس باستانى است و بالاى آن تا دو متر و نیم سفیدکارى ساده دارد که سابقاً آراسته به آثار گچ‏برى بوده و از تزیینات قدیم آن فقط در سینه اسپر شاه‏نشین‏ها شمالى و جنوبى براى نمونه دو ترنج گچ‏برى فلکه‏اى متضمّن نقشه گل و بوته توأم با گره‏کشى با طرز جالبى باقى است. بر فراز آن، در ارتفاع 20/3 مترى، در چهار زاویة بقعه، نیم طاقى به ارتفاع 80/1 متر بالا آورده و صورت مربّع را هیأت هشت ضلعى تبدیل ساخته‏اند که بدنه قوسى هر چهار نیم طاق آراسته به کنده‏کارى‌هایى از گل و بوته توأم با رنگ‏آمیزى و نقّاشى است. در قسمت هشت ضلعى، هشت طاقچه نمودار مى‏باشد که فقط جرزهاى آن‌ها مزیّن به گچ‏برى و بغله‏ها و اسپر و پوشش آن‌ها ساده است. از آثار موجود چنین بر مى‏آید که جلوى هر یک، شبکه‏اى گچ‏برى بوده است. روى طاقچه‏ها کتیبه‏اى به عرض 60 سانتى‏متر با حاشیه زنجیرى از گچ‏برى مى‏باشد که در متن آن به خطّ برجسته ثلث در زمینه گچ آراسته به گل و بوته‏هاى بدیع و آیات قرآنى خوانده مى‏شود. بالاى کتیبه، صورت هشت ضلعى به شانزده ترکى تبدیل گشته و در آن شانزده طاقچه به ارتفاع 20/1 متر ساخته شده است. چهارتاى آن‌ها میان تهى و هواکش هستند و جلوى آن‌ها را با مشبّکى گچ‏برى با جداره کنده‏کارى آراسته‏اند که از آن میان فقط یک پنجره براى نمونه باقى مانده و بقیّه فرو ریخته‏اند. این طاقچه‏ها، کیلویى و مزیّن به گچ‏برى مى‏باشد و روى جرزهاى فاصل بین آنها، تصویرى از لاله شمعى گچ‏برى شده است که روى آن‌ها را هم رنگ‏آمیزى کرده‏اند. بالاى این طاقچه‏ها، صورت ضلع‏ها به مدوّر تبدیل شده و پاطاق پوشش عرقچینى بنا بالا رفته است. بدنه قوسى پوشش داراى نقوش رنگین توأم با گچ‏برى و شامل شانزده ترنج در دو ردیف، یک ردیف فلکه‏اى و ردیف دیگر قلبى مى‏باشد که روى آن‌ها به خطّ برجسته ثلث، صلوات کبیره گچ‏برى شده است. در نقطه مرکزى پوشش، فلکه‏اى مى‏باشد که در وسط آن، گویى برجسته و میان تهى با قلّابى براى نصب زنجیر چلچراغ یا قندیل و دور آن در متن نقوش برجسته‏اى از گل و بوته رنگ‏آمیزى شده است.

در میانه بقعه، ضریحى مشبّک آلومینیومى و در دل آن، مرقدى به ارتفاع 20/1، طول دو و عرض یک متر مى‏باشد که چهار بدنه و سطح آن آراسته به کاشى‏هاى معرّق شفاف و خوش‏رنگ عهد صفویّه است. در قسمت‏هاى بدنه و سطح مرقد، کتیبه‏اى به خطّ سفید از کاشى خشتى مى‏باشد که روى آن، آیات و عباراتى به تاریخ 932 هـ . ق خوانده مى‏شود.
در جهت شرقى و برابر درِ ورودى
نیز کتیبه‏اى از کاشى معرّق، اشاره به نام شاه طهماسب حسینى موسوى صفوى دارد که اکثر کاشى‏هاى آن فرو ریخته و فقط روى جداره باقى است.

