- چهارشنبه ۳۰ مهر ۹۳
این زیارتگاه بر فراز کوهى در یک فرسخى روستاى فردو و در 18 کیلومترى جنوب شهر کهک واقع شده است.
بنا مشتمل بر دو گنبد است که در زیر هر گنبد، دو امامزاده، به نامهاى شاهزاده محمّد شاهزاده حسین، و حلیمه خاتون و زینب خاتون از احفاد امام موسى کاظم مدفون اند. پوشش این بقعه از نوع عرقچینى با مصالح سنگ و گچ و از آثار قبل از صفوى و فاقد تزیینات هنرى می‌باشد.
بقعه به شکل مستطیل و به ابعاد 16×6 متر با دو رواق روباز است که اوّلى به صورت هشت ضلعى و دوّمى به صورت عرقچینى است. این بقعه کرسى بلند و توسّط ده پلّکان به ایوان آن راه مىیابد. درِ بقعه از جانب شمال باز مىشود و درى نیز در جانب جنوب دارد. به نظر مىرسد بقعه در گذشته شامل دو اتاق متصل به هم بوده که در سالیان اخیر، دیوار حایل برداشته شده است زیرا مرحوم فیض مىنویسد:
قاعده هر دو بقعه از خارج و داخل به شکل مربّع متساوى الاضلاع به دهانه سه و ارتفاع هفت متر است که در هر ضلعى، شاه‌نشین ساخته شده و پوشش گنبد، عرقچینى و طاق شاهنشینها دوپوش است. در زوایاى بالای بقعه، بازدن نیم طاقىها، صورت مربّع را به هشت ضلعى مبدّل ساختهاند.در این قسمت، هشت طاقچه وجود دارد که سه تاى آن‌ها نورگیرند و جلوى آن‌ها با مشبّکى گچبرى پوشانده شده است. در بالاى این طاقچهها، صورت بنا به فلکهاى تبدیل شده و پاطاق پوشش رسمى بندى بقعهها بالا آمده است. در میانه هر یک از دو اتاق بقعه، دو صندوق منبّت، بر روى قبرها نصب گردیده که از آثار هنرى قرن یازدهم هجرى هستند.
توضیحات این صندوق به این شرح است؛
صندوق شاهزاده محمّد: این صندوق که در غرب بقعه قرار دارد، متعلّق به شاهزاده ابوالفضل محمّد است. طول صندوق 80/1، و عرض آن یک و ارتفاع آن 20/1 سانتى متر است که داراى
کتیبه گلوبندى به خط برجسته ثلث است که روى آن احادیث
ذیل منبّت شده است.
«و قال النبىّ علیه افضل الصلوات و اکمل التحیّات علىّ منّى کمنزلتى من ربّى.
وقال النبّى لایجوز احد الصراط الا من کتب له على بن أبىطالب الجواز.
صدق رسول اللَّه العربى الهاشمى صدق رسول اللَّه و صدق اولاد رسول اللَّه و هم من الصادقین فیه.
قال رسول اللَّه اربعه انا شفیع لهم یوم القیامة؛ المکرم لذریتى، و القاضى لهم بحوائجهم، و الساعى لهم فى امورهم، و المحب لهم بقلبه و لسانه».
چهار بدنه صندوق تنکه پوش و هر تنکهاى مزیّن به قاب بندى و هر قابى مرکب از گره سازى است که روى هر یک گل و بوته برجسته منبّت شده و در میانه گلها اسامى؛ محمّد یا على به خط ثلث برجسته خوانده مىشود.
صندوق شاهزاده حسین: این صندوق در جوار شاهزاده محمّد در غرب بقعه قرار دارد و متعلّق به شاهزاده حسین است که به
همان اندازه و همانگونه تزیینات در چهار بدنه مىباشد با این
تفاوت که روى هر گرهى دو نام على به طور معکوس منبّت
گردیده است. و روى پل‌ها و گلوگاه آن، کتیبهاى به خط
ثلث برجسته است که روى آن ابتدا آیة الکرسى و در دنبال
آن عبارت ذیل منبّت شده است؛ «عمل عالى فخر الصناع استاد
ولى ولد استاد على بن استاد اصغر نجار فى سنة اثنتین و ثلثین و الف من هجرة النبوى».
صندوق شاهزاده حلیمه خاتون: این صندوق در غرب بقعه شمالى قرار دارد که اندکى کوچکتر از دو صندوق سابق است.