در چهار جانب حاشیه لوح مزار، بر روى مرقد، دوازده ترنج در زمنیه لاجوردى طرّاحى شده است و داخل آن‌ها به خطّ ثلث و از کاشى معرّق، صلوات بر معصومین خوانده مى‏شود. بر روى بقعه، گنبدى هرمى و شانزده ترکى به ارتفاع هشت متر، داراى گردنى مضلّع و شانزده ترکى نماسازى با جرزهاى ساده آجرى است، که اسپر هر نمایى، مزیّن به کاشى‏هاى معقلى و داراى کتیبه‏اى به خطّ بنایى از کاشى‏هاى الوان مى‏باشد و روى بعضى، آیات قرآنى و نام على ‰ خوانده مى‏شود. در منتهى‏الیه عنق، گلوبندى زنجیرى قرار دارد که روى آن عبارت «الملک للَّه» به طور مکرّر به چشم مى‏خورد. در جهت شرقى و مدخل بقعه، هریک، ایوانچه‏اى به دهانه 50/2 و عرض دو متر با جداره ساده سفیدکارى و پوشش مقرنس گچى است که از نظر زیبایى بسیار ممتازند و داخل هر یک از حوضچه‏هاى مقرنس، اسامى معصومین و صلوات بر ایشان گچ‏برى شده که بعداً روى آن‌ها گچ اندود گشته است. بر فراز درگاه و در اسپر ایوانچه، کتیبه‏اى از کاشى خشتى قرار دارد که روى آن به خطّ نستعلیق سفیدى، نام امامزاده نوشته شده است، که همانند این کتیبه در جبهه درگاه ورودى صحن از ضلع جنوبى دیده مى‏شود. در جانبین ایوانچه،
دو ایوان کوچک تحتانى و دو غرفه بر فراز آن‌ها ساخته
شده و جلوى آن‌ها صحنى نوساز به مساحت 34×18 متر مى‏باشد که در ضلع جنوبى آن، دو حجره ساخته شده و جداره اطراف آن نمابندى آجرى است.

این بناى زیبا به شماره 2427 و در تاریخ 2/8/1378به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.

در لوح مزار امامزاده احمد، احمد بن محمّد حنفیّة ضبط شده که به اعتقاد مرحوم فیض  ، مخفّف ابواحمد محمّد بن محمّد حنفیّه است. بدون شک، بین ابواحمد محمّد تا محمّد حنفیّه وسایطى نیز بود که طبق معمولِ سنگ نوشته‏ها در امامزادگان، براى اختصار، واسطه‏ها حذف شده است.

فیض و دیگر نویسندگان معتقدند که نسب امامزاده احمد، با پنج واسطه به امام على ‰ منتهى مى‏شود که به این صورت است:

سیّد ابواحمد محمّد بن عبداللَّه الثانى بن جعفر الثانى بن عبداللَّه بن جعفرالاصغر بن محمّد الحنفیّه بن امام امیرالمومنین على ‰ .

این امامزاده به جهت واقع شدن بین بقعة امامزاده سیّد على و چهار امامزاده به امامزاده میانى شهرت دارد. خفته در این مزار، یکى از سادات علوى است که به تصریح مولّف تاریخ قدیم قم، در این شهر وفات یافته و دفن شده است.

ابوالقاسم محمّدى، روایت مى‏کند که ابواحمد محمّد بن عبداللَّه از کوفه به قم آمد و در این شهر ساکن شد و همچنان بود تا اینکه وفات یافت و او را به مقبرة مالک‏آباد ـ موقعیّت کنونى بقعه ـ به خاک سپردند و از او فرزندى باقى نماند. اکثر عموها و عموزادگان این سیّد جلیل‏القدر، در قم، رى و اصفهان سکونت داشته و امامزاده جلیل‏القدر شاه‏ سیّدعلى مدفون در 500 مترى مزار امامزاده احمد، یکى از نوادگان عموى وى به شمار مى‏آید.

هجرت امامزاده ابواحمد محمّد ظاهراً در سال 248 هـ . ق پس از قیام و شهادت یحیى بن عمر بن یحیى صورت گرفته‏است؛ زیرا در این سال بود که متوکّل عبّاسى، آزار و اذیّت خود را نسبت به سادات مضاعف نموده و همین امر باعث مهاجرت تعداد زیادى از علویان به کرمان، فارس، قم، اصفهان، خراسان، طبرستان و رى شد.

چهارشنبه ۷ آذر ۹۷ , ۱۰:۲۸ امیر حسین رافضی
از اطلاعاتتون مچکر خسته نباشین
کاش اطلاعاتی درباره مرمت این بنا قرار میدادید .
عالی بود
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی
موضوعات
سایت علمی پژوهشی زیارتگاه های جهان اسلام (معرفی بیش از چهل هزار زیارتگاه)

طراح وبلاگ: سید محمد علوی زاده