چهار بدنه آن داراى قاب بندى و گره سازى است و هر گرهى مزیّن به گل و بوتههاى برجسته است. روى پایهها و پلهاى آن، کتیبه‌هایى عمودى وافقى به خط ثلث برجسته منبّت شده که از جمله آن در گلوگاه آن از چهار جانب کتیبهاى متضمن بر صلوات کبیره بر معصومین است که در آغاز آن« اللهم صلى على المصطفى محمّد» و در پایان آن عبارت؛ «وصل على الحجة القائم الخلف الصالح الامام الهمام المنتظر محمّد المهدى الهادى صاحب الزمان صلوات اللَّه و سلام علیه و علیهم اجمعین و صلى اللَّه على خیر خلقه و آله اجمعین الطیبین الطاهرین المعصومین برحمتک یا ارحم الراحمین» خوانده مىشود.
همچنین در ساق پایین صندوق عبارت ذیل به طور افقى منبّت شده است؛
«بتاریخ غّرة شهر جمادى الاولى سنة اثنتین وثلاثین و الف من هجرة النبویة العبد نور اللَّه بن حبیب اللَّه» کتیبههاى دیگرى در پشت پایه ضریح قرار دارد که تا ضریح برداشته نشود، خواندن آن ممکن نیست.
صندوق زینب خاتون: این صندوق در جانب شرق گنبد شمالى نصب شده که تنه قاب سازى با گره بندى و چند کتیبه افقى و عمودى به خط برجسته ثلث دارد. از جمله گلوگاه آن صلوات بر معصومین و در پایان «و الحجّة القائم الخلف الصالح امام الهمام المنتظر المظفر محمّدالمهدى» ثبت گردیده است.
در ساق بندِ صندوق نیز عبارت ذیل خوانده مىشود؛ «این صندوق باهتمام جناب ریاست مآب میرزا رئیس قلى بن مهدى بن محمّد» بر روى پایه وسط به طور عمودى عبارت ذیل منبت شده است؛ «عمل فخر الصناع استاد ولى ولد استاد على بن استاد اصغر نجارى» و به خط برجسته کوفى در دنباله آن «لا اله الااللَّه محمّد رسول اللَّه على ولى اللَّه و الحسن و الحسین» خوانده مىشود.
متأسّفانه دو صندوق این زیارتگاه به طرز ناشیانه و غیر حرفهاى رنگآمیزى شده که ضربه مهلکى به صندوق وارد شده است.
درِ منبّت: ساختمان بقعه در زمین شیب دار دامنه کوه قرار دارد که ایوان شمالى آن همسطح اراضى مجاور و مدخل رسمى دو بقعه بوده است. در حالیکه تالار جنوبى حدود سه متر از سطح صحن ارتفاع دارد و باید از پلّههاى سنگ پوش از صحن به داخل تالار رفت و آمد کنند. این راه پلّه و پیرامون آن در سالیان اخیر، بازسازى شده و هنوز به اتمام نرسیده است.
در جهت شمالى بقعه، ایوانى قدیمى از سنگ لاشه و گچ با جدار سفیدکارى به دهانه 50/3 و عرض سه و ارتفاع پنج متر که در گذشته دو لنگه درِ منبّت عالى داشته که در همین مدخل ایوان نصب بوده است.
تالار جنوبى تیرپوش بوده و جلوى آن صحنى مشتمل بر حجرات متعدّد جهت سکونت زوّار و خادم بقعه قرار داشته که متأسّفانه بر اثر بى توجّهى اهالى روستا کلاً از بین رفته است.
در شمال بقعه، درِ باستانى و عالى قرار داشت که از جنبه قدمت و صنعت حائز اهمیّت بود.
این در داراى کتیبههاى متعدّد عمودى و افقى به خط ثلث برجسته بود که بخش‌هایى از آن بر اثر آتش سوزى از بین رفته و خود در نیز معلوم نیست به چه سرنوشتى دچار شده است.
در حاشیه هر لنگه از این در چنین منبّت شده بود؛ «قال النبى صلى اللَّه علیه واللَّه حبّ على بن أبىطالب حسنة لایظهر معها
سیئة و بغض على بن أبىطالب سیئة لا ینفع معها حسنة صدق رسول اللَّه، قال رسول اللَّه من فرح قلب المؤمن خلق اللَّه تعالى ملکاً بصورة الطیر له جناحان احدهما بالمشرق و الثانى بالمغرب (قسمتى سوخته) بالدر و الیاقوت و عنقه (بقیّه سوخته) عمل استاد مهدى بن فخر الدّین... بن عماد بن تاج الدّین مهدى الکاشانى... ابن عماد الکاشى... سیّد محمّدبن سیّد احمد باوره صدق رسول اللَّه الهاشمى صدقت و قررت».
این بناى زیبا و کوچک به شماره 11506 و در تاریخ 24/12/1383 به ثبت آثار ملّی و تاریخى رسیده است.
در سالیان اخیر نسبت به محوّطه سازی و مرمّت ساختمان
اقدام شده است.
- ۱۸۰۱
- ادامه مطلب